بخشی از مقاله
خلاصه
هدف پژوهش، بررسی رابطه بین سبک تفکر و انگیزش پیشرفت دانشآموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز بود. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانشآموزان متوسطه دوم شهر شیراز است که در سال تحصیلی 93 - 94 مشغول به تحصیل بودهاند. از این تعداد، 162 نفر بر اساس جدول مورگان انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده، پرسشنامه سبک تفکر استرنبرگ واگنر - 1997 - و پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس بود.
به منظور توصیف دادههای پژوهشی از شاخصهای مرکزی و پراکندگی - میانگین، واریانس، انحراف معیار - و به منظور تحلیل آنها از روش ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج به دست آمده با نرمافزار SPSS نشان داد که: سبک قانونگذار، سبک اجرایی و سبک قضاوتگرا با انگیزش پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنیدار دارند. همچنین سبک قضاوتگرا بیشترین اثر را بر انگیزش پیشرفت تحصیلی دارد و بقیه متغیرها به ترتیب تأثیرگذاری عبارتند از سبک اجرایی و سبک قانونگذار.
مقدمه
اصطلاح تفکر از جمله اصطلاحات یا مفاهیم کلیدی در فرهنگ و ادبیات روانشناسی است که تقریباً همه مردم، اعم از کوچک و بزرگ یا با سواد و بیسواد آن را به کار میبرند و بسیاری نیز آن را با اهمیت قلمداد کرده و یکی از ویژگیهای آدمی میدانند، طوری که گاهی انسان را »حیوان متفکر« تعریف کردهاند - محمدی و کاظمی، . - 1394 روانشناسان در این که تفکر ریشه حل مساله و خلاقیت است، یعنی باید بتوانیم بیاندیشیم یا بتوانیم مسائل را حل کنیم یا خلاقیتی نشان دهیم، اتفاق نظر دارند. تمامی دانشآموزان و دانشجویان نیز نیاز دارند، به طور روشن بیاندیشند و نظام های تربیتی هم متعهدند که دانشآموزان را در فراگیری تفکر راهنمایی کنند.
انسانها در ابعاد مختلف، دارای تفاوت هایی هستند که در تواناییها، استعدادها، رغبتها و سرانجام سبک تفکر، نمود پیدا میکند. توجه به این تفاوتها باعث میشود که افراد در مسیر تحصیلی و شغلی مناسب هدایت شوند. شاید مهمترین مسالهای که باید به آن آگاه و هوشیار بود، وجود سبکهای تفکر متفاوت در افراد است. پژوهشها نشان دادهاند که تواناییهای تحصیلی و آزمونهای پیشرفت سنتی فقط بخش کمی از تغییرپذیری تفاوتهای فردی را در پیشرفت تحصیلی توجیه میکنند. - کشتکاران، . - 1392
آنچه در زندگی برای ما اتفاق میافتد، نه تنها به میزان درست اندیشیدن، بلکه به چگونگی تفکر ما نیز مربوط است. همینطور یکی از اصول اساسی روانشناسی تربیتی معاصر این است که سطح اندیشیدن دانشآموزان، به عنوان یکی از مهمترین پیشبینی کنندههای موفقیت آنها در مدرسه قلمداد میشود. رابرت استرنبرگ، شیوه های متفاوت افراد در پردازش اطلاعات را به عنوان »سبک های تفکر نامگذاری کرده است. به نظر او، شیوه های تفکر به عنوان شیوه های ترجیح داده شده در بکارگیری استعدادها تعریف میشود.
از نظر وی، سبک تفکر، روش رجحان یافته تفکر است. البته سبک تفکر یک توانایی نیست، بلکه به چگونگی استفاده فرد از تواناییهایش اشاره دارد - شکری،. - 1385 با نگاهی دقیق به عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی به این نکته پی خواهیم برد که عوامل مختلفی بجز توانایی های فردی باعث پیشرفت تحصیلی می شوند. که تاثیرات بسزایی در پیشرفت تحصیلی دارند. یکی از عوامل اثرگذار در این زمینه سبک تفکر می باشد - ابوالقاسمی نجف آّبادی و همکاران، . - 1389 بر این اساس، با آگاهی از این که تفاوت در توانایی فقط میتواند بخشی از تفاوت در عملکرد تحصیلی را تبیین کند، تعداد زیادی از محققان، نقش با اهمیت و پیشبینی کننده متغیرهای روانشناختی متفاوت و نامرتبط به توانایی را بر پیشرفت تحصیلی سرلوحه فعالیتهای پژوهشی خود قرار دادند.
یکی از این متغیرها نامرتبط به توانایی، سبکهای تفکر است. این محققان، نقش سبکهای تفکر در پیشرفت تحصیلی را در فرهنگ های مختلف نظیر هنگکنگ، چین، فیلیپین و ایالات متحده آمریکا مورد مطالعه و بررسی قرار دادند - ژانگ، . - 2014 چنانچه گریگورینگو و استرنبرگ - 1997 - نقش سبکهای تفکر را در پیشرفت تحصیلی دو گروه از کودکان تیز هوش شرکت کننده در یک برنامه مدرسهای مورد مطالعه قرار دارند. آنها نشان دادند که سبک های تفکر با پیشرفت تحصیلی دانشآموزان رابطه دارد. ژانگ - 2010 - با مطالعه رابطه بین سبک های تفکر و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان چینی نشان داد که سبک تفکر اجرایی با نمرات پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت دارد. همچنین سبک تفکر قضایی نیز با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت دارد.
کانوگارسیاو هاگس - 2000 - با مطالعه رابطه بین سبک تفکر و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان اسپانیایی نشان دادند که دانشجویان دارای سبکهای تفکر اجرایی، پیشرفت تحصیلی بیشتر دارند. در واقع انگیزش پیشرفت میل به غلبه بر موانع اعمال قدرت، انجام دادن چیزها به بهترین وجه، چیره شدن، دست ورزی کردن یا سازمان دادن به اشیا، انسانها یا تصورات و کوشش شخصی برای دستیابی به هدف هایی که در محیط اجتماعی قرار دارند، است.
موری یکی از پیشگامان انگیزش پیشرفت ، نیاز به پیشرفت را میل به غلبه بر مشکلات، تمرین قدرت، تلاش برای انجام دادن امور مشکل و اجرای هر چه سریعتر کارها تعریف کرده است. او معتقد استکه لذت پیشرفت در رسیدن به هدف نیست، بلکه در گسترش و تمرین مهارتهاست - فرهوش و احمدی، . - 1392 در واقع میل انگیزش به پیشرفت دانش آموزان علاوه بر توانایی های دانش آموز به نظر می رسد رابطه نزدیکی با نحوه اندیشیدن و سبک تفکر دانش آموز دارد. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین سبک تفکر و انگیزش پیشرفت دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز سال تحصیلی 94-93 انجام شده است.
فرضیههای پژوهش
-1 بین سبک تفکر و انگیزش پیشرفت دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز رابطه معناداری وجود دارد.
-2 بین سبک قانونگذار و انگیزش پیشرفت دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز رابطه معناداری وجود دارد..
-3 بین سبک اجرایی و انگیزش پیشرفت دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز رابطه معناداری وجود دارد.
-4 بین سبک قضاوت گرا و انگیزش پیشرفت دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز رابطه معناداری وجود دارد.
روش شناسی تحقیق
از آنجا که هدف اصلی این پژوهش، بررسی رابطه بین سبک تفکر و انگیزش پیشرفت دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز سال تحصیلی 94-93 است. پژوهش حاضر از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل دانشآموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز است که در سال تحصیلی 94-93 در این شهر مشغول به تحصیل بودهاند. انتخاب آزمودنیها با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای صورت گرفت و حجم نمونه بر اساس جدول تعیین حجم نمونه - مورگان، به نقل از اردبیلی، - 1375 تعداد 162می باشد.
ابزارهای پژوهش
برای گردآوری دادهها از دو ابزار استفاده شده است: الف- پرسشنامه سبک تفکر1 استرنبرگ- واگنر - 1991 - ب- پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس. - 1977 - 2 پرسشنامه سبکهای تفکر: این پرسشنامه، یک آزمون مداد و کاغذی است، که در سال 1991 توسط استرنبرگ - واگنر طراحی شد و شامل 104 سوال با 13 خرده آزمون است. از بین سوالهای این پرسشنامه 24 سوال مربوط به بخش های عملکرد - قانونی- قضایی- اجرایی - میباشد. هر خرده آزمون شامل 8 سوال است و یک سبک تفکر را اندازه میگیرد. این پرسشنامه با استفاده از روش لیکرت با نمرههای «7-6-5-4-3-2-1» برای هر گزینه نمرهگذاری میشود.
اعتبار و روائی پرسشنامه سبکهای تفکر
روایایی پرسشنامه سبکهای تفکر توسط استاد راهنما و متخصصین تایید شد. به منظور بررسی اعتبار این آزمون با روش باز آزمایی و با فاصله زمانی سه هفته، بر روی 30 دانش آموز اجرا شد. ضریب اعتبار برای خرده آزمونها از برای سبک قانونگذار تا 0/77 بدست آمده. برای خرده آزمون سبک اجرایی برابر 0/76 و برای خرده آزمون سبک قضاوت گرا برار 0/74 و برای کل سوالات پرسشنامه 0/75 بدست آمده است، این ارقام نشانگر ضریب همسانی درونی قابل قبول برای خرده آزمونها و کل سوالات این پرسشنامه است.
ب - پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس - : - ATM
این پرسشنامه رایجترین ابزار مداد کاغذی در زمینه نیاز به پیشرفت است که هرمنس در سال 1370 تهیه و تدوین کرد. در سال 1381 توسط شکرشکن و برومند نسب به فارسی ترجمه شد. این پرسشنامه 29 ماده دارد که به صورت جملات نیمه تمام میباشد.
