بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سرمایه فکري بر خلق مزیت رقابتی پایدار در شعب بانک ملی شهرستان سنندج است. ابعاد سرمایه فکري در پژوهش بر اساس پژوهش روس و روس می باشد که شامل: سرمایه انسانی، سرمایه ساختاري و سرمایه رابطه اي. همچنین ابعاد مزیت رقابتی مورد بررسی در صنعت بانکداري بر اساس شاخص هاي درجه بندي شعب بانک مرکزي طراحی شده است. جامعه آماري در پژوهش حاضر، کلیه کارکنان شعب بانک ملی شهرستان سنندج می باشدکه بر اساس فرمول کوکران، تعداد 248 نفر به شیوه نمونه گیري خوشه اي انتخاب و 250 پرسشنامه میان آنان توزیع گردید.
داده ها با استفاده از نرم افزارهاي SPSS 20 و LISREL 8.8 تحلیل شد.نتایج پژوهش نشان داد که عموم کارکنان مورد بررسی بالاي 40 سال، سن داشته و عموماً سابقه کار بیش از 15 سال داشتند. در بررسی فرضیات پژوهش مشخص گردید که تأثیر مثبت و معنادار سرمایه فکري بر مزیت رقابتی پایدار در شعب بانک ملی شهرستان سنندج - فرضیه اصلی پژوهش - و نیز تأثیر مثبت و معنادار دو سازه سرمایه فکري - سرمایه انسانی و سرمایه ساختاري - بر مزیت رقابتی پایدار تأیید شده است، در حالی که تأثیر مثبت و معنادار سرمایه رابطه اي بر مزیت رقابتی پایدار در شعب بانک ملی شهرستان سنندج رد شده است.
کلمات کلیدي: سرمایه فکري، مزیت رقابتی، بانک ملی شهرستان سنندج.
مقدمه
توسعه فناوریهاي ارتباطی و اطلاعاتی آثار بسیار مثبتی در عرصه هاي مختلف علمی، اجتماعی و اقتصادي جوامعی که از این فناوریهاي بهره مناسب را برده اند گذاشته است. کارشناسان مسائل توسعه امروزه در بررسی شاخص هاي توسعه هرگز موارد خاص را موردتوجه قرار نمی دهند بلکه تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم هر یک از عوامل تاثیر گذار را در ترکیب با سایر عوامل مورد ارزیابی قرار می دهند.تاثیر فزاینده ابزارهاي کاربردي و علمی در فعالیت هاي مختلف جامعه علی الخصوص ساختارهاي اقتصادي موجب ایجاد تحول و تجدید در نگرش سنتی به موضوع تجارت و بازار می شود. در این بین توسعه روز افزون اینترنت در کشورهاي مختلف و اتصال تعداد زیادي ازمردم جهان به شبکه جهانی اینترنت وگسترش ارتباطات الکترونیکی بین افراد و سازمان هاي مختلف از طریق دنیاي مجازي اینترنت بستري مناسب و مساعد براي برقراي مراودات تجاري و اقتصادي فراهم کرد.
به طور کلی در صنایع خدماتی و در صنعت بانکداري بطور ویژه، اینترنت به عنوان وسیله اي براي بهبود ارائه خدمات بررسی و بهره برداري شده است. بانک ها نه تنها در خدمات بانکداري سنتی در رقابت هستند، بلکه دامنه رقابت به یک محیط الکترونیکی با خدمات بانکداري اینترنتی گسترش یافته است.بانک ها، بانکداري اینترنتی را که آنها را قادر به حفظ کیفیت رقابتی خدمات در آینده می نماید به عنوان یک تضمین به مشتریان خود معرفی می کنند و براي از دست ندادن مشتریان خود در مقابل شعب بانک هاي خارجی تلاش می کنند - رد و همکاران ، 2008، ص. - 104 در این میان و با توجه به تحولات عظیم صورت گرفته در ساختارهاي اقتصادي و نظام هاي مالی نقش بانکها به عنوان ارگان هاي تاثیر گذار در اقتصاد بیش از پیش پر رنگ تر و مهم تر شده است و بنابراین می طلبد که بانکها نیز همگام با تحولات خود سر منشاء تحولات جدیدتري باشند.
با این دیدگاه که فناوري اطلاعات و کاربري هاي گوناگون رو به افزایش آن به عنوان ابزاري کارا با اقبال خوبی از جانب مدیران موسسات و سازمان هاي مالی قرار گرفته است لذا انگیزه بیشتري در مدیران اکثر سازمان هاي اقتصادي براي انطباق فعالیت هاي روزمره خود با قابلیت هاي فناوري اطلاعاتی و ارتباطی به وجود آمده است. که یکی از مهترین و دور اندیشانه ترین دلایل آن می تواند دستیابی به اهداف تجاري در سطح جهانی باشد. از طرفی همه فعالیت هاي انجام شده در موسسات جهت جلب رضایت مشتري صورت می گیرد، بنابراین در این تحقیق به تأثیرات بانکداري الکترونیکی بر رضایت مشتریان بانک ملی پرداخته می شود.
بیان مسأله
امروزه شاهد سازمان هایی هستیم که مدل هاي جدید کسب و کار را بکار می گیرند و با استفاده از منابعی رشد و رقابت می کنند که متفاوت از گذشته است. در اقتصاد مبتنی بر دانش، محصولات و سازمان ها براساس دانش زندگی می کنند و موفق ترین سازمان ها، آن هایی هستند که از این دارائی ناملموس به نحو بهتر و سریع تري استفاده می کنند. از دیدگاه استراتژیک، امروزه از سرمایه فکري به منظور خلق و افزایش ارزش سازمانی استفاده می شود و موفقیت یک سازمان به توانایی اش در مدیریت این منبع کمیاب بستگی دارد، این قابلیت مهم سازمانی در مقایسه با سازمان هاي دیگر می تواند مزیت رقابتی پایدار ایجاد می کند.
پژوهشگران به فوائدي که همه ذینفعان سازمان، کارکنان، مدیران، سرمایه گذاران ودولت از طریق پذیرش سرمایه فکري به عنوان یک منبع و از طریق ارزیابی کارایی آن بدست می آورند، اعتقاد دارند Chen & etl.,2008,p.154 - - .از طرف دیگر، وقتی بانک ها را همچون مجموعه اي فرض کنیم که با دقت و حساسیت طراحی و خلق می شوند تا رسالت و نقش اقتصادي، علمی و اجتماعی خود را مبنی بر ارتقاي سطح کلی جامعه عهده دار شود. در می یابیم که با تلفیق دانش مدیریت و علم بانکداري و همچنین تمرکز بر سرمایه هاي فکري موجود در این نهاد، مدیریت و اداره مطلوب و صحیح بانک ها میسر است. هنوز هم درباره اهمیت سرمایه فکري و تأثیر آن در سازمان اتفاق نظر وجود ندارد - بیر، 2003 به نقل از یزدان فر، . - 1391 از این رو در پژوهش حاضر به بررسی رابطه سرمایه فکري بر خلق مزیت رقابتی پایدار در شعب بانک ملی شهرستان سنندج پرداخته شده است.
مبانی نظري
سرمایه فکري
سرمایه فکري*عبارتست از منابع فکري شامل دانش، اطلاعات، تجربه و مالکیت معنوي، که میتوان آنها را در جهت خلق ارزش اکتساب نمود و مورد استفاده قرارداد . - Chang. ,2007 - عبارتست از تلاش براي استفاده موثر از دانش - محصول نهایی - در مقابل اطلاعات - ماده خام - . - Bontis N. 1998,p.65 - سرمایه فکري اصطلاحی براي ترکیب دارایی ناملموس بازار، دارایی فکري، دارایی انسانی و دارایی زیرساختاري است که سازمان را براي انجام فعالیتهایش توانمند میسازد.سرمایه انسانی: دانش، مهارت و تجاربی که کارکنان به هنگام ترك شرکت با خود میبرند. نشان دهنده موجودي دانش افراد یک سازمان است که شامل مهارت، تخصص، توانایی حل مسئله و سبکهاي رهبري است . - Brooking A. 1996 - سرمایه انسانی سبب شده است که سازمانها تا حد زیادي به دانش و مهارتهاي کارکنانشان براي ایجاد درآمد و رشد و همچنین، بهبود کارایی و بهرهوري متکی شوند - . - Westphalen S.1999
سرمایه ساختاري:دانش نهادینه شده، دانش و تجربه فردي ذخیره شده در سیستمها، فرایندها، پایگاههاي داده، رویهها، حقوق انحصاري، دستورالعملها، ساختارهاست. شامل همه ذخایر غیرانسانی دانش در سازمان است که دربرگیرنده پایگاههاي داده، نمودارهاي سازمانی، دستورالعملهاي اجرایی فرآیندها، استراتژيها، برنامههاي اجرایی و به طورکلی هرآنچه ارزشش براي سازمان بالاتر از ارزش مادياش باشد،است. - . - Roos & etl.2003سرمایه رابطهاي: موضوع اصلی سرمایه رابطهاي،دانش موجود در کانالهاي بازاریابی و روابط با مشتریان است. سرمایه مشتري نشاندهنده توانایی بالقوه یک سازمان به خاطرعوامل نامشهود بیرونیاش است - . - Stewart.1997تعاریف جدید، مفهوم آن را به سرمایه رابطهاي توسعه دادهاند، کهشامل دانش موجود در همه روابطی است که سازمان با مشتریان، رقبا، تامین کنندگان، انجمنهاي تجاري یا دولت برقرار میکند . - Bontis N.1998,p.72 -
سازههاي سرمایه فکري
در مجموع با در نظر گرفتن بحثها و مفاهیم مربوط به سرمایه فکري به نظر میرسد که در اکثر تقسیمبنديها و طبقه بنديها، سرمایههاي فکري در سه دسته اصلی سرمایههاي انسانی، ساختاري و رابطه اي قرار میگیرد. مطالعات صورت گرفته، ارتباط درونی و همزیستی بین این سه سرمایه را نشان میدهد. به همین دلیل در اکثر تحقیقات صورت گرفته پیرامون سرمایه فکري این سه جز به عنوان اجزاي اصلی این سرمایه مطرح شدهاند.سرمایههاي انسانی سرمایههاي انسانی تحت عنوان دانش فردي، مهارتها و تجارب موجود در کارکنان یک سازمان براي خلق ارزش وحل کردن مسایل کسب و کار تعریف شده است - نورما**،. - 2005
بیشتر نظریهپردازان که سرمایه انسانی را هدف تحقیق خود قرار دادهاند آن را در سطح فردي در نظر گرفته و به نوعی آن را ترکیبی از دانش، مهارت، هوش و استعداد افراد دیده اند.بنتیس - - 1998 جوهره سرمایه فکري را هوش خالص اعضاي سازمان دانسته است. سرمایه انسانی شالوده سرمایه فکري را تشکیل میدهد و عنصر اصلی براي اجراي کارکردهاي مربوط به سرمایه فکري است. این سرمایه نمایانگر یک منبع مستمر تجدید و نوآوري براي سازمان محسوب شده که توانایی درك موضوعات را داشته و قادر است از تجاربی که کسب میکند مزیت بیافرینند - لونگو،. - 2007سرمایه انسانی، اشاره به ارزش تجمیعی سرمایهگذاري در تعلیم و تربیت، آموزش، قابلیتها و آینده کارکنان دارد که این آموزشها به دو شکل صورت میگیرند: -1 آموزشهایی که فرد از طریق یادگیري رسمی میآموزد و -2 آموزشهایی
