بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی رابطه سرمایه انسان با سبک زندگی سلامت محور شهروندان بالای 18 سال بندر عباس می باشد. نوع پژوهش کاربردی است و روش پژوهش فوق پیمایشی است و جامعه آماری این پژوهش ، شامل کلیه شهروندان بالای 18 سال شهر بندر عباس می باشد. که از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شده است. برای گردآوری اطلاعات از مقیاس پرسشنامهی سبک زندگی سلامت محور 64 گویه ای 6 گزینه ای طیف لیکرت ، پرسشنامهی سرمایه انسانی - سرمایه اجتماعی 18 گویه ای ، سرمایه فرهنگی 30 گویه ای و سرمایه اقتصادی 4 گویه ای - استفاده شده است. و با استفاده از روش آماری ضریب همبستگی پیرسون به تحلیل داده ها پرداخته شد و نتایج نشان داد که بین سرمایه انسانی با سبک زندگی سلامت محور رابطه معنا داری برقرار است . یافته های این تحقیق نشان می دهدکه سبک زندگی سلامت محور شهروندان بر حسب طبقه اجتماعی ،وضعیت تاهل واشتغال متفاوت است واشکال متفاوت سرمایه انسان ،با سبک زندگی سلامت محور شهروندان رابطه معنی داری دارد.
واژگان کلیدی : سرمایه اجتماعی ،سرمایه اقتصادی ،سرمایه فرهنگی ،سبک زندگی سلامت محور مقدمه
اخیرامطالعات جامعه شناختی مربوط به سبک زندگی سلامت محور توجه بسیاری از جامعه شناسان رابه خود جلب کرده است. بلوخ سبک زندگی سلامت محور را راهنمایی برای جلوگیری از مشکلات بهداشتی وتضمین کننده سلامتی برای فرد می داند ودر این زمینه به رژیم غذایی و ورزش اشاره می کند - دیوین و لپیستو ، 2007 ، ص . - 2با توجه به این که در جامعه جهانی ، بررسی رفتارهای افراد جامعه به ویژه رفتار های بهداشتی وسبک زندگی آنان ،امری ضروری است ؛ ولی این امر در جامعه ما مغفول مانده است . هامبورگ وهمکارانش برآورد کرده اند که ممکن است حدود پنجاه درصد مرگ های نابهنگام در کشور های غربی ناشی از سبک زندگی باشد - کورتیس ، 1385، ص . - 108
در اواخر قرن نوزدهم با تغییراتی که در سبک زندگی افراد اتفاق افتاد ، بیماری های عفونتی کاهش وجای خود رابه بیماری های مزمن داده است ، که نمی توان آنها را از طریق دارو درمان کرد . بیماری های مزمن اغلب برحسب شرایط زندگی ناسالم ایجاد شده است - کاکرام ، 2000 ، ص . - 159ماکس و بر بیش از هر جامعه شناس کلاسیک وارد بحث های مربوط به سبک زندگی شده است . به نظر وبر سلوک زندگی و فرصت های زندگی ، دو مولفه اساسی سبک زندگی است . سلوک زندگی4به انتخاب هایی اشاره دارد که افراد در گزینش سبک زندگی شان دارند - کاکرام ، 2000 ، ص . - 161آنتونی گیدنز در مورد مدرنیته و وضعیت زندگی اجتماعی حاصل از انقلاب صنعتی صحبت می کند که سبک های زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد .
به نظر وی مدرنیته احتمال خطر را در بعضی از حوزه ها و سبک های زندگی کاهش می دهد مانند پیشرفت علم پزشکی و از بین رفتن بیماری های عفونی ؛ ولی در عین حال پارامتر های خطر آفرین نوین و کاملا ناشناخته ای را نیز به همان حوزه ها وارد می کند مانند بیماری های مزمن ، اعتیاد ، سکته و . . . این پارامتر ها خطر های احتمالی بد فرجامی را نیز در بر دارند - گیدنز ،1383،ص . - 19گیدنز توصیف می کند که مدرنیته به دلیل پویایی و تاثیر جهانی اش و آداب و رسوم سنتی از بین رفته ، متفاوت تر از شکل های قبلی ، یک حالت اجتماعی است . در نتیجه مدرنیته در نهایت به تنوعی از فرصت های و انتخاب های زندگی ارتقا می یابد که در دیدگاه گیدنز هیچ فرهنگی چنین فرصت و انتخابی را در کل از بین نمی برد - کاکرام ، 2000، ص . - 163
بدین ترتیب گیدنز از تاثیر منابع خارجی بر روی افراد و گزینه های سبک زندگی آنها غفلت نمی کند و نقش و مسئولیت ها و فشار های گروهی را تحت شرایط اجتماعی - اقتصادی مورد انتقاد قرار می دهد . پیام اصلی وی این است که سبک های زندگی نه تنها نیاز های ضروری را کامل می کنند ، بلکه اطلاعاتی را در مورد هویت فرد از خود شکل می بخشند لذا گید نز وضعیتی را انتخاب می کند که در آن سبک ها در بین محدودیت ها و فرصت های ارائه شده توسط موقعیت اجتماعی فرد بیان شده است و فرد مجبور به سازگار کردن خود با ساختار انعطاف پذیر سبک های زندگی و خود هویتی اش است. این انعطاف پذیری در وضعیت تغییر حاصل از انقلاب و رشد اجتماعی ، در مرحله بعدی مدرنیته گنجانیده شده است - کاکرام ،2000، ص . - 163
بوردیو نیز همانند گیدنز نظرش بر این است که با این که افراد سبک های زندگی خود را خود انتخاب می کنند ، اما در اجرای این سبک ها آزادی کامل ندارند . آن ها در راستای اصلاح چنین گزینش هایی می باشند ولی بوردیو طوری روند کنترل را انتخاب کرده که گزینش های بک عامل در کل ملازم با عادت افراد باشد. سبک زندگی تحت نفوذ قوی ساختار - فرصت زندگی - بر روی عادت واره است که انتخاب های سبک زندگی از آن مشتق می شوند . انتخاب و مشارکت در یک سبک زندگی ویژه ، تحت تاثیر فرصت های زندگی است . بنابر این کار بوردیو نشان می دهد که انتخاب های سبک زندگی نه تنها محدود می شوند بلکه حتی به وسیله ی فرصت های زندگی نیزشکل می گیرند - ویلیامز ، 1995، ص . - 585-580
کاکرام - 1997 - استدلال می کندکه تحقیق بر سبک زندگی سلامت محور ضرورت دارد ؛ اما نباید در سطح فردی متوقف شود ، بلکه باید تا تدوین الگوهای جمعی رفتار مربوط به سلامتی که سبک زندگی سلامت محور را تشکیل می دهند گسترش یابد - کیوان آرا ، 1386، ص . - 73در زمینه سبک زندگی سلامت محور مطالعات خارجی زیادی انجام گرفته است به طوری که پترسون - 1994 - با یک گونه شناسی نشان داد که می توان افرادرا از روی شباهت های رفتار سلامتی شان گروه بندی کرد نتایج نشان می دهد که اکثر افراد ، الگو های رفتار سلامتی چند بعدی دارند که نه کاملا سالم ونه به طور کامل لذت جویانه ویا ناسالم می باشند - شوشتر ودیگران ، 2004 ، ص . - 351 - بلاکستر ، 1990 ؛ تاونزند ، - 1988 نشان می دهد که الگو های رفتاری مربوط به سلامت به طور مشخص به وسیله ویژگی های جمعیت شناختی و اجتماعی همچون طبقه اجتماعی ، سن ، جنسیت و زمینه های آموزشی گروه ها متمایز می شوند .
همچنین بلاکستر نشان می دهد افرادی که سیگار می کشند ، الکل مصرف می کنند ورژیم غذایی نا مناسبی دارند وکم ورزش می کنند ، به احتمال زیاد مردان ، کارگران یدی وغیر ماهر وجوانان بی کار وسالخوردگانی هستند که تنها زندگی می کنند - بوری وگیب ، 2004 ، ص . - 65کاکرام - 1997 - استدلال می کند که تحقیق بر سبک زندگی سلامت محور ضرورت دارد ؛ کاکرام از چارچوب نظریه بوردیو استفاده می کند و نشان می دهد که سبک های زندگی منفی ، به عنوان اجبار های اجتماعی اولیه ، در اواخر قرن بیستم در روسیه و اروپا ی شرقی باعث کاهش امید به زندگی شد گروهی که بیشتر در معرض کاهش طول عمر بودند ، افراد میان سال و مردان طبقه ی کارگر بودند.
اوضاع زندگی این مردان و موقعیت ضعیف و پایین آنان در ساخت اجتماعی ، عادتی را پرورش می داد که مبتنی بر انجام رفتار هایی پر خطر بود - سیگار کشیدن ، مصرف مشروبات الکلی ، امتناع از ورزش و . . . - . این سبک زندگی باعث بالا رفتن بیماری و دیگر مشکلات بهداشتی و نهایتا منجر به کوتاه شدن طول عمر می گردید - کیوان آرا ، 1386 ، ص . - 73در کل براساس نظریه های وبر ، گیدنر ، بوردیو و کاکرام و ..... رفتار و انتخاب نوع سیک زندگی توسط افراد تحت تاثیر ساخت ، موقعیت و شرایط اجتماعی افراد است . یعنی افراد در زمینه رفتار ها و اعمال خود آزاد هستند ولی از طرف دیگر این آزادی به وسیله ساختار های اجتماعی همچون وضعیت تاهل، اشتغال، طبقه اجتماعی و سن محدود می شود که این موارد نیز در جامعه مورد نظر به وفور قابل مشاهده می باشد . بنابر این این پژوهش به رابطه سرمایه انسانی که شامل می شود از سرمایه اقتصادی ، سرمابه اجتماعی و سرمایه فرهنگی با نوع و سبک زندگی سلامت محورتاکید دارد .
فرضیات پژوهش فرضیه اصلی : بین سرمایه های انسانی - اجتماعی ،فرهنگی و اقتصادی - با سبک زندگی سلامت محور رابطه معنا داری وجود دارد .
فرضیه فرعی :
سبک زندگی سلامت محور بر حسب متغییر های زمینه ای - جنسیت ، وضعیت تاهل ، اشتغال ، و طبقه اجتماعی - متفاوت است .
روش پژوهش
پژوهش فوق ازنوع کاربردی می باشد و روش اجرای تحقیق پیمایشی است.
جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش ، شامل شهروندان بالای 18 سال شهر بندر عباس می باشد .
نمونه و روش نمونه گیری
دراین پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای از کل آمار افراد بالای 18 سال شهر بندرعباس براساس آمار سال ، تعداد 782 نفر از شهروندان بالای 18 سال شهر بندر عباس بصورت تصادفی انتخاب گردیدند .
ابزار گردآوری اطلاعات
