بخشی از مقاله
چکیده:
اهمیت معنویت و رشد معنوي در انسان، در چند دهه گذشته به صورتی روز افزون توجه روانشناسان و متخصصان بهداشت و روان را به خود جلب کرده است، رشد هوش معنوي می تواند پایه و مبنایی براي زندگی بهتر و هماهنگ تر براي همه باشد.
پژوهش حاضر به تعیین رابطه بین هوش معنوي با شادکامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران پرداخته است. روش تحقیق، توصیفی و از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماري، شامل کلیه دانشجویان شاغل به تحصیل در رشته روان شناسی دانشگاه علوم پزشکی مازندران که در سال تحصیلی 1391-1392 به تعداد 754 نفر و حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان، حدود 260 نفر - 45 نفر مرد و 215 نفر زن - می باشد که از روش نمونه گیري تصادفی طبقه اي استفاده شده است، پرسشنامه هاي مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه هوش معنوي و پرسشنامه شادکامی آکسفورد بوده است.
جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش هاي آمار توصیفی
- محاسبه شاخص هاي گرایش به مرکز - میانگین - و شاخص هاي پراکندگی - انحراف معیار - - و آمار استنباطی - آزمون هاي همبستگی پیرسون و T مستقل - از طریق برنامه نرم افزاري ١٩ SPSS استفاده شده است.
یافته هاي پژوهش نشان داد، رابطه معنادار مثبت بین هوش معنوي با شادکامی دانشجویان وجود دارد، که مقدار آن 0/84 می باشد. همچنین بین هوش معنوي و شادکامی دانشجویان مرد و زن، تفاوت معناداري وجود ندارد.
مقدمه:
در سال هاي اخیر معنویت به عنوان یک جنبه مهم از کنش انسان گرایانه که رابطه پویایی با سلامت و بهبودي دارد مورد توجه قرار گرفته است،معنویت با توجه با اینکه تشابهاتی با مذهب دارد ولی داراي مفهومی گسترده تر و وسیع تر از مذهب می باشد،مذهب اغلب به مراسم و تشریفات خاصی نیاز دارد و اغلب وابسته به دولت است در حالیکه معنویت یک نیروي درونی و نامرئی است و با احساس خصوصی خود،دیگران،دنیا یا جهان و تعالی پیوند بیشتري دارد.
معنویت یکی از نیاز هاي درونی انسان است که برخی از صاحب نظران آن را متضمن بالاترین سطوح زمینه- هاي رشد شناختی، اخلاقی، عاطفی، فردي تلاش همواره آدمی براي پاسخ دادن به چرا هاي زندگی می دانند
به عبارت واضح تر استفاده بهینه از قوه خلاقیت و کنجکاوي براي یافتن دلایل موجود مرتبط، بازنده ماندن و زندگی کردن و در نتیجه، رشد و تکامل، بخش مهمی از معنویت را تشکیل می دهد
معنویت به معناي نقش زندگی یا روشی براي بودن و تجربه کردن است که با آگاهی یافتن از یک بعد غیر مادي به وجود می آید و ارزش هاي قابل تشخیص، آن را معین می سازد و حس والایی است که شور و شوق و گرایش انسان را براي عدالت خواهی و انصاف افزایش می دهد و هم نوایی و پیوستگی با خود و جهان آفرینش را پدید می آورد
هوش معنوي تمام آن چیزهایی است که به آن معتقدیم و نقش باورها و هنجارها، عقاید و ارزش ها را در فعالیت هاي که بر عهده می گیریم نشان می دهد
زیکز نتمیهالی 1991این سؤال را مطرح کرد: اگر ما ثروتمند هستیم، چرا شاد نیستیم؟ به این دلیل است که پاداش هاي مادي به تنهایی براي شاد بودن ما کافی نمی باشند. زمان سنجی بسیار با ارزش است و باید زمان لازم را به انتخاب هاي مشکل پیش روي ما که در نهایت محتواي کیفی زندگی را تعیین می کند اختصاص دهیم
اصولاً انسان یک وجود چند بعدي است و بعد معنوي یکی از ابعاد وجودي انسان است. محققان و صاحب نظران معتقدند افرادي که داراي هوش معنوي هستند داراي توانایی و مهارت در زمینه ي ،توسعه و حفظ ارتباط با منشأ غایی همه موجودات،کامیابی در جستجوي معناي زندگی ،یافتن یک مسیر اخلاقی که بر هدایت ما در زندگی کمک می کند.درك معنویت و ارزش ها در زندگی شخص و تعاملات و روابط بین فردي می باشند
افرادي که گرایش هاي معنوي دارند هنگام رویارویی با آسیب،پاسخ هاي بهتري به وضعیت می دهند و موقعیت تولید کننده فشار را بهتر اداره می کنند و میزان افسردگی آنها کمتر می باشند. شادکامی یک مفهوم مثبت است که براي سالم ماندن مهم و حیاتی است و به عنوان رضایت کامل،بادوام و قانع کننده در زندگی ،به عنوان یک مل تعریف شده و باعث یک رابطه کاري بهتر بین افراد می شود،دانشجویانی که نتوانند معنا و هدفشان را از زندگی پیدا کنند ممکن است منجر به ناشاد بودن آنها در محیط کاري و همچنین صدمه زدن به رابطه بین آنها،دوستان و اعضاي خانواده خود گردند.
در این راستا، پژوهش حاضر در صدد پاسخگویی به این سؤال اساسی است که آیا بین هوش معنوي، شادکامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران رابطه وجود دارد؟چنین به نظر می رسد که مردم جهان امروز بیش از بیش به معنویت مسائل معنوي گرایش دارند و روان شناسان و روان پزشکان نیز به طور روز افزون در می یابند که استفاده از روش هاي سنتی و ساده براي درمان اختلالات روانی کافی نیست]٣٧. [ پژوهش درباره ي معنویت امروزه در رشته هاي متنوع از قبیل پزشکی، روان شناسی و... در حال پیشرفت است در راستاي این جهت گیري معنوي به موازات بررسی رابطه بین دین و معنویت و دیگر مؤلفه هاي روان شناختی به نام هوش معنوي را مطرح کرده است
ادبیات و پیشینه پژوهش:
هوش معنوي زیربناي باورهاي فردي و نقشی است که این باورها و ارزشها در کنش هایی که فرد انجام می دهد و به زندگی خود شکل می دهد، ایفا می کند، به عبارت دیگر هوش معنوي به دلیل پیوندش با معناي ، ارزش و تخیل می تواند به انسان تغییر در تحول دهد
به طور کلی می توان پیدایش سازه هوش معنوي را به عنوان کاربرد ظرفیت ها و منابع معنوي در زمینه ها و موقعیت هاي عملی در نظر گرفت.
افراد زمانی هوش معنوي را به کار می برند که بخواهند از ظرفیت ها و منابع معنوي براي تصمیم گیري مهم و اندیشه در موضوعات وجودي یا تلاش در جهت حل مسائل روزانه استفاده کنند
خلاقیت و نوآوري و روش هاي شکوفا شدن و رشد آن در دانش از جمله مفاهیم و موضوعاتی است که ذهن و اندیشه بسیاري از متفکران و پژوهشگران و دانشمندان تربیتی و روان شناسی از دیرباز به خود مشغول کرده و براي یافتن و ابداع روش هاي آموزشی و یادگیري خلاق،تحقیقات و پزوهش ها و کلاس هاي متنوعی صورت گرفته است. از جمله گیلفورد - 1950 - و تورنس - 1959 - و غیره.
اهداف تحقیق
الف - اهداف کلی:
تعیین رابطه بین هوش معنوي با شادکامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران
ب - اهداف جزئی:
-1 بررسی رابطه بین هوش معنوي با شادکامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران
-2 مقایسه هوش معنوي دانشجویان دختر و پسر دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران
-3 مقایسه شادکامی دانشجویان دختر و پسر دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران
فرضیه هاي تحقیق
-1 بین هوش معنوي و شادکامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران رابطه معنی داري وجود دارد.
-2 بین هوش معنوي دانشجویان دختر و پسر دانشگاه علوم پزشکی مازندران تفاوت معنی داري وجود دارد.
-3 بین شادکامی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه علوم پزشکی مازندران تفاوت معنی داري وجود دارد.
متغیر هاي پژوهش
- متغیر پیش بین: هوش معنوي
- متغیر ملاك: شادکامی
- متغیر تعدیل کننده: جنسیت
- متغیر کنترل: سن
- متغیر مزاحم: عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادي، ویژگی هاي شخصیتی، شیوه هاي تربیتی والدین
ب:پیشینه پژوهش : بررسی پژوهش هاي انجام شده در ایران
مرعشی و همکاران - - 1391در پژوهشی تحت عنوان تاثیر آموزش هوش معنوي بر بهزیستی روان شناختی،اضطراب وجودي و هوش معنوي در دانشجویان دانشکده نفت اهواز به بررسی تاثیر آموزش هوش معنوي پرداخته اند.. نتایج پژوهش نشان می دهد که آموزش هوش معنوي بر مولفه هاي بهزیستی روان شناختی که شامل پذیرش خود، هدف،رشد شخصی،تسلط بر محیط،استقلال و خودمختاري و روابط مثبت با دیگران تاثیر گذار می باشد.
حمید - 1391 - در پژوهشی به بررسی رابطه ي سلامت روان و هوش معنوي با تاب آوري در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه پرداختند که دریافتند که بین سلامت روان و تاب آوري، رابطه ي مثبت معنادار - ≥ p0/01 - و بین هوش معنوي و تاب آوري نیز رابطه ي مثبت معنا داري - ≥ p0/01 - وجود دارد. نتایج آزمون تی مستقل نشان داد که بین دانشجویان دختر و پسر از لحاظ تاب آوري تفاوت معناداري وجود ندارد.
از سوي دیگر، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیرهاي پیش بین، متغیر ملاك را به طور معناداري تبیین می کنند. سلامت روان سهم بیشتري در پیش بینی و تبیین تاب آوري دارد و مشخص شد که سلامت روان و هوش معنوي به طور معناداري، تاب آوري را پیش بینی می کنند و از آنجایی که افراد با سلامت روان بالا درجات بالاتري از تاب آوري را نشان می دهند، می توان نتیجه گرفت که فراهم نمودن عوامل حمایتی - مانند مذهب و معنویت - به منظور افزایش سلامت روان و هوش معنوي می تواند منجر به افزایش تاب آوري گردد.
پرنده و همکاران - - 1390 پژوهشی با عنوان رابطه هوش معنوي و تعهد سازمانی در مدیران پرستاري بیمارستان هاي نظامی انجام داده اند،یافته هاي تحقیق نشان داده است که 82/7 درصد از مدیران پرستاري از هوش معنوي بالا و 96/2 درصد از تعهد سازمانی متوسطی برخوردار بودند،آزمون همبستگی بین ابعاد هوش معنوي - تجارب معنوي و بخشش - و تعهد سازمالنی ارتباط معنی داري را نشان داد.
باقري و همکاران - - 1390 پژوهشی با عنوان رابطه بین هوش معنوي و شادکامی و متغیرهاي دموگرافیک در پرستاران بیمارستان فاطمه زهرا و بنت الهدي شهرستان بوشهر انجام داده اند.یافته هاي تحقیق نشان داده است بین سه متغیر هوش معنوي و شادکامی یعنی خودآگاهی متعالی و تجربیات معنوي و شکیبایی و همچنین با نمره کل هوش معنوي و شادکامی پرستاران رابطه معنی داري وجود داشت.از بین مشخصات دموگرافیک مثل سن،جنسیت، وضعیت تاهل،سال هاي خدمت در شغل پرستاري،نوع مدرك تحصیلی تنها بخش محل کار با مولفه هوش معنوي و شادکامی رابطه ي معنی داري بوده است.
