بخشی از مقاله
چکیده
آزمون رورشاخ که توسط روانپزشک سوئیسی هرمان روشاخ در دهه1920 ساخته شد شامل ده کارت است که روی هر یک طرحنسبتاً پیچیده ای از لکه مرکب نقش بسته است. بعضی از کارتها رنگی و بعضی دیگر سیاه و سفید است. در پزوهش پیش رو تلاش بر آن بوده است که رابطه کیفیت شکل و کیفیت تحولی ارائه شده به تصاویر رورشاخ با مکانیزم های دفاعی مورد استفاده فرد مورد بررسی قرار گیرند. در پایان تحلیل داده ها نتیجه گیری شد که کیفیت های بالای تحولی و شکل در ارتباط معنادار با مکانیزم های دفاعی مورد استفاده فرد در جریان زندگی می باشد کلمات کلیدی: رورشاخ، کیفیت تحولی، کیفیت شکل
مقدمه
آزمون رورشاخ که توسط روانپزشک سوئیسی هرمان روشاخ در دهه 1920 ساخته شد شامل ده کارت است که روی هر یک طرحنسبتاً پیچیده ای از لکه مرکب نقش بسته است . بعضی از کارتها رنگی و بعضی دیگر سیاه و سفید است. از آزمودنی خواسته می شود هر بار به یکی از کارت ها نگاه کند و بگوید که لکه کارت شبیه به چه چیزی است. پس از آنکه آزمودنی به همه کارت ها پاسخ دادمعمولاً آزمایشگر پاسخ های وی را مرور می کند و از او می خواهد که بعضی از پاسخ ها را روشن تر بیان کند و بگوید کدام قسمت از لکه مرکب مبنای برداشتی است که وی از آن ارائه داده است. فرضیه ی اصلی رورشاخ آن است که محرک محیطی به وسیله ی نیازها، انگیزه ها، تعارض ها، و آمایه های ادراکی شخص سازمان داده میشوند. در نمره گذاری رورشاخ نمادهای مورد استفاده برای کد گذاری کیفیت تحولی یا DQ شامل شامل موارد زیر میباشد: + - پاسخ هم نهاده - : بخش های پیوسته یا ناپیوسته لکه با هم ترکیب شده و به یک پاسخ منجر می شود. دست کم یکی از اشیا مطرح شده باید دارای شکل خاص باشد. تعداد زیاد - DQ+ بالاتر از نه یا ده - با هوش بالا، پیچیدگی و مهارت افراد رابطه دارد.[1]
V|+ - پاسخ هم نهاده - : بخش های پیوسته یا ناپیوسته لکه با هم ترکیب شده و به یک پاسخ منجر می شود و هیچ یک از اشیا مطرح شده شکل خاص ندارد. O - پاسخ معمولی - : یک ناحیه ناپیوسته ی لکه انتخاب شده و به گونه ای توصیف میشود که طرح کلی و ویژگی های ساختاری شی مورد تاکید قرار میگیرد. شی گزارش شده دارای شکل خاص میباشد. V - پاسخ مبهم - : یک برداشت کلی و پراکنده از لکه یا ناحیه ای از آن ارایه میشود، به نحوی که از ضرورت توصیف طرح های خاص یا ویژگی های ساختاری اجتناب می شود. شی گزارش شده فاقد هر گونه شکل خاص میباشد. تعداد زیاد - DQv سه یا بیشتر - نشان دهنده ی ناپختگی و مهارت کم افراد است.
ملاک های کدگذاری کیفیت شکل یا FQ شامل نمادهای زیر است:
+ - با شرح و بسط زیاد - : تشریح فوق العاده دقیق درباره ی ملاک استفاده از شکل به منظور غنی ساختن کیفیت پاسخ بی آنکه استفاده ی مناسب از شکل نادیده گرفته شود.[2] O - معمولی - : استفاده ی بدیهی و آسان از به هم پیوستن خصایص شکل برای تعریف چیزی که اغلب توسط دیگران گزارش شده است. پاسخ پیش پا افتاده و به آسانی قابل دیدن است. U - غیرمعمول - : یک پاسخ کمتر متداول که طرح اساسی آن به طور چشمگیر در هم ریخته است. B - منفی - : استفاده ی تحریف شده، دلبخواهی، و غیر واقعی از شکل برای ایجاد پاسخ. مرز یا حدود طرح ها اغلب به گونه ای دلبخواهی ساخته می شوند که اصولا در لکه وجود ندارند[3]
پاسخ حرکت انسان - M - تخیل های درونی را در ارتباط با جهان خارج منعکس می سازد. بین پاسخ های M و خلاقیت و تفکر درون گرایانه رابطه وجود دارد و همچنین بین پاسخ های M و خیال پردازی رابطه ی نزدیک وجود دارد. پاسخ M به معنای مثبت آن می تواند نشانگر کارکرد خوب ایگو، توانایی برنامه ریزی، کنترل تکانه ها، و توانایی ایستادگی در برابر ناکامی باشد. تعداد زیاد پاسخ های M اگر مثبت باشند، با هوشبهر بالا وخلاقیت زیاد رابطه دارد.تعداد پاسخ های M در مورد اشخاصی که به دشواری می توانند منابع درونی خود را به کار بگیرند، به ویژه افراد افسرده، معمولا کم است. تعداد کم پاسخ های M هم چنین با شخصیت های خشک و انعطاف ناپذیر که به سختی می توانند تغییرات را بپذیرند و با آنها سازگار شوند رابطه دارد. پاسخ های رایج رورشاخ - P - به پاسخ هایی اطلاق می شود که فراوانی ادراک آنها توسط آزمودنی ها زیاد است. با نظام نمره گذاری اکسنر متوسط تعداد پاسخ های رایج برای آزمودنی های غیر بیار روانی برابر 6,9 است.
تعداد زیاد پاسخ های P نشانگر آن است که آزمودنی به سبب ترس از اشتباه، اضطراب را تجربه میکند و لذا به عنوان راهی برای دریافت تایید، به ادراک های رایج متوسل می شود. این افراد را میتوان افرادی سنتی، دارای گرایش افراطی به همرنگی با جماعت، محتاط و اغلب افسرده توصیف کرد. کم ترین تعداد پاسخ های P در مورد افراد اسکیزوفرنیک بستری شده دیده می شود که ارتباط ضعیف آنان با واقعیت هماهنگ است.[4] فعالیت سازمانی - : - Z اینکه شخص تا چه اندازه می تواند جنبه های ناهمگون لکه ها را به گونه ای موثر و کارآمد سازمان دهد، تا اندازه ای از روی نمره ی فعالیت سازمانی مشخص می شود.
فراوانی z در میان افراد غیر بیمار بزرگسال و جوان از 9 تا 13 گزارش شده است. نمره های z بالاتر از 13 نشان می دهد که برای پردازش اطلاعات بیش از حد انتظار تلاش شده است. بنا بر این، این گونه افراد ممکن است از تلاش عقلی سطح بالایی برخوردار باشند که در نتیجه ادراک های خود را با دقت و ظرافت به کار می برند. اگر فراوانی نمره های z کم تر از 9 باشد، نشان دهنده آن است که ازمودنی برای پردازش اطلاعات کم تر از ان چه که مورد نیاز یا ورد انتظار است تلاش می کند. تعداد زیاد پاسخ های زوج و انعکاس نشان دهنده افراد خود مجذوب و دارای احساس خود ارزشمندی بالا می باشد. آنان ممکن است دارای غرور شخصی اغراق آمیز باشند و برای رسیدن به پایگاه بالا به شدت بکوشند. اگر شرایط محیطی مانع رسیدن آنان به موفقیت شود ممکن است افسرده و منفی گرا شوند. این امر بالقوه ممکن است در حفظ روابط عمیق و با معنای آنان با دیگران دشواری هایی را سبب شود.
مکانیسم های دفاعی نقش مهمی در آسیب شناسی و شکل گیری انواع اختلالات روان پزشکی دارند.[5] مکانیسم های دفاعی برای نخستین بار توسط فروید عرفی شدند. وایلنت که یکی از نظریه پردازان مکانیسم های دفاعی می باشد عقیده دارد که دفاع های سازش یافته با سلامت جسمانی، رضایت از زندگی، کیفیت روابط دوستانه و سلامت روان ارتباط دارد. او معتقد است به هان ترتیب که می توان با استفاده از ازمون های هوش سطح هوشی افراد را مورد بررسی قرار داد، از مکانیسم های دفاعی نیز می توان به عنوان شاخصی برای تعیین سلامت جسم و روان استفاده کرد. [6]مکانیسم دفاعی یکی از متغیرهایی است که در حوزه اسیب شناسی روانی می توان به آن اشاره کرد. زمانی که افراد نتوانند با روش های منطقی و مستقیم اضطراب و مشکلات خود را کنترل کنند، به روش های غیر مستقیم یعنی مکانیسم های دفاعی متوسل می شوند.
مکانیسم های دفاعی به فرد کمک می کنند تا با اضطراب مقابله کند. دفاع هایی که به کار گرفته می شوند به سطح رشد و میزان اضطراب فرد بستگی دارد.[7] مکانیسم های دفاعی دو ویزگی مشترک دارند، اول این که واقعیت را تحریف یا انکار می کنند و دوم این که در سطح ناهشیار عمل می کنند. پس مکانیسم های دفاعی مسئولیت محافظت از من را به عهده دارند. از همین رو در نظام روان تحلیل گری هر اختلال روانی با مکانیسم های دفاعی غیر انطباقی شناسایی می شود.[8] بر اساس رویکر روان تحلیل گری افراد در مواجهه با تنیدگی از سبک های دفاعی مشخصی استفاده می کنند که این سبک ها بر اساس میزان پختگی به سه گروه تقسیم ی شوند:
سبک های رشد یافته: این دفاع ها مقبول بوده و از بزرگسالان سالم سر میزند و در سلامت روان افراد نقش تعیین کننده و مثبتی دارد مانند والایش، نوع دوستی، پیش بینی و شوخی. سبک های رشد نایافته: در کودکان و بزرگسالان کاربرد دارد اما از آنجایی که این دفاع ها واقعیت را کنار می نهند، استفاده مداوم از ان ها می تواند منجر به عدم سازگاری فرد گردد. مانند خیال پردازی اوتیستیک، فرافکنی. سبک های روان رنجور: در همه افراد شایع است، این دفاع ها در کوتاه مدت مفید بوده اما در بلند مدت منجر به مشکلات ارتباطی، شغلی و رضایت از زندگی می گردد. مانند توجیه عقلانی، واکنش وارونه و جابجایی. به طور کلی در نظام روان تحلیل گری هر اختلال با مکانیسم دفاعی غیر انطباقی مشخصی هراه می باشد که می تواند علت شناسی اختلال و هچنین روش درمانی اختلال را تبیین نماید.[9] با توجه به پیشینه مطالعاتی حوزه سنجش شخصیت، به نظر می رسد که پاسخ های رورشاخ که نمایانگر شیوه رویکرد افراد به دنیا می باشد، با مکانیزم های دفاعی مورد استفاده فرد در برابر چالش ها در ارتباط باشد. بنابراین سوال اصلی پژوهش پیش رو این است که آیا پاسخ های شاخص رورشاخ ارتباط معنی داری با مکانیزم های دفاعی دارند؟
