بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه سبک های والدگری با انگیزش پیشرفت تحصیلی انجام شده است.پژوهش حاضر به روش توصیفی-همبستگی اجرا شد . نمونه پژوهش شامل تعداد 169 نفر از دانش آموزان پسر پایه سوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1394-95 بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه های والدگری آلاباما - فرم کودکان - و انگیزه پیشرفت هرمنس را تکمیل نمودند. نتایج تحلیل رگرسیون چند گانه پژوهش نشان داد بین سبکهای والدگری و انگیزش پیشرفت تحصیلی و باورهای انگیزشی فرزندان رابطه معنی داری در سطح 0/01 وجود دارد واژگان کلیدی : سبک های والد گری، انگیزش پیشرفت تحصیلی.
مقدمه :
محققان در بررسی همه جانبه پیشرفت تحصیلی به عوامل درون فردی - روان شناختی - و محیطی که پیشرفت تحصیلی را پیش بینی می کنند پرداختند. یکی از عوامل درون فردی انگیزش پیشرفت تحصیلی است . انگیزش پیشرفت تحصیلی یک درگیری تحصیلی یا به عبارت دیگر سرمایه گذاری شناختی، عاطفی و رفتاری برای پیشرفت در تعلیم و تربیت بر اساس اهداف آموزشگاهی است - گویا و والراند1، . - 2012 رایان و دسی2 در نظریه خود تعیین گری3 به بررسی ماهیت و نحوه اثر پذیری انگیزش پیشرفت از عوامل یافتی پرداخته اند . بر اساس این نظریه برانگیخته شدن به داشتن انگیزه برای انجام کارها اشاره دارد . شخص هنگامی که نیرو یا منبع محرکی برای عمل کردن ندارد، فاقد انگیزه است و برانگیخته نشده است در مقابل فردی که برای رسیدن به هدفی به جلو رانده می شود یا فعالیت می کند برانگیخته شده است - حافظی،. - 1391
این نظریه بین دو نوع انگیزش درونی4 انجام فعالیت های رفتاری و روانشناختی بدون نیاز به تحریک بیرونی یا وابسته های تقویت کننده و انگیزش بیرونی5 اشتغال به کارهایی که خود وسیله ای برای دستیابی به اهداف دیگر هستند ، تمایز قائل شده است - والراند،. - 2012 در نظریه خود تعیین گری چنین فرض شده است که ما کدام یک از دو نوع انگیزش را داریم و این بستگی به این دارد که به چه اندازه ای ارزش ها و تنظیم های رفتاری را از منابع بیرونی اکتساب کرده و آنها را به باورها و سبک های تنظیم فردی تبدیل کرده ایم، فرایند درونی سازی6 و در عین حال با ترکیب ساختارهای درونی مفهوم واحدی از خود کسب کرده ایم، فرآیند یکپارچه سازی.1 بر این اساس و با توجه به میزان درون سازی انگیزش بیرونی به چهار نوع تقسیم شده است.
نخست تنظیم بیرونی که در آن رفتارها کاملاً برای دریافت پاداش یا به عنوان پاسخ در برابر فشارهای بیرونی - به عنوان مثال میل والدین یا دستور معلم - انجام می شود . تنظیم درون فکنی شده که اشاره به موقعیتی دارد که در آن رفتار فقط به صورت ظاهری پذیرفته شده است نه اینکه واقعا تکوین یافته باشد، تنظیم همانند سازی شده2 که در طی آن رفتار به صورت درونی و به شیوه ای خود مختار تنظیم می گردد ، اما هنوز به طور کامل از آن فرد نشده است و در نهایت تنظیم منسجم که در آن به جای آنکه صرفا چیزی به ساختار تغییر شکل می یابد و تنظیم به طور کامل خود مختار می شود - گانگ3، - 2013
والرند4 و همکاران در سال 1989در الگوی توسعه یافته ای از خود تعیین گری، پس از حذف سازه تنظیم انگیزش درونی را به سه زیر مولفه تقسیم کرده اند : انگیزش درونی برای فهمیدن، به معنای انجام عمل به خاطر لذت و خشنودی حاصل از یادگرفتن، کشف یا تلاش برای فهم چیزهای جدید. انگیزش درونی برای انجام کار ، حاکی از درگیر شدن در یک عمل برای انجام عمل یا خلق چیزهای جدید و انگیزش درونی برای تجربه تحریک که اشتغال به عمل برای کسب تجربه - لذت حسی، تفریح و تهییج - ناشی از درگیر شدن در عمل را شامل می شود . علاوه بر انگیزش درونی و بیرونی در نظریه خود تعیین گری سازه » بی انگیزشی5« انجام ندادن عمل یا بی میلی به انجام آن به علت بی ارزش بودن عمل نزد فرد، احساس عدم شایستگی برای انجام آن یا عدم انتظار نتیجه دلخواه نیزمطرح شده است - پینتریچ،. - 1385
در نظریه خود تعیین گری چنین فرض شده است که حفظ تمایل انگیزش درونی در گرو ارضاء سه نیاز اولیه روان شناختی شایستگی6، و خود مختاری7 و احساس تعلق 8 است . وقتی که فردآزادانه انتخاب کند نیاز به خود مختاری در او رشد می یابد ، وقتی که بر آن عمل تسلط تسلط یابد احساس شایستگی خواهد کرد و هنگامی که با افراد مهم زندگی ارتباط بر قرار کند و از حمایت آنها برخوردار شود، احساس تعلق در او رشد می کند . محیطی که با حمایت خود زمینه ارضای این نیازها را فراهم کند باعث لذت بردن فرد از اعمال و در نتیجه تنظیم خود مختار رفتارها می گردد. گرولنیک بر این باور است که والدین به عنوان اولین عوامل اجتماعی کردن کودکان نقش مهمی در ارضای نیازهای روانی کودکان داشته و انگیزش تحصیلی دانش آموزان را تسهیل کنند .
در نظریه خود تعیین گری تاثیر گذاری والدین در قالب سبک والدگری والدین مورد بررسی قرار گرفته است. سبک فرزند پروری مجموعه ای از نگرش های والدین نسبت به کودک است که منجر به ایجاد جو هیجانی می شود که در آن جو رفتارهای والدینی بروز می نماید. در واقع والد گری فعالیتی پیچیده و در بر گیرنده رفتارهای خاصی است که کودک را تحت تاثیر قرار می دهد - ودودی مفید و آزادفلاح، - 1390 علاقه به تاثیر رفتار والدین بر رشد کودک پیامد طبیعی تئوری رفتار گرایی و فرویدی بود. رفتارگرایان کودک علاقمند بودند به این کهچگونه الگوهای تقویت محیطی که کودک در تماس با آن است منجر به رشد می شود. نظریه پردازان فرویدی در مقابل بحث می کردند که تعیین کننده های اساسی رشد، زیستی هستند و به صورت اجتناب ناپذیری با آرزوهای والدین و خواسته های اجتماعی در تعارض می باشد - رودباری، . - 1388
دیدگاه تحول اجتماعی بر خانواده و سبک رفتاری والدین تاکید دارد. مطابق این دیدگاه، رابطه ی معناداری میان کیفیت و ثبات سبک والدگری با مسایل رفتاری و هیجانی فرزندان وجود دارد - هاتینگ و کورشوف9، . - 2005 مارتینز و گارسیا - 2007 - در مطالعه خود نشان دادند که سبک والدگری رابطه معناداری با عزت نفس فرزندان دارد و همچنین تحقیقات نشان داده است که سبک فرزند پروری والدین بر انگیزش درونی و پیشرفت تحصیلی فرزندان تاثیر دارد - زرین کلک و طباطبایی برزوکی،. - 1392فرایک - - 1991 از جمله محققانی است که در تعریف سبک والدگری هم به ابعاد مثبت و هم به ابعاد منفی آن توجه نموده است .این محقق در برخورد با مفهوم والدگری به مولفه های والدگری مثبت، تنبیه بدنی ، نظارت ضعیف،اعمال اقتدار و آگاهی از برنامه یکدیگر اشاره دارد. با توجه به مطالب گرفته شده هدف پژوهش بررسی رابطه سبک والد گری والدین بر انگیزش پیشرفت تحصیلی است .
روش
طرح این پژوهش از نوع طرح های همبستگی است . در این پژوهش روابط میان متغیرها در قالب ضریب همبستگی مورد بررسی قرار گرفته است . جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان پسر پایه سوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1394-95 تشکیل می دهند، که تعداد آنها بر اساس آمار اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران برابر با 13573نفر است. حجم نمونه پژوهش نیز با توجه به فرمول کوکران تعداد 169 نفر از دانش آموزان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش نیز پرسشنامه والدگری آلاباما - فرم کودکان - آزمون انگیزه پیشرفت راهرمنس بود .
پرسشنامه والدگری آلاباما - فرم کودکان - دارای سوال43 - از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم - مدرج پنج نمره ای می باشد. نمره کل این مقیاس نشان گر کفایت خانواده در به کار گیری فرآیندهای خانودگی همانند مهارتهای ارتباطی، مهارت مقابله ، تصمیم گیری و حل مسئله، انسجام و انعطاف می باشد و شاخص های روان سنجی آن پیش از این بارها مورد آزمون قرار گرفته است - سامانی،2008و 2010 و عبداله زاده ،. - 2010آزمون انگیزه پیشرفت راهرمنس بر مبنای دانش نظری و تجربی موجود درباره نیاز به پیشرفت و با بررسی پیشینه پژوهش های موجود تهیه و تنظیم شده که ابتدا 92 سوال بوده است . سوال های این پرسشنامه را بر اساس ده ویژگی افراد دارای انگیزش پیشرفت بالا از افراد با انگیزه پیشرفت پایین به عنوان مبنا و راهنما برگزید .
در نهایت تعداد سوالهای این پرسشنامه به 29 سوال کاهش پیدا کرد. سوالات پرسشنامه به صورت 29 جمله ناقص بیان شده است که به دنبال هر جمله ناتمام چند گزینه داده است و این گزینه ها بر حسب این که نشان دهنده ی انگیزه پیشرفت از زیاد به کم یا کم به زیاد باشد نمره گذاری می شود . نمره گذاری بعضی سوالات به صورت مثبت و بعضی دیگر به صورت منفی است . بیشترین امتیاز به دست آمده از پرسشنامه 116 است که معرف انگیزه پیشرفت تحصیلی بالا و کمترین امتیاز 29 است که معرف انگیزه پیشرفت پایین است. هومن و عسگری - - 1379 اعتباریابی – رواسازی – هنجاریابی این آزمون را سنجیدند. ضریب اعتبار آزمون با ضریب آلفای کرونباخ 0/803 گزارش شده است که تایید کننده مطلوب آزمون می باشد .
یافته ها
جدول 1 خلاصه آزمون رگرسیون چندمتغیره جهت بررسی رابطه بین سبکهای والدگری و انگیزه پیشرفت تحصیلی فرزندان
