بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش تاثیر مولفههای سرمایه فکری را بر مزیت رقابتی در شرکتهای ارتباطی اردنی مورد بررسی قرار میدهد. یافتههای تجربی حاکی از آن است که سرمایه ارتباطی و سرمایه ساختاری تاثیر مثبتی بر مزیت رقابتی دارند. سرمایه ارتباطی و سرمایه ساختاری با هم %48.8 از مزیت رقابتی را به خود اختصاص میدهند. کشف این مطلب که سرمایه انسانی تاثیر مستقیم چشمگیری بر مزیت رقابتی ندارد دور از انتظار است.
با این وجود، بیان این مطلب که سرمایه انسانی تاثیراتی غیر مستقیم و چشمگیری بر مزیت رقابتی دارد همچنان به قوت خود باقی میماند چراکه در سرمایه ارتباطی تثبیت شده است. اثر سرمایه ارتباطی بر مزیت رقابتی را جنسیت و سن تعدیل میکنند. این اثر در میان مردان جوانتر قویترین است. در مورد سرمایه ساختاری، اثرات آن را جنسیت تعدیل میکند تنها بدین گونه که این اثرات برای بانوان در مقایسه با مردان قدری قویتر است.
-1 مقدمه
اگرچه اجماع گستردهای وجود دارد که سرمایه فکری - IC - جایگاه رقابتی شرکت را در صنایع مختلف تحت تاثیر قرار میدهد اما برخی پژوهشگران استدلال میکنند که ممکن است اثر آن مختص صنعت باشد
درخلال دهه گذشته، رشد مطالعات درخصوص سرمایه فکری با استفاده از روشهای متفاوت تجزیه و تحلیل و در شرایط مختلف تداوم یافته است بنابراین، فراوانی مفاهیم مجاب کننده در حمایت از لزوم درک نقش سرمایه فکری در صنایع دانشبنیان و تکنولوژی پیشرفته به پیش رانده شده است
در دهه گذشته ضرورت اقتصاد دانشبنیان به شناسایی و تصدیق گسترده IC بهعنوان یک عامل تعیین کننده نسبت داده شده است که نوآوری و رشد اقتصادی را به حرکت میاندازد. سرمایه فکری منبعی بالقوه از مزیت رقابتی ادامهپذیر ارائه میکند
اگرچه اندازهگیری دقیق سرمایه فکری بهعنوان یک منبع نامشهود ضروری دشوار است اما ارزش افزوده آن بیچون و چرا باقی میماند. مضافا اینکه، اکثر پژوهشها درخصوص سرمایه فکری و ارتباط آن با عملکرد، در فضای کسب و کار غربی صورت پذیرفته است. در این اثنا، اگرچه پژوهشگران اندکی در برجستهسازی تاثیر IC در چنین صنعت دانشبنیان فشردهای همچون مخابرات مشارکت داشتهاند اما تشریک مساعی ایشان بهطور کلی در متون علمی IC بسیار محدود است
بنابراین، هدف این پژوهش واکاوی تاثیر سرمایه فکری بر مزیت رقابتی شرکتهای ارتباطی اردنی است. یکی از دلایل اصلی بررسی این صنعت در اردن این است که تلقی میشود مخابرات یکی از دانشبنیانترین صنایع متمرکز میباشد
باور بر این است که بخشی بهشدت خلاقانه - چن، ژو و ژی، - 2004 و دارای رشدی سریع - هرمانز، - 2004 است. بخش مخابرات، مشارکتی چشمگیر با اقتصاد اردن دارد و مبین %14 از تولید ناخالص ملی سال 2014 این کشور پادشاهی است. این بخش فرصتی را برای افزایش مزیت رقابتی خود بر کشورهای عربی همسایه حاضر در این منطقه معرفی میکند. تلقی میشود که اردن مولفههای حیاتی کانون فنآوری اطلاعات در منطقه را دارا باشد. کارشناسان ICT به درآمد 234 میلیون دلاری در سال 2013 دست یافتند و %85 از این کارشناسان را کشورهای عربی هدف قرار دادند. از این گذشته، نرخ اشتغال در این بخش بهصورت مداوم درحال افزایش است و در سال 2014 تعداد شغل به 18000 شغل افزایش یافته است - کمیسیون سرمایهگذاری اردن، . - 2015 علت این اتفاق این است که پژوهش بر بخش مخابرات در اردن متمرکز است.
-2 بازبینی متون علمی مرتبط
-1-2 سرمایه فکری
بسیاری سرمایه فکری را عاملی حساس در تجارت قلمداد میکنند اما درعمل و بهصورت رسمی کسی آنرا ارزشگذاری نکرده است - بونتیس، . - 1998 انگیزه این حالت، مجموعهای از چالشهای پیش رو برای نحوه گنجاندن دانش ضمنی و هوش جمعی در سرمایه فکری و پروسههای سازمانی است
به عبارت دیگر، ماهیت ناملموس IC، خود آنرا به سمت دشواری درک و مدیریت درون کل سازمان سوق میدهد. در واقع، بیشتر دانشمندان و مدیران تنها مفاهیمی مبهم درخصوص نحوه مدیریت بر منابع ملموس برحسب پرورش و توسعه سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی دارند. این ناملموسی دیرفهم IC شامل مفهومی دقیقتر از IC بهعنوان خودلگامی نظری و عملی میشود مشارکت اصلی برای مبدل نمودن این مفهوم به مهمترین مفهوم ممکن محسوب میشد. واژه مفهومی "سرمایه فکری" غالبا بهصورتی فراگیر مورد استفاده قرار میگیرد
ادوینسون و مالونه IC - 1997 - را بهعنوان ارزش داراییهای ناملموس یا دانشی میدانستند که میتواند تفاوت بین ارزش دفتری و ارزش بازاری - یابروکینگ، 1996؛ اسویبی، 1997؛ پابلوس، - 2003 و یا همه منابع غیر نقدی و غیر فیزیکی را مشخص کند.
استیوارت - 1991 - سرمایه فکری را بهعنوان ماده فکری دانش، اطلاعات، مالکیت معنوی تشریح نمود، تجربهای که میتوان از آن برای کسب ثروت بهره جست. بونتیس - 1998 - ، کورادو و بونتیس - 2007 - ، تووستیگا IC - 2009 - را سرمایه انسانی، سرمایه ارتباطی و سرمایه ساختاری فراگیر تعریف نمودند. وانگهی، پژوهشگران به منظور سادهسازی اندازهگیری و ارزیابی IC آنرا تجزیه نمودهاند.
ادوینسون و مالونه - 1997 - استدلال نمودند که IC تنها در دو اساس ریشه دارد، سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری. سرمایه ساختاری نیز به سرمایه سازمانی و سرمایه مشتری تقسیم میشود. سرمایه سازمانی متشکل از سرمایه فرایند و نوسازی میشود.
اسویبی - 1997 - به الگوی نهائی نظارت بر داراییهای ناملموس میپردازد که متشکل از ساختار درونی، ساختار بیرونی و ظرفیتهای اصلی است. به بیان دقیقتر، فرض IC این است که همه شکلهای ارزش مخفی مرتبط با داراییهای ناملموس شرکت را آشکار میسازد. بنابراین، پژوهش اخیر، IC را به-عنوان مجموعهای از سرمایه ارتباطی - رابطه-مشتری - ، سرمایه ساختاری - درونی - و سرمایه انسانی تشریح میکنند حتی اگر یک دارایی با ماهیتی ناملموس وجود داشته باشدکه منطقا زیرمجموعه سرمایه فکری کلی و سه شاخه اصلی آن قرار نمیگیرد - انسانی، ساختاری و ارتباطی - ، اما غالبا مفهوم سرمایه فکری به سرمایه دانش، داراییهای دانش یا منابع ناملموس اطلاق میشود
این پژوهش چارچوبی را دنبال میکند که در آن IC بهعنوان یک مجموعه یکپارچه همتلاش از سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی تلقی میشود.
-1-1-2 سرمایه انسانی
سرمایه انسانی همه قابلیتهای تجاری تثبیت در کارمندان و نه متعلق به سازمان را در بر میگیرد - هسو و فانگ . - 2009 این سهام دانش فردی یک سازمان است که در کارمندان آن ظهور مییابد
سرمایه انسانی را بهعنوان مولفه اصلی داراییهای فکری و یکی از مهمترین منابع مزیت رقابتی شرکتها تشریح نمودند. در این شرایط، سرمایه انسانی به منابعی اطلاق میشود که دانش، مهارتها وتجربه ضمنی کارمندان را در بر میگیرد و یا اعضای یک سازمان دارای دانش ضمنی فردی خواهند بود
مفهوم سرمایه انسانی - سرمایه استعداد - به توانایی ذاتی، هوش، خلاقیت و نیروی ذهنی استعداد مرتبط بود - باتر، والنزوئلا و کوئینتانا، . - 2015 مولفه اصلی سرمایه فکری و منبع اصلی هوش، نوآوری و ابداع است
2-1-2 سرمایه ساختاری
سرمایه ساختاری شامل دانش آشکار یا مصنوعات مدون شده دانش میشود. در سیستمها، پایگاه دادهها و برنامه هایی برخلاف سرمایه انسانی تثبیت میشود، سرمایه ساختاری - SC - متشکل از مکانیزمها و ساختارهایی سازمانی است که از خلاقیت یا عملکرد کارکنان حمایت میکند سرمایه مشترکی از دانش و زیرساختهای حمایتی برای سرمایه انسانی و سرمایه ارتباطی است
