بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تبیین رابطه بین تیپهای شخصیتی با جو سازمانی و اثربخشی مدیران زن ناحیه یک شهر شیراز بود. روش پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بوده است. جامعه آماری تمامی مدیران زن شاغل در ناحیه یک اموزش و پرورش شهر شیراز در سال تحصیلی95-96 میباشد که براساس آمار250نفر بوده و حجم نمونه براساس روش نمونهگیری تصادفی خوشهای 130نفر انتخاب گردیده است. جمعآوری دادهها و اطلاعات از طریق پرسشنامه ویژگی شخصیت نئو، پرسشنامه جوسازمانی هالیپن - کرافت و پرسشنامه اثر بخشی پارسونز صورت گرفته است که جهت محاسبه پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که آلفا برای پرسشنامه تیپ های شخصیتی 0/73 برای پرسشنامه جوسازمانی 0/75 و برای پرسشنامه اثربخشی0/95 بدست آمد.
جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده و در سطح امار توصیفی به منظور تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از جدول توزیع فراوانی، نمودارها، میانگین و انحراف استاندارد و در سطح آمار استنباطی به منظورتعیین رابطه میان متغیرها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شده است وتجزیه و تحلیل دادهها توسط نرم افزار SPSS انجام شد، یافته های توصیفی پژوهش نشان می دهد که از بین مولفه های تیپ های شخصیتی مورد استفاده در مدیران، مسئولیتپذیری و در بین مولفه های جو سازمانی ، همکارانه و در بین مولفه های اثربخشی، تعهد بالاترین میانگین را به خود اختصاص داده است .همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد که از بین مولفه های تیپ های شخصیتی : مسئولیت پذیری و ازبین مولفه های جوسازمانی: صمیمی، حمایتی و همکارانه بیشترین تغییرات مربوط به اثربخشی را پیشبینی میکنند ولذا متغیرهای تیپهای شخصیتی و جو سازمانی پیشبینیهای مطلوبی برای اثر بخشی مدیران میباشد.
مقدمه
دنیای امروز دنیای سازمانهاست و نیروی انسانی به عنوان با ارزش ترین منابع سازمانی، متولیان آن محسوب میشوند.امروزه بیش از هر زمان مشخص شده است که رشد و توسعه سازمانها و در پی آن جوامع در گرو استفاده صحیح از نیروی انسانی است - رحمان پور, حسن و علی محمد جهان پور، . - 1394 بیشک در جهان پر شتاب و سرشار از تحول و رقابت امروز آنچه موجبات تحقق مزیت رقابتی سازمانها را تضمین میکند، نیروی انسانی با کیفیت، خلاق و پویاست.
ازاین روست که در عصر حاضر منابع انسانی بنای اصلی فرآیند افزایش کارائی و اثربخشی و با ارزشترین سرمایه و کلید طلایی رقابت قلمداد شده است - تیموری نژاد، . - 1385 در حال حاضر سازمان بشری مانند گذشته نیست و نیروی کار به طور قابل توجهی در حال تغییر است. از این رو لازم است مدیران خود را با الگوها و گرایشات مختلف افراد هماهنگ نموده و آماده باشند تا آنها را برهم منطبق نمایند - سیدجوادین، . - 1383 بدین سبب مدیریت منابع انسانی که عهده دار بخشی از وظائف اصلی مدیریت بود و بعنوان رویکردی جامع به مدیریت استراتژیک قلمداد میشد، ظهور پیدا نمود.
مدیریت منابع انسانی یعنی شناسایی، انتخاب، استخدام، تربیت و پرورش نیروی انسانی جهت نیل به اهداف سازمان - سعادت، . - 1381 توسعه مهارت های مدیریت اثربخش برای مقابله با چالش ها و برنامه های خاص هر سازمان به عنوان یک نیاز فوری در بسیاری از شرکت ها و سازمان ها در رقابت های جهانی ، تغییرات سریع تکنولوژی و محیط به شمار می رود. امروزه تمایل به آموزش و توسعه در سازمان های موفق در سرتا سر جهان و مهارت های موثر در مقابله با چالش های خاص در سازمان برای دستیابی به اهداف و ماموریت ها در سازمان مبحث جدیدی است که در شبکه سازمان جهانی انعطاف پذیر، یکنواخت و متنوع مشخص می شود. مهارت های مدیریت اثربخش به کارکنان و سازمان کمک می نماید تا آنان کارایی و اثربخشی خویش را بهبود ببخشند .
از طرفی توسعه سریع فناوری و جهانی شدن نیز روندی از رقابت های فشرده را نشان می دهد که وجود مدیریت اثربخش در این محیط های پیچیده ضروری به نظر می رسد.ویژگیها و سبک های مدیریت اثربخش در فرهنگ سازی، بهره وری کارکنان و در نهایت ، در موفقیت یا شکست تعیین کننده هستند. یک مدیر باید توانایی هدایت، نظارت، تشویق، القاء کردن، هماهنگی، تسهیل در امور و پیشرو بودن در تغییر را داشته باشد و ویژگیهای رهبری خود و دیگران را بسط دهد و از برنامهریزی، مهارتهای ارتباطی و سازمانی بهره جوید. این گونه مهارت ها در رهبری مهم می باشند ولی بیشتر از آن ویژگی هایی مانند: در ستکاری ، وجدان کاری، جرأت، تعهد، صداقت، اشتیاق، اراده، شفقت و حساسیت است که مهمتر محسوب میشود . - مارگارت ،. - 2007
برای اثربخشی، مدیران سازمان در درجه اول، باید بتوانند هدف های مناسب و مقتضی تعیین کنند و اموروکارهای درست را برای انجام دادن انتخاب نمایند .گاهی اوقات اثربخشی را طوری تعریف می کنند که تأکیدآن بر نتایج کار بر حسب کمیت، کیفیت، زمان و هزینه است؛ در این صورت اثربخشی، کارآیی را نیز در برمی گیرد .یعنی علاوه بر مناسب بودن هدف ها به ارزش ها و هنجارهای نهفته در هدف های کار، تأثیر کار بر - افراد سازمان ها را نیز شامل می شود. - علاقه بند، . - 1387
مدیر اثر بخش، آفریننده ای منظم است که با تعیین هدف های روشن و برنامه ریزی وظایف، از انجام دادن فعالیت های آشفته و بی مقصودی که دیگر مدیران در دام آن گرفتارند اجتناب می کند .برا ی اثربخشی مدیران عوامل و شرایط مختلف زیادی لازم است که بعضی از آن ها در کنترل مدیران بوده و برخی دیگر ازبیرون اثربخشی آنان را تحت تأثیر قرار می دهند. در راستای تلاش، تحقیق و مطالعه برای شناسایی دقیق عوامل تعیین کننده اثربخشی مدیران، محققین به عوامل خاصی چون پایگاه های قدرت، منابع طببیعی، مادی، انسانی، ویژگیها، مهارتها و رفتار مدیران توجه ویژه نمودهاند - مظفری و طبائیان،. - 1383 بعضی از این عوامل همچون جو سازمانی می توانند جایگاه ویژه ای را در سازمان مدارس داشته باشند.
جو سازمانی که شامل مجموعهای از حالات، خصوصیات یا ویژگی های حاکم بر یک سازمان است،می تواندآن را گرم، سرد، قابل اعتماد، غیر قابل اعتماد، ترس آور یا اطمینان بخش، تسهیل کننده یا باز دارنده بسازد؛ و از عواملی مانند رضایت شغلی، شخصیت، رفتار، سوابق، فرهنگ سازمانی، روحیه، انگیزش، ساختار، تکنولوژی و ...به وجود می آید که سبب تمایز دو سازمان مشابه از هم می شود - میرکمالی، . - 1388 نظریات کارل گوستا و یونگ مهمترین و عمیق ترین نظریات درباره شخصیت است اگر مدیران وظائف خود را به نحو احسن انجام دهند سازمان به هدفهایش خواهد رسید با توجه به اینکه از مهمترین ملاکهای ارزیابی سازمانها اثر بخشی است - پزشک ،. - 1379 هرچه تناسب بین شخصیت و شغل بیشتر باشد، بهره وری بیشتری را درپی خواهد داشت .
بنابراین انتخاب شخصیت مناسب، می تواند عملکردشغلی بهتری برای سازمان فراهم آورده و بر روی نگرش کارکنان برکارشان تاثیر گذارد . پس اگر فردی متناسب با توانایی ها و ویژگیهای شخصیتی برای رهبری انتخاب شود نه تنها شکوفایی فردی حاصل خواهد شد بلکه سازمان نیز از او بهره بیشتری خواهد برد .انتخاب صحیح نیروی انسانی دربخش مدیریت با توجه به سرمایه گذاریهای کلان مسائل مهم هر سازمان می باشد . دیویت - - 2003 در تحقیقی که انجام داد عوامل فرهنگی را عوامل زمینه ساز جهت اثربخشی سازمانی دانسته و معتقد است که فقدان آنها باعث از خود بیگانگی افراد و سرکوبی توان اثربخشی آنها خواهد شد وی معتقد است سازمان هایی که در آنها عوامل مذهب گرایی سنتی، غیر مرتبط بودن پاداش، سیستم استبدادی حاکم باشد آن سازمان فاقد اثربخشی خواهد بود.
پتر - - 2004 در تحقیقات خود اظهار داشت که توسعه و بهبود نیروی انسانی سازمان تاثیر معنی دار بر اثربخشی در سازمان دارد. بر طبق یافته های این مطالعات، انجام اقداماتی نظیر آموزش و توسعه نیروی انسانی، افزایش مهارت ها، امنیت شغلی کارمندان، سیستم پاداش دهی نه تنها باعث بالا رفتن سطح تولید سازمان می گردد، بلکه همچنین باعث افزایش اثربخشی سازمان خواهد شد. پاول ای مات - - 2008 تحقیقی تحت عنوان: بررسی رابطه بین تمرکز تصمیم گیری و اثر بخشی سازمانی انجام داد. بر اساس یافته های این تحقیق بین تمرکز تصمیم گیری و اثر بخشی رابطه معنیداری وجود دارد.
انصاری منش - 1392 - در پژوهشی تحت عنوان" بررسی رابطه بین تیپ شخصیتی - برون گرا - درون گرا - با رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان سازمان هواشناسی کشور می باشد. روش تحقیق از نظر هدف - کاربردی - و از لحاظ گردآوری داده ها - توصیفی - پیمایشی - است و در گردآوری داده ها در تحقیق حاضر علاوه بر مطالعات کتابخانه ای از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری، کارکنان ستاد مرکزی سازمان هواشناسی کشور می باشند که در زمان انجام تحقیق تعداد آنها 447 نفر بوده است. برای سنجش متغیرها از سه پرسشنامه شخصیت آیزنک، رضایت شغلی JDI و تعهد سازمانی آلن و مایر استفاده شده است.
در تجزیه و تحلیل داده ها پس از اثبات غیر نرمال بودن داده ها، از آزمون اسپیرمن و فریدمن بهره گرفته شده است و نتایج نشان داد که بین تیپ شخصیتی برون گرا و رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد اما بین تیپ شخصیتی درون گرا و رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه منفی و معنادار وجود دارد. رستمی کیا - 1394 - در پژوهشی تحت عنوان "بررسی رابطه تیپ شخصیتی با اثربخشی مدیران از نظر معلمان مقاطع ابتدایی و راهنمایی شهر مرند" عوامل متعددی می تواند در اثربخشی مدیران در مدارس تاثیرگذارباشد،که شاید یکی از مهمترین آنها شخصیت و منش مدیران وطرز برخورد آنان با معلمان در مدرسه است.
در این تحقیق تمرکز ما روی تأثیر ویژگی های شخصیتی براثربخشی مدیران از نظر معلمان می باشد. امروزه دراستخدام و بهکار گیری منابع انسانی، ویژگی های روانی و شخصیتی متقاضی شغل با پست و شغل مورد نظر مهم می باشد، که در ماده 9آئین نامه اصلاح نظام های مدیریتی و اداری تصریح شده است.در این تحقیق جامعه آماری شامل مدیران و معلمان مدارس ابتدایی وراهنمایی شهر مرند در سال تحصیلی91-90است،که براساس آمار اخذ شده از اداره آموزش و پرورش شامل62فر مدیر و582 نفرمعلم می باشد.نمونه آماری براساس جدول مورگان شامل52نفرمدیر و234 نفر معلم است، که به صورت تصادفی ساده از بین مدارس مقاطع ابتدایی و راهنمایی شهر مرند انتخاب شده است.
از بین مدل های شخصیتی، مدل پنج عاملی شخصیت مک گرا و پلکاستا انتخاب شد که شامل پنج تیپ شخصیتی، روان رنجورخویی، برونگرایی،تجربه پذیری، توافق پذیری، وظیفه شناسی می باشد. شاخص های اثربخشی نیز بر اساس مولفه های دکتر سید محمد مقیمی می باشد. در این تحقیق پایایی پرسشنامه شخصیت - 0/701 - و پایایی پرسشنامه اثربخشی - 0/812 - مدیران را مورد تایید قرار نداد همچنین دریافتیم که نمره اثربخشی مدیران از نظر معلمان در حد بالایی است.
طاهری - 1395 - در پژوهشی تحت عنوان"بررسی رابطه بین تیپهای شخصیتی مدیران و اثر بخشی آنان در مدارس ابتدایی ناحیه 5 مشهد "فرضیه اصلی این پژوهش این است که بین تیپهای شخصیتی مدیران و اثر بخشی آنان رابطه وجود دارد. جامعه آماری این تحقیق مدیران میباشند که گروه مورد بررسی 104 نفر میباشند که از میان آنها 40 نفر به عنوان نمونه برگزیده شدند حجم نمونه برای گروه ذی نفعان 120 نفر میباشد که هر دو نمونه به شیوه ی نمونه گیری تصادفی ساده بوسیله را یا نه انتخاب شدند ابزار گرد آوری اطلاعات در این پژوهش 2 پرسش نامه به شرح زیر میباشد. پرسشنامه تیپ شخصیتی مایرز- بریگز که پرسشنامه هنجار شده است و برای تعیین تیپ شخصیتی توسط مدیران پاسخ داده شده است.
پرسشنامه اثر بخشی مدیر که توسط محققین ساخته شده و توسط اساتید مدیریت اجرا و تایید گردیده است که این پرسشنامه توسط گروه ذینفعان - معلمین، انجمن اولیاء، مربیان و دانش آموزان - پاسخ داده شد. روش تحقیق در این بررسی همبستگی است و برای آزمون فرضیه اصلی از آزمون جداول توافقی استفاده شده است برای تحلیل دادهها از نرم افزار - SPSS - استفاده شده است، نتایج بدست آمده گویای این مطلب است که مدیرانی که تیپهای خاصی شخصیتی داشته باشند اثر بخشی بیشتری دارند.
