بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه کیفیت زندگی و امید به زندگی با سلامت روان در مبتلایان به اختلال افسردگی شهرستان دزفول پرداخته است. جامعه آماری پژوهش را کلیه مبتلایان به اختلال افسردگی شهرستان دزفول تشکیل دادند که 120 نفر از آنها از طریق روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی، امید به زندگی اشنایدر و سلامت عمومی گلدبرگ. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیری استفاده شد. نتایج ضریب همبستگی چندگانه نشان داد که بین کیفیت زندگی و امید به زندگی با سلامت روان در مبتلایان به افسردگی رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد از میان متغیرهای پیش بین مورد مطالعه، مولفه سلامت جسمانی و مولفه سلامت محیط به ترتیب بهترین پیش بینی کننده های سلامت روان در مبتلایان به اختلال افسردگی می باشند.
.1 مقدمه
امروزه بهداشت روانی از جمله مهم ترین نیازهای انسان می باشد که لازمه آن این است که فرد خود را بشناسد، دیگران را درک و روابط موثری با آنها ایجاد کند، هیجان های منفی و تنیدگی روزمره خود را شناسایی کند، آنها را تحت کنترل درآورد و با حل مشکلات خود به شیوه مؤثر، تصمیم های مناسبی اتخاذ کند - هومن، گنجی و امیدی فر، . - 1392از نظر کاپلان1 سلامت روانی سازگاری مداوم با شرایط متغیر و تلاش برای تحقیق اعتدال بین تقاضاهای درونی و الزامات محیط در حال تغییر می باشد - تمنایی، سلامی محمدآبادی و دشتبان زاده، . - 1390 اصطلاح دیگر که در زمینه ی بهداشت عمومی افراد به کار می رود کیفیت زندگی است.
کیفیت زندگی طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت عبارت است از ادراک افراد از وضعیت زندگی، در عرصه فرهنگ و نظام ارزشی که در آن زندگی می کنند که با اهداف، انتظارات و معیارهای آن ها مرتبط است - دوایهی و سینگ، 2001 به نقل از عفتی دیوشلی، کافی ماسوله و دل آذر، . - 1391 در این رویکرد کیفیت زندگی مفهومی فراگیر است که از سلامت فیزیکی، رشد شخصی، حالات روان شناختی، سطح استقلال، روابط اجتماعی و روابط با نهادهای برجسته ی محیط تأثیر می پذیرد و نیز بر ادراک فرد مبتنی است.
در حال حاضر اختلالات خلقی از جمله افسردگی اساسی و اختلال خلقی دو قطبی از جمله شایع ترین مشکلات روانپزشکی در جوامع مختلف به شمار می روند. در جدیدترین مطالعات، اختلالات افسردگی اساسی در بین اختلالات روانی بالاترین شیوع طول عمر حدود 17 درصد را داشته است. انواع اختلال خلقی دو قطبی نیز هرچند در مقایسه باافسردگی شیوع کمتری دارند 2 - تا 5 درصد - اما با توجه به اینکه یک اختلال عودکننده و مزمن است، ناتوانی های قابل ملاحظه ای برای مبتلایان به وجود می آورد - داداش زاده، موسوی نیا و علیزاده، . - 1392آمار افسردگی در دنیا حدود 20 تا 25 درصد جمعیت را تشکیل می دهد.
این آمار در کشورها در شرایط مختلف فرق می کنند، مثلا وقتی در کشوری زلزله شده یا جنگ یا تغییرات اقتصادی و اجتماعی سریع دیده میشود، میزان افسردگی بیشتر می شود. آمار مربوط به بیماریهای روانی و افسردگی در سطح جامعه ایران، حدود 21 تا 25 درصد کل جمعیت است؛هم چنین شیوع مادام العمر افسردگی 15درصد است که در خانم ها میزان شیوع به 25درصد می رسد. تحقیقات نشان می دهد زنان و دختران بالای 15 سال نسبت به پسران و مردان همسال خود بیشتر به اختلالات روانی نظیر افسردگی و اضطراب1 مبتلا هستند - هفته نامه سلامت، . - 1393 عباس زاده و همکاران - 1392 - در پژوهشی با عنوان رابطه بین کیفیت و افسردگی در زنان باردار، به این نتیجه دست یافتند که کیفیت زندگی در زنان باردار افسرده پایین تر از زنان عادی بود.
یکتا طالب زاده و انصار فرد - 1393 - نشان دادند که بین حیطه های کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آسم شامل علایم و نشانه ها، فعالیت جسمانی، عملکردخلقی، درک از سلامتی بیماران مبتلا به آسم با همه حیطه های سلامت روان آنها رابطه وجود دارد. کاظمی و مؤمنی جاوید - 1388 - نشان دادند رابطه مثبت و معنی داری بین امید به زندگی و کیفیت زندگی بود، بدین صورت که هرچه امیدبه زندگی بالاتر،کیفیت زندگی مطلوب تر خواهد بود و بالعکس. نتایج پژوهش طاهری و امیری - 1389 - حاکی از آن است که بین سطوح افسردگی، اضطراب و استرس با کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان رابطهی معکوس و معنیداری وجود دارد.
به این ترتیب که کیفیت زندگی در بیمارانی که افسردگی اضطراب و استرس بیشتری داشتند به طور معنیداری پائینتر از بیمارانی با سطوح افسردگی، اضطراب و استرس کمتر بود. در پژوهشی که توسط شمایی - 1392 - صورت گرفت نتایج نشان داد که کیفیت زندگی با سلامت روان رابطهی منفی دارد، هم چنین میان مردان و زنان مبتلا به افسردگی از نظر میزان کیفیت زندگی تفاوتی وجود نداشت. شهنی - 1392 - به نقل از ثنایی و همکاران - 1390 - در پژوهش تحت عنوان بررسی رابطه امید به زندگی و سلامتروان در بیماران مبتلا به افسردگی، 200 نفر از بیماران مبتلا به افسردگی اهواز را به روش تصادفی ساده انتخاب کرد.
یافتههای این پژوهش با وجود این که نشان دهندهی سطح پائین امید به زندگی در این بیماران، مؤید رابطهی مثبتی بین امید به زندگی و سلامتروان در بیماران مبتلا به افسردگی بود. هدایتی و خزایی - 1392 - در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین افسردگی، معنا در زندگی و امید، به این نتیجه دست یافتند که همبستگی معناداری بین افسردگی و امید وجود دارد.قربانی و همکاران - 1392 - در پژوهشی با عنوان رابطه امید، اضطراب مرگ با سلامت روان در دانشجویان دانشگاه ارومیه، به این نتیجه دست یافتند که امید و اضطراب مرگ پیش بینی کننده معنی دار سلامت روان می باشند.
.2 مواد و روش ها
-1-2 روش
پژوهش حاضر، پژوهشی توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه مبتلایان به اختلال افسردگی شهرستان دزفول است که در سال 1394 مورد بررسی قرار گرفتند. که طبق آمار دریافتی در حدود 200 نفر بیمار مبتلا به اختلال افسردگی وجود داشت. حجم نمونه 120 نفر بود که به روش نمونه گیری در دسترس و باتوجه به لیست بیمارانی که از بهمن 1393تا اردیبهشت ماه 1394به بیمارستان ها، درمانگاه ها و کلینیکهای روان شناسی و روانپزشکی شهرستان دزفول مراجعه کرده بودند صورت گرفت.
-2-2ابزار پژوهش : در این پژوهش به منظور اندازه گیری متغیرهای مورد نظر از ابزارهای زیر استفاده شده است : - 1 - پرسش نامه جمعیت شناختی: در این پرسش نامه سوالاتی در زمینه مشخصات فرد بیمار از قبیل، جنسیت و سن درج شده است. - 2 - پرسشنامه کیفیت زندگی : سازمان بهداشت جهانی به منظور وجود انسجام در پژوهشها و سنجش کیفیت زندگی، گروهی را برای ساخت پرسشنامه مأمور کرد.
حاصل کار این گروه پرسشنامه کیفیت زندگی 100 سوالی1 بود . چند سال بعد برای استفاده آسانتر از این پرسشنامه فرم کوتاهی از آن تهیه شد. پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی 26 سوالی2 یک پرسشنامه 26 سوالی است که کیفیت زندگی کلی و عمومی فرد را میسنجد. این مقیاس در سال 1996 توسط گروهی از کارشناسان سازمان بهداشت جهانی و با تعدیل گویههای فرم 100 سوالی این پرسشنامه ساخته شد. این پرسشنامه دارای 4 زیرمقیاس و یک نمره کلی است.
این زیر مقیاسها عبارتند از: سلامت جسمی، سلامت روان، روابط اجتماعی، سلامت محیط اطراف و یک نمره کلی. در ابتدا یک نمره خام برای هر زیرمقیاس به دست میآید که باید از طریق یک فرمول به نمرهای استاندارد بین 0 تا 100 تبدیل شود. نمره بالاتر نشان دهنده کیفیت زندگی بیشتر است.با توجه به پیچیده بودن نمره گذاری پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی 26 سوالی3 آن را به طور کامل در اینجا توضیح میدهیم.در ابتدا باید به هر یک از 26 سوال، نمره 1 تا 5 بدهید. برای سهولت در نمره گذاری، این نمرات در داخل خود پرسشنامه به صورت عدد وارد شدهاند. توجه: سوالات 3 و 4 و 26 به صورت وارونه نمره گذاری میشوند.
در مرحله بعد باید نمره خام هر زیر مقیاس را به دست آورید که به ترتیب زیر است:
· زیرمقیاس سلامت جسمی :جمع نمرات سوالات 18 -17 -16 -15 -10 -4 -3 در پرسشنامه. دامنه نمرات این زیر مقیاس بین 7 تا 35 خواهد بود و تفاضل این دو 28 است.
· زیرمقیاس سلامت روان :جمع نمرات سوالات 26 -19 - 11 - 7 -6 -5 در پرسشنامه. دامنه نمرات این زیر مقیاس بین 6 تا 30 خواهد بود و تفاضل این دو 24 است.
· زیرمقیاس رابط اجتماعی :جمع نمرات سوالات 22 - 21 - 20 در پرسشنامه. دامنه نمرات این زیر مقیاس بین 3 تا 15 خواهد بود و تفاضل این دو 12 است.
· زیرمقیاس سلامت محیط : جمع نمرات سوالات 25 -24 -23 -14 -13 -12 -9 -8 در پرسشنامه. دامنه نمرات این زیر مقیاس بین 8 تا 40 خواهد بود و تفاضل این دو 32 است.
· کیفیت زندگی و سلامت عمومی کلی : جمع نمرات سوالات 1 و 2 در پرسشنامه. دامنه نمرات این زیر مقیاس بین 2 تا 10 خواهد بود و تفاضل این دو 8 است.برای بررسی روایی و پایایی این پرسشنامه پژوهشی بر روی 1167 نفر از مردم تهران انجام گرفت. شرکت کنندگان به دو گروه دارای بیماری مزمن و غیرمزمن تقسیم شدند. پایایی آزمون بازآزمون برای زیرمقیاسها به این صورت به دست آمد: سلامت جسمی 0/77، سلامت روانی 0/77، روابط اجتماعی 0/75، سلامت محیط 0/84 به دست آمد. سازگاری درونی نیز با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه شد که در جدول - - 2 زیر آمده است.
