بخشی از مقاله
چکیده :
تحقیق حاضر سعی به بررسی رابطه ی هوش هیجانی ومولفه های آن با رفتار شهروند سازمانی دارد ، جامعه آماری تحقیق مذکور معلمان مقطع ابتدایی شهر تهران می باشد که بصورت نمونه یابی خوشه ای چند مرحله ای اقدام به انتخاب 260 نفر به عنوان نمونه نموده ایم ، پژوهش حا ضر برح سب هدف آن از نوع پژوهشهای کاربردی، و ازلحاظ نحوه گردآوری دادهها در زمره تحقیقات تو صیفی از نوع همب ستگی ا ست. ابزار گردآوری داده ها شامل دو پر س شنامه ا ستاندارد رگه هوش هیجانی پرایدرز و فارنهام - 2006 - و رفتار شهروندی بود.نتایج تحقیق نشان می دهد که رابطه ی مستقیمی بین هوش هیجانی ومولفه های آن در جامعه آماری مذکور وجوددارد به نوعی که افرادی که از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند، رفتار شهروندی مناسب تر و بهتری از خود نشان می دهند.
مقدمه:
هوش هیجانی به عنوان نوعی توانایی ظرفیت ادراک، ابراز، شناخت، کاربرد و اداره هیجان های خود و دیگران را شامل می گردد - اسلامی ، - 1386 و از نظر Bar-on مجموعه ی توانایی های غیر شناختی توانش ها و مهارت هایی است که بر توانایی رویارویی موفقیت آمیز با خواسته ها، مقتضیات و فشارهای محیطی تأثیر می گذارد - امیرخانی ، - 1390 ویژگی های آن عبارتند از: شناخت احساسات خویشتن، استفاده برای تصمیم های مناسب در زندگی، توانایی اداره ی مطلوب خلق و خوی کاربرد و مدیریت هیجان های خود و دیگران - حسن زاده ، - 1389 برخورداری از شادی، نشاط و سرزندگی، استقلال و عملکرد بهتر در کارها، برخورداری از موفقیت و پیشرفت بیشتر در زندگی هوش هیجانی مزایا و محاسنی دارد.
در این راستا Goleman دو بعد فردی و سازمانی را معرفی می کند. در بعد فردی به خود ارزیابی و خودآگاهی، شناخت نقاط قوت و حوزه های پیشرفت، افزایش قابلیت ها و توانمندی های اجتماعی، مهارت های کسب آرامش، اعتماد به نفس و انگیزش بالا منجر می شود. در بعد سازمانی به سطوح بالاتر یادگیری، کار گروهی و انگیزش بیشتر، نارضایتی و مشکلات اخلاقی کمتر. افزایش خلاقیت و نوآوری، بازدهی بیشتر و عملکرد شغلی بهتر می انجامد - زارع ، - 1386
به عقیده Mount و همکاران توانایی های هوش هیجانی در محیط کار نقش مهمی دارد - سید تقوی ، Robbins . - 1388 معتقد است امروزه برای بهبود عملکرد در سازمان ها می توان از دانش مربوط به احساسات و هیجانات استفاده کرد - شریف فرد ، - 1389 و این دانش در پیشرفت و رضایت شغلی - شیروانی ، - 1383 عملکرد سازمانی، تصمیم گیری ، انگیزش، رهبری، تعارضات بین فردی به افراد کمک می کند - شریف فرد ،. - 1389 زیرا افراد موفق به قابلیت های هیجانی توجه داشته و در ارتباطات خود به خوبی می توانند عواطف و احساسات دیگران را درک نموده و متناسب با آن عکس العمل نشان دهند و همین توانایی باعث ایجاد بستر و فرهنگ سازمانی مناسب در سازمان می گردد که به عنوان یک مزیت رقابتی در دنیای رقابتی امروز مطرح است.
می توان گفت با وجود این که نیروی محرکه تحولات قرن بیستم هوش عقلی یا منطقی بوده است، اما طبق شواهد موجود در آغاز قرن بیست و یکم، هوش هیجانی موجب تحولات خواهد بودعرب ،. - 1389 Revin و همکاران در بررسی نقش هوش هیجانی در شغل، بر روی 116 کارمند به این نتیجه رسیدند که اعتبار هوش هیجانی در شغل بیشتر از هوش شناختی بوده است - غلامحسین وهمکاران،Stead . - 1389 در مطالعه ای نشان داد از بین شاخص های هوش هیجانی مواردی چون ارزیابی، عزت نفس، مکان کنترل و ثبات هیجانی از جمله بهترین پیش بینی کننده های شغلی و عملکردی هستند معدن آرایی،Brown . - 1388 در مطالعه ای نشان داد که ویژگی های هوش هیجانی برای رهبری موفق ضروری است و رهبران باید تمام ویژگی های هوش هیجانی از جمله سازگاری، خوش بینی، همدلی و خودآگاهی را داشته باشند.
پژوهش هایی که توسط Barik و Mount انجام شد، نشان داد ویژگی های هوش هیجانی و رفتاری در ثبات و عملکرد شغلی نقش به سزایی دارد. Barsade و Gibson در تحقیقی به این نتیجه رسیدند افراد صمیمی و اجتماعی که احساسات خود را بیان می کنند در زمینه شغلی موثرتر و موفق تر می باشند - مقیمی ،Megerian . - 1389 وSosik در مطالعات خود نشان دادند مدیرانی که خودآگاهی - یکی از مقیاس های هوش هیجانی - را دارند بر زیردستان تأثیر بیشتری دارند تا آنهایی که خودآگاهی ندارند الوانی ،Stain - 1389 و Book طی مطالعه ای به این نتیجه رسیدند که مهارت های هیجانی و اجتماعی نقش مهمی از توانایی های افراد برای احراز شغل است که مایل به آن هستند - آقایار ،. - 1385
Abraham ضمن مطالعه ای مشخص نمود که بین هوش هیجانی و کنترل با رضایت شغلی و تعهد سازمانی ارتباط معنادار وجود دارد - شیروانی ، - 1383 نتایج مطالعه ی مختاری پور، سیادت و امیری نشان داد بین هوش هیجانی و متغیرهایی چون بازدهی رهبری، کوشش مضاعف و اثربخشی رابطه معنادار وجود دارد. شهروندان بهعنوان افرادی که تشکیلدهنده اجتماعات مختلف بشری هستند، هرچند در سالهایی نهچندان دور مورد بیتوجهی و بیمهری حاکمان و مدیران بودند، امروزه کانون توجه همهکسانی هستند که میخواهند به نحوی در زندگی انسان نقش داشته باشند. قدرتمندان برای مشروعیت خود محتاج رأی شهرونداناند. بازرگانان، تجار، صاحبان صنایع، نویسندگان و بهطورکلی همه تولید گران حاضر در صحنه زندگی بشر، نیازمند توجه به دغدغههای ذهنی و مطالبات شهروندان هستند.
سیاست شهروندان اولویت اول هستند تا چندی قبل سیاست رایج کشورهایی بود که نگاره خود را از درون بوروکراسی دولتی برگرفته و به بیرون پرداخته بودند. ولی در وضعیت امروزی، این سیاست جهانی شده است و همه دولتها برای حفظ ثبات و تحقق اهداف خود، شهروندان را در رأس امور میبینند. توجه به شهروندان نهتنها در حوزه سیاست و مدیریت با اهمیت تلقی شده است بلکه در سایر حوزههای مختلف علمی نیز، به شهروندان توجه جدی شده است. بنابراین آشکار است که شهروندان در دنیای امروز از منابع بسیار مهم سازمان محسوب میگردند و رفتار آنها برای مدیران، بسیار با اهمیت تلقی میگردد و ازاینرو است که محققین بسیاری به تجزیهوتحلیل رفتار شهروندی پرداختهاند.
درواقع رفتار شهروندی سازمانی عملکرد درون نقشی محسوب نمیشود. بلکه عملکرد فرا نقشی1 است. عملکرد درون نقشی به آن رفتارهای شغلی کارکنان اطلاق میشود که در شرح وظایف و نقشهای رسمی سازمان بیانشده و توسط سیستم رسمی سازمان شناسایی و پاداش داده میشوند. عملکرد فرا نقشی به رفتارهای شغلی فراتر از نقشهای رسمی کارکنان برمیگردد که این رفتارها اختیاری هستند معمولاً در سیستم پاداش رسمی سازمان در نظر گرفته نمیشوند. سایر مفاهیم مربوط به عملکرد فرا نقشی، که تشابه زیادی با رفتار شهروندی سازمانی دارد.
