بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه باورهای فراشناختی والدین با انگیزش پیشرفت تحصیلی انجام شده است. روش پژوهش نیز به صورت توصیفی-همبستگی بود . نمونه پژوهش شامل تعداد 169 نفر از دانش آموزان پسر پایه سوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1394-95 بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه های باورهای فراشناختی و انگیزش پیشرفت تحصیلی راهرمنس را تکمیل نمودند. نتایج تحلیل رگرسیون چند گانه پژوهش نشان داد بین باورهای فراشناختی والدین با انگیزش پیشرفت تحصیلی رابطه معنی داری در سطح 0/01 وجود دارد .
واژگان کلیدی : باورهای فراشناختی والدین، باورهای انگیزشی، انگیزش پیشرفت تحصیلی.
مقدمه
انگیزه1 اشاره به پویایی رفتار ما دارد که شامل نیازهای ما، تمایلات و جاه طلبی های ما درزندگی می باشد. یکی از مهمترین انگیزه ها انگیزه پیشرفت است. انگیزه پیشرفت2 اساس ما در رسیدن به موفقیت و رسیدن به تمام آرزوهای ما در زندگی است. انگیزه پیشرفت می تواند بر نحوه ای که یک فرد وظیفه ای را انجام می دهد و یا تمایل به نشان دادن شایستگی را دارد تاثیر گذارباشد - بیابا نگرد، . - 1390 نظریه انگیزش پیشرفت بر تحقیقات اولیه هوپ، سیرز، مک کللند و اتکینسون استوار است . این نظریه بر نقش هدف در موفقیت و شکست دانش آموزان تاکید دارد - پینتریچ، ترجمه شهرآرای، . - 1392محققان انگیزشی عقیده دارند که انگیزه پیشرفت یک تعامل بین متغیرهای موقعیتی و انگیزه مربوط به فرد برای رسیدن به موفیت است.
در نتیجه در خصوص دانش آموزان که جویندگان علم و دانش هستند انگیزه پیشرفت تحصیلی از اهمیت خاصی برخوردار است . وندا3 - 2006 - معتقد است در رابطه با ارزش ها بچه ها برای تایید دیگران ارزش بسیار زیادی قائل می شوند ولی درمورد پیشرفت به تنهایی اهمیت چندانی قائل نیستند. زمانی که کودکان عمدتا از والدینشان یادمی گیرندکه برای پیشرفت ارزش کم یا زیاد قائل شوند ارزشهای پیشرفتی آموخته می شوند - الیزور4،. - 2009افراد دارای انگیزش پیشرفت سطح بالا برای حل مشکلات و رسیدن به موفقیت سخت کوش هستند و حتی پس از شکست دست از تلاش نمی کشند و تا رسیدن به موفقیت به کوشش ادامه می دهند و دانش آموزان دارای انگیزش پیشرفت تحصیلی بالا همواره می خواهند موفق شوند و آن را انتظار می کشند - اسلاوین1، . - 2006
فراگیرانی که انگیزه پیشرفت تحصیلی بالایی دارند معمولا علایمی مانند اشتیاق بالا نسبت به مطالب درسی، توانایی درادامه حضور مستمر در کلاس های درس ، مشارکت کردن در فعالیت های کلاسی، احساس معنی در فعالیت های درسی، احساس توانایی در فراگیری مطلب درسی و در نهایت پیشرفت تحصیلی را تجربه می کنند - فان و ژانگ2، . - 2009روان شناسی شناختی، پیشرفت پرشتاب خود را از نیمه دوم قرن بیستم آغاز کرد و در شرایطی اوج گرفت که مخالفان سرسختی مثل واتسون در برابر آن قد علم کرده بودند. اما روان شناسی فراشناخت، حوزه اندیشه گری نوینی است که پیشنیه آن به حدود دهه 1970 می رسد. شناخت بر کلیه فرایندهای عالی ذهنی از قبیل تفکر و استدلال3، خلاقیت4، هوش5 و یا فرایندهای درگیر در پردازش اطلاعات از قبیل دقت6 ، ذخیره سازی7 و بازیابی اطلاعات8 شمول می یابد و شناخت عبارت است از جریانهای فکری، یادگیری، نحوه سازماندهی، ذخیره سازی و به کارگیری اطلاعات - سیف، - 1391
فرایندهای یاد شده معطوف بر یک محتوی و موضوع بیرونی است در حالی که فراشناخت به دانش فرد درباره کلیه فرایندهای شناختی یاد شده و نیز نحوه به کارگیری آنها جهت تحقق اهداف یادگیری اطلاق می شود - رحمانی، . - 1389 افراد دارای قدرت بالای فراشناختی در فهم روابط بین واقعیات مساله دقت می کنند راه حل انتخابی خود را بررسی می نمایند مسائل پیچیده را در قالب مراحل جزیی تری تحلیل می نمایند و با سوال کردن از خود جریان تفکرشان را کنترل می کنند - چارلس9،. - 2003 فراشناخت نیز شامل دانشی پایدار در مورد باورهای مربوط به نظام شناختی و دانش مربوط به عواملی است که کارکرد نظام شناختی را تحت تاثیر قرار داده و حالت شناختی جاری را تنظیم نموده و ، منجر به آگاهی از آن می شود - گاردنر10،. - 2010 به اعتقاد فلاول و میلر - - 1998
فراشناخت دانش یا فرآیند شناختی است که در ارزیابی بازبینی یا کنترل شناخت بیماری مشارکت دارد. همچنین تاثیرات باورهای فراشناختی والدین نیز در پیشرفت تحصیلی فرزندان، شایستگی اجتماعی - سالاری فر و پاکدامن، - 1391 خودناتوان سازی تحصیلی - ابافت، - 1388 و سایر ویژگی های روانشناختی فرزندان بررسی شده است.هر خانواده ای شیوه ای خاص در تربیت فردی و اجتماعی فرزندان خویش به کار می گیرد این شیوه ها سبک های والدگری نامیده می شوند و متاثر از عوامل مختلف از جمله عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... می باشد - ولفسان11، . - 2004 براین اساس در پژوهش حاضر بررسی نقش باورهای فراشناختی والدین و سبک های والدگری بر باورهای انگیزشی و انگیزش پیشرفت تحصیلی فرزندان مورد بررسی قرار خواهد گرفت .
روش
پژوهش حاضر پیرو طرحی از نوع توصیفی-همبستگی بود که به بررسی رابطه باورهای فراشناختی والدین و انگیزش پیشرفت تحصیلی پرداخت. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه سوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1394-95 بودند. نمونه پژوهش با توجه به فرمول کوکران شامل تعداد 154 نفر از دانش آموزان پسر پایه سوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1394-95 بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش نز پرسشنامه های ، باورهای فراشناختی و انگیزه پیشرفت راهرمنس بود.پرسشنامه باورهای فراشناختی: پرسشنامه باورهای فراشناختی یک مقیاس خود گزارشی 30 آیتمی است که تفاوت های فردی رامورد باورها،فراشناخت، قضاوتها و گرایشات نظارت گری ارزیابی می کند.
این مقیاس دارای پنج خرده مقیاس می باشد شامل : باورهای نگرانی مثبت، نیاز به کنترل افکار، خودآگاهی شناختی، باورهای منفی در مورد کنترل ناپذیری فکر و اطمینان شناختی. هر آیتم بر روی مقیاس 4 گزینه ای لیکرت نمره گذاری می شود. دامنه نمره ها از موافق نیستم1 تا کاملا موافقم 4 است. این پرسشنامه توسط شیرین زاده دستگیری به فارسی ترجمه شده و پایایی آن به سه روش ضریب همسانی درونی، بازار آزمایی و روش دو نیمه سازی بررسی شده است. روایی آن با سه روش تحلیل عاملی، همبستگی خرده آزمون ها و روایی همزان مورد بررسی و تایید قلرار گرفته است و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ برای کل آزمون 0/82 و برای مولفه ها از 0/58 تا 0/83 گزارش شده است .آزمون انگیزه پیشرفت: آزمون انگیزه پیشرفت را هرمنس بر مبنای دانش نظری و تجربی موجود درباره نیاز به پیشرفت و با بررسی پیشینه پژوهش های موجود تهیه و تنظیم شده.
سوالات پرسشنامه به صورت 29 جمله ناقص بیان شده است که به دنبال هر جمله ناتمام چند گزینه داده است و این گزینه ها بر حسب این که نشان دهنده ی انگیزه پیشرفت از زیاد به کم یا کم به زیاد باشدنمره گذاری می شود . نمره گذاری بعضی سوالات به صورت مثبت و بعضی دیگر به صورت منفی است . بیشترین امتیاز به دست آمده از پرسشنامه 116 است که معرف انگیزه پیشرفت تحصیلی بالا و کمترین امتیاز 29 است که معرف انگیزه پیشرفت پایین است. هومن و عسگری - - 1379 اعتباریابی، رواسازی و هنجاریابی این آزمون را سنجیدند . ضریب اعتبار آزمون با ضریب آلفای کرونباخ 0/803 گزارش شده است که تایید کننده مطلوب آزمون می باشد .روایی پرسشنامه نیز با روش تحلیل مولفه های اصلی بررسی شد و بیانگر روایی سازه 15 قابل قبول برای پرسشنامه است.در پژوهش های دیگر درایران ابوالقاسمی و اکبری - 1386 - مجددا اعتبار و روایی و پایایی این آزمون مورد تایید قرار گرفت که حاکی از این است که این پرسشنامه ابزاری مفید برای ارزیابی انگیزش پیشرفت تحصیلی است.
یافته ها
بر اساس اطلاعات جدول بالا، از بین 5 متغیر پیشبین - تضاد شناختی، باورهای مثبت، خودآگاهی شناختی، کنترل ناپذیری افکار و نیاز به کنترل افکار - تنها 3 متغیر - خودآگاهی شناختی، تضاد شناختی و باور مثبت - وارد مدل رگرسیونی شدهاند، بهطوری که رابطه بین این سه متغیر با "انگیزش پیشرفت تحصیلی" فرزندان برابر با 0/603 برآورد شده است؛ به عبارت دیگر "خودآگاهی شناختی"، "تضاد شناختی" و
