بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه شیوه های مقابله با استرس با اشتیاق شغلی معلمان زن مقطع ابتدایی شهر نیشابور بود. پژوهش حاضر باتوجه به هدف کاربردی و شیوه اجرا از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان زن مقطع ابتدایی شهر نیشابور بودند که تعداد آنها حدود 420 نفر است.نمونه آماری نیز با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و برحسب جدول مورگان تعداد 225 از معلمان زن انتخاب انتخاب گردیدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه شیوه های مقابله با استرس اندلر و پارک - 1990 - و رضایت شغلی فیلدوروث می باشد. داده ها با روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند. یافتهها نشان داد که سبک مقابله ای سبک مسئله مدار با رضایت شغلی معلمان رابطه مثبت و معنی داری دارد. متغیر سبک مقابله ای مسئله مدار با ضریب بتای 0/34 می توانند به طور مثبت و معنی داری اشتیاق شغلی معلمان را پیش بینی کنند. همچنین، %44 از واریانس اشتیاق شغلی معلمان توسط متغیرهای یاد شده تبیین می شود.
واژههای کلیدی: شیوه های مقابله با استرس ، اشتیاق شغلی ، معلمان
مقدمه
اشتیاق شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت شغلی است. اشتیاق شغلی عاملی است که با افزایش کارایی و نیز احساس رضایت فردی می گردد. هر مدیری به نوعی درصدد افزایش اشتیاق شغلی در معلمان خود می باشد. محققان اشتیاق شغلی را از دیدگاه گوناگون تعریف و توجیه نموده اند. اگر مشاور شغلی و حرفه بتواند به مراجع کمک کنند تا شغلی را برگزیند که از آن راضی باشد، تا حدود زیادی به هدف مشاور شغلی و حرفه ای نایل آمده است. گروهی معتقدند اشتیاق شغلی به شدت با عوامل روانی ارتباط دارد. به عبارت دیگر این عده اشتیاق شغلی را در درجه اول از دیدگاه های روانی و خصوصیات فردی توجیه می نمایند. - کریمی ، . - 1391فیشر1 و هانا - 2003 - 2 اشتیاق شغلی را عاملی روانی قلمداد می نمایند و آن را نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط اشتغال می انگارند، یعنی اگر شغل مورد نظر لذت مطلوب را برای فرد تامین نماید در اینجاست که فرد از شغلش راضی است.
در مقابل چنانچه شغل مورد نظر رضایت و لذت مطلوب را به فرد ندهد، در این حالت فرد شروع به مزمت می نماید و درصدد تغییر آن بر می آید و به نظر هاپاک - 2002 - اشتیاق شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است و با عوامل روانی، جسمانی، اجتماعی ارتباط دارد. تنها این عامل موجب اشتیاق شغلی نمی شود، بلکه ترکیب معتبر از مجموعه عوامل گوناگون سبب می گردد که فرد شاغل در لحظه معین از زمان از شغلش احساس رضایت نماید و به خود بگوید از شغلش راضی است و از آن لذت می برد.فرد با تاکیدی که بر عوامل مختلف از قبیل میزان درآمد، ارزش اجتماعی شغل، شرایط محیط کار، و فراورده اشتغال را در زمانهای متفاوت دارد، به طریق گوناگون احساس رضایت از شغلش می نماید - علاقه بند، . - 1390
ویکتور فرانکل3 یکی از روانشناسان برجسته اروپایی، در راستای یافتن پاسخ به این سؤال نتیجه گرفت که اگر زندگی برای افراد معنا و مفهوم داشته باشد فشار ناشی از آن نیز قابل تحمل است. موقعیتهای فشار زای زندگی همواره می تواند بر جریان توانایی افراد در کنار آمدن با شرایط گوناگون مؤثر باشد و تداوم شرایط دشوار به نوبه خود موجب بروز یا تشدید نابسامانی جسمی و روانی می شود - ابریشم کار،. - 1391در پژوهشی ایچنگر - 2012 - 4 رابطه جنسیت و جهت گیری اجتماعی با استرس و رضایت شغلی در بین معلمان استثنایی را مورد بررسی قرار داد .این نتایج این پژوهش مشخص کرد که معلمان استثنایی زن جهت گیری نقش اجتماعی متوازن همراه با سطوح بالاتر رضایت شغلی و سطوح پایینتر استرس را داشتند، در حالیکه معلمان مرد جهت- گیری نقش اجتماعی نامتمایز همراه با سطوح پایین تر رضایت شغلی و سطوح بالاتر استرس را داشتند.
همچنین رایز5 و همکاران - 2012 - در پژوهش که در مورد رابطه سبکهای مقابله با استرس در زنان و رضایت زناشویی و استرس ادراک شده در بین زنان افسرده و زنان دانشجو دردانشگاه استرالیا صورت گرفت، نتایج نشان داد از نظر میزان استرس ادراک شده زنان دارای سبک مقابله ای مساله مدار کمتر نسبت به زنان دارای سبک مقابله ای هیجان مدار استرس دارند و تفاوت جنسیتی بالایی بین زنان و مردان در استرس ادراک شده وجود دارد؛ رضایت مندی زناشویی در زنان دارای سبکهای مقابله ای هیجان مدار و دوسوگرا کمتر از زنان با سبک مقابله ای مساله مدار می باشد؛ همچنین سبک مقابله مساله مدار مهترین عامل پیش بینی کننده رضایت زناشویی و سبک مقابله هیجان مدار مهترین عامل پیش بینی کننده استرس ادراک شده در هر دو گروه زنان افسرده و زنان عادی شناسایی گردید.
در تحقیقی که کلوپ و تاریفا1 در سال - 2012 - به بررسی شرایط کاری و سبک کاری و رضایت شغلی در میان معلمان آلبانیایی پرداختند نتایج پژوهش را با کشورهائی مانند آلمان، انگلیس، هلند، آمریکا و سنگاپور مقایسه و مشاهده کردند. در آلبانی شرایط کاری بسیارپایین تر از سایر کشورها بوده و باوجود این رضایت شغلی معلمانی آلبانیایی بالاتر از سایر معلمان بود. علت آن را در خود رهبری و آزادی عمل معلمان آلبانیایی دانسته اند. کیمبل وایلز2 در سال - 2011 - طی تحقیقات خود که چهار سال به طول انجامید، عوامل زیر را بیش از همه در رضایت شغلی معلمان موثر می داند. خاطر جمعی و آسایش در زندگی، رفتار عادلانه و منصفانه، احساس علاقه و دلبستگی، شرکت در تعیین خط مشی کار، شرایط مطلوب کار، حمایت و یاوری مدیران از کارکنان، احساس موفقیت و رشد و تقدیر و تشکر از خدمات انجام شده. فرضیات تحقیق فوق همگی با ضریب همبستگی های متفاوتی مورد تایید قرار گرفته اند و روابط مناسب باعث افزایش سطح رضایت شغلی می گردد.
در صد نارضایتی از شغل معلمی در بین مردان بیشتر از زنان است و رابطه معکوس بین رضایت شغلی و سطح مدرک تحصیلی وجود دارد. صمدزاده - 1392 - طی یک پژوهش تحت عنوان مقایسه و بررسی راهبردهای مقابله با استرس به عنوان شاخص موثر بر رضایت شغلی، 100 نفر کارکنان اراده شیلات و بنادر بوشهر و 100 نفر از کارکنان ادراه راه و ترابری بوشهر مورد مطالعه قراردادند و دریافتند در دو گروه هر چه شیوه مقابله ای هیجان مدار در مواجهه با استرس بکار گرفته می شود.، اشتیاق شغلی آن ها کمتر خواهد بود و هرچه شیوه مقابله متمرکز بر حل مسئله بکار گرفته می شود، اشتیاق شغلی آنها بیشتر خواهد بود، اما در نمرات کلی دو گروه بین راهبردهای مقابله با استرس تفاوت معناداری مشاهده نگردید.
معلمان مدارس ابتدایی ممکن است استرس زیادی را تجربه کنند. از ویژگی های شخصیتی که در شرایط بروز تنش و آسیب بر فرد مؤثر است و به نظر می رسد نقش میانجی در درک شدت تنش و سازش با آن را ایفا می کند. شیوه مقابله فرد با استرس ناشی از بیماری است. راهبردهای مقابله ای، مجموعه ای از تلاش های شناختی و رفتاری فرد است که در جهت تغییر و تفسیر و اصلاح یک وضعیت تنش زا به کار می رود و منجر به کاهش رنج ناشی از آن می شود. روانشناسی سلامت برای سبک های مقابله ای در سلامت جسمانی و روانی اهمیت زیادی قائل است و آن را به عنوان گسترده ترین موضوع مطالعاتی در روانشناسی معاصر و یکی از مهم ترین عوامل روانی و اجتماعی می داند که رابط بین استرس و بیماری می باشد - علی پور،. - 1390
به طور کلی مقابله کردن به تلاش های رفتاری و شناختی برای پیشگیری، نظم بخشیدن و فرو نشاندن تنیدگی اطلاق می شود، غالب راهبردهای مقابله ای منعکس کننده تلاش فرد برای بهبود یک موقعیت دشوار می باشد. افرادی که در موقعیت های تنیدگی زا از سبک های مقابله ای مسئله مدار سود می جویند، در واقع رفتارهایی را برای بازسازی دوباره مسئله از نظر شناختی - ذهنی - و یا تغییر موقعیت تنیدگی زا به کار می برند - حسینی،. - 1389 باتوجه به اهمیت موضوع، طرح پژوهشی
