بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی رابطه بین دینداری و سبکزندگی سلامتمحور در بین دانشجویان میباشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف،کاربردی بوده و از نظر ماهیت،توصیفیهمبستگی میباشد و از نظر روش پیمایشیاست. در این مطالعه برای دستیابی به رابطه ی بین دینداری و سبکزندگی سلامتمحور،منابع مختلف مورد بررسی قرار گرفت؛ و به عنوان ابزار کاربردی از پرسشنامه سبک زندگی LSQ استفاده شد. این پژوهش در بین 100 نفر از دانشجویان دو دانشگاه پیام نور و آزاد شهرستان مرند که به طور تصادفی طبقه ای انتخاب شده بودند اجراء گردید.
اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شدند.در جهت پاسخگویی به سؤال اصلی این پژوهش، به بررسی و تحلیل متغیرهای دینداری،سن به عنوان متغیرهای مستقل وسبک زندگی به عنوان متغیروابسته پرداخته شد.نتایج پژوهش نشان میدهد که بین دینداریوسلامتروانی،سلامتاجتماعی،سلامتجسمانی،مدریت بدن وحفظ آن به عنوان امانت الهی،معنادادن به زندگی انسان، رابطه معنیداری وجوددارد، ولی بین سن و سبک زندگی رابطه معناداری وجود ندارد.
مقدمه
سبک زندگی، از جمله مباحثی است که امروزه در حوزه های متعدد، توسط اندیشمندان اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.در جامعه شناسی سبک زندگی، شیوه زندگی شخص یا گروه است که شامل الگوهایی از روابط اجتماعی، مصرف اوقات فراغت و همچنین نوع نگرش ها وارزش ها است. به عبارتی،داشتن سبک زندگی خاص، براساس انتخاب آگاهانه یا نا آگاهانه بین یک مجموعه ای از رفتار ها با مجموعه ای دیگر از رفتار ها صورت می گیرد. سبک زندگی شیوه های متفاوت زندگی در بین خرده فرهنگ ها، مذاهب،قومیت ها و گروه های نژادی است.
در ادبیات جامعه شناسی از مفهوم سبک زندگی دو برداشت و مفهوم سازی وجود دارد، یکی مربوط به دهه1920،که سبک زندگی معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد وغالباً به عنوان شاخص تعیین طبقه اجتماعی به کار رفته است؛ و دوم به عنوان شکل اجتماعی نوینی که تنها در متن تغییرات مدرنیته و رشد فرهنگ مصرف گرایی معنا می یابد و در این معناسبک زندگی راهی است برای تعریف ارزش ها و نگرش ها و رفتارهای افراد که اهمیت آن برای تحلیل های اجتماعی روز به روز افزایش می یابد.
سازمان بهداشت جهانی2 نیز سبک زندگی را این گونه تعریف می کند: » اصطلاح سبک زندگی به روش زندگی مردم و بازتابی کامل از ارزش های اجتماعی، طرز برخورد و فعالیت ها اشاره دارد. همچنین ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی که شامل فعالیت بدنی، تغذیه، اعتیاد به دخانیات و الکل و... است که در پی فرایند جامعه پذیری به وجود آمده است.« معادل واژه سبک در زبان عربی تعبیر اسلوب و در زبان انگلیسی استایل3 است.
عبارت »سبک زندگی« در شکل نوین آن اولین بار توسط »آلفرد آدلر«4 در روانشناسی در سال1929 میلادی ابداع شد. این عبارت به منظور توصیف ویژگی های زندگی آدمیان مورد بهره برداری قرار گرفت. در کتاب های لغت انگلیسی، این واژه در معانی کم و بیش مشابهی به کار برده شده است: » سبک های زندگی مجموعه ای از طرز تلقی ها، ارزش ها، شیوه های رفتار، حالت ها و سلیقه ها در هر چیزی را در بر می گیرد. - .«خوشنویس،. - 24-23:1389
سبک زندگی سلامت محور به عنوان یک پدیده ی چند علتی، چند بعدی و چنددلالتی به الگوهای جمعی رفتار مربوط می شود که می توانند مانعی در مشکلات مربوط به سلامت و تضمین کننده ی سلامت برای فرد باشد. این سبک ازابعاد متنوعی چون ورزش، تغذیه مناسب و نامناسب، خودکنترلی، رفتارهای پیشگیرانه و... تشکیل شده است. جوهره ی تعریف سبک زندگی سلامت محور انسجام در انجام دادن مجموعه ای از رفتارهای مرتبط با بهداشت و سلامتی است - چانی،. - 88-75:2001 سازمان جهانی سلامت، سبک زندگی سالم را تلاش برای دستیابی به حالت رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی توصیف کرده است.
سبک زندگی سلامت محور یکی از شاخه های سبک زندگی است که می تواند سالم یا ناسالم باشد و شامل اعمالی از قبیل: رژیم غذایی، آشامیدن الکل، استعمال دخانیات، مدریت استرس، بهداشت شخصی و دیگر اعمال و رفتارهای مرتبط با سلامت است. اگرچه برخی از سبک های زندگی در جهت تولید سلامت هستند، تمام افراد، گروه ها و طبقات اجتماعی سبک زندگی خاص خود را دارند که الگوی مصرفشان را نشان می کند - چانی5،. - 88-75:2001
بازخوانی آموزه های اسلام و ژرف اندیشی در آن، ظرفیت بالای این آموزه ها را برای فرهنگ سازی و ارائه الگوهای رفتاری مناسب نشان می دهد؛ زیرا انتزاعی ترین لایه های اعتقادی و معرفتی تا عینی ترین سطوح رفتاری که امروزه با عنوان سبک زندگی از آن یاد می شود، در چارچوب نظام معنایی اسلام جای گرفته و در مسیر تکامل و سعادت انسان مورد استفاده قرار می گیرد. در این راستا، قرآن که مهم ترین منبع آموزه های اسلامی به شمار می رود، سرشار از الگوهایی است که شیوه زیست مؤمنانه و مورد نظر اسلام را معرفی می کند؛ و در پرتو آیات آن، سیره پیامبر گرامی اسلام نیز به عنوان اسوه و نمونه عالی زندگی به تمام مسلمانان معرفی شده است.
همچنین روایات و حکایات فراوانی از اهل بیت در اختیار جامعه مسلمان قرار دارد که با الهام از تعالیم نورانی قرآن کریم و در شرایط متفاوت اجتماعی، مصادیق متعددی از الگوهای زندگی دینی را تبیین و معرفی کرده اند. خصوصاً بهره مندی برخی از این دوره های تاریخی از تمایزات ویژه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و علمی، برای زمان ما که جامعه اسلامی بار دیگر در دوره گذار قرار گرفته، می تواند دستاوردهای بسیار مهمی را در پی داشته باشد - میلانی فر، . - 1373
اگر سبک های زندگی را به منزله مجموعه ای از اعمال و گرایش هایی که در متن خاص معنی می یابند، و وابسته به صورت های فرهنگی هستند، بدانیم؛ بنابراین می توان به این نتیجه رسید، از آنجا که خداوند خالق و پدیدآورنده هستی و انسان است و از روح خود در آن دمیده و هدف آفرینش را خلقت و رسیدن به کمال انشانها قرار داده، برای چگونه زیستن انسان در مسیر به این اهداف، مواردی را مطرح کرده که همان سبک زندگی است. پس سبک های زندگی دینی، مجموعه ای از اعمال و گرایشهای انسانی را می سازد که در پرتو آموزه های دینی معنا می یابد و وابسته به فرهنگ دینی است. و دین هم همان دین خالص است که تمام شئون زندگی بایستی برای خداوند خالص شود.
در سوره زمر آیه 3-1 می خوانیم، قرآن کتابی است که از سوی خداوند عزیز و حکیم نازل شده است. در تفسیر نمونه در خصوص این آیه، اینگونه مطرح شده که هر کتابی با نازل و نویسنده آن شناخته می شود و این کتاب بزرگ آسمانی از علم خداوند حکیم، سرچشمه گرفنه که هیچ چیز در برابر قدرت بی پایانش، مشکل نیست و یقین پیدا می کنیم که محتوای آن حق است و سراسر حکمت و نور هدایت است. هدف از نزول این کتاب دادن دین خالص به انسانها است.
دین را هم مجموعه حیات مادی و معنوی انسان معنا می کند که بندگان خالص خدا باید تمام شئون زندگی خود را برای او خالص گردانند . دین خالص راهم بایستی از خدا گرفت، چرا که هر چه ساخته و پرداخته افکار انسانها است، نارسا و آمیخته با خطا و اشتباه است - مکارم شیرازی،-382:1383 . - 386 همچنین در تفسیر سوره زخرف آیه 45-41 مطرح می شود که به فرهنگ و مفاهیم قرآن چنگ بزن. در این آیه خداوند به پیامبرش می فرماید که به علوم و مفاهیم قرآن چنگ زند و با قلبی استوار و اراده ای تزلزل ناپذیر به آنچه بر او وحی میگردد،عملکند - طبرسی،. - 249:1380 پس می توان به این امر رسید که قرآن کتابی است که از سوی خداوند برای هدایت بشر فرستاده شده است، و از آنجا که سبک زندگی هر آنچه که در متن زندگی است، را شامل می شود پس همانگونه که در تفاسیر می بینیم بهترین معارف در خصوص سبک زندگی از قرآن و دستوراتش پدیدار می شود و سبک زندگی دینی خالص نمودن همه امور برای خداست.
هرنعمتی که ما را از یاد خدا و رسیدن به او باز دارد، گرچه در دنیا نعمت است و احساس رضایت دنیوی ایجاد می کند ولی در سبک زندگی دینی به جای نعمت، عامل بازدارندگی از خدا و عذاب آور است. در حالیکه در سبک زندگی مدرن نعمتها از آن جهت مهم هستند که موجب پایگاه اجتماعی و تمایزیافتگی و رضایت فردی می شود. در تفسیر سوره قصص آیه27 در خصوص ازدواج حضرت موسی، مفسر به این نتیجه می رسد که در انتخاب همسر معیار امروزی ثروت، زیبایی و ... است - سبک زندگی مدرن - در حالیکه در حدیث می خوانیم: تو در انتخاب همسر، محور را عقیده و تفکر و بینش او قرار ده و در حدیثی دیگر: چه بسا زیبایی که سبب هلاکت و ثروت که سبب طغیان باشد - قرائتی،. - 47:1383 در این ارتباط، دین و دین داری به عنوان یکی از عوامل اساسی تعیین نوع سبک زندگی در نظر گرفته می شود و پژوهش حاضر تلاش دارد به این سؤال جواب دهد که آیا بین دینداری و سبک زندگی سلامت محور در بین دانشجویان ارتباطی وجود دارد.
