بخشی از مقاله
چکیده
انگیزه پیشرفت یک عامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. به طورکلی انگیزه پیشرفت ،تمایل به تلاش جهت دست یابی به موفقیت و اثرات مثبت مرتبط با آن و اجتناب از شکست و اثرات منفی مرتبط با آن است. انگیزه پیشرفت عنوان یک پیش بینی کننده مهم برای عملکردهای شناختی ازجمله پیشرفت تحصیلی مورد توجه قرارمیگیرد. به نظر میرسد که هوش هیجانی شاخص خوبی برای اندازه گیری و افزایش انگیزه پیشرفت است. هوش هیجانی در واقع یک هوش غیر شناختی است که از نظر تاریخی ریشه در مفهوم هوش اجتماعی دارد پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی بین هوش هیجانی با انگیزه پیشرفت انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر دبیرستانهای شهرستان بجنورد بود.
از این جامعه مطابق با جدول کرجسی و مورگان نمونه ای به حجم 360 نفر به صورت تصادفی و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد. ابزار پژوهش عبارت بودند از پرسشنامه انگیزه پیشرفت هرمنس - - 1970 و پرسشنامه هوش هیجانی شوت و همکاران . - 1998 - نتایج نشان داد که بین هوش هیجانی و انگیزه پیشرفت با مقدار 0/39 در سطح - p<0/01 - رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
مقدمه
آموزش و پرورش هر جامعه خاص آن جامعه است و از فرهنگ، حکومت، اقتصاد و ارزشهای آن جامعه متاثر می شود. به طور کلی تعلیم و تربیت یک کشور به درک کامل فلسفه تربیت از سوی جامعه و مسئولان آن بستگی دارد. شاید بتوان گفت محور بنیادی آموزش و پرورش آینده، انگیزش1 و مطالعات مربوط به آن است. یکی از وظایف اصلی روانشناسان آن است که در کنار پیشرفت سریع و فزاینده علم و فن به پرورش استعداد، ایجادانگیزه های پایدار، بالابردن ظرفیت افراد و در مجموع به آماده ساختن انسان هایی بپردازدکه ازلحاظ عاطفی و روانشناختی قادرند خود را با چنین پیشرفت سریعی درعلم هماهنگ کنند - موری2،. - 1983 یکی ازدغدغه های اساسی انسان شناخت علت های زیربنایی رفتار خود بوده است.
مطالعه انگیزه یکی ازحیطه هایی که به این نیاز پاسخ می دهد. مطالعه انگیزه به ما کمک می کند رفتاری راکه می بینیم توجیه کنیم. انگیزش بین نیازها، شناخت ها و هیجان ها تعادل برقرار می کند. از سوی دیگر هریک از اینها فرایندی درونی هستند که رفتار را نیرومند و هدایت می کنند - ریو،2002، ترجمه سیدمحمدی،. - 1382 یکی از نظریه های مربوط به انگیزه، نظریه انگیزه پیشرفت3 یا نیاز به پیشرفت است.
منظور از انگیزه پیشرفت یا انگیزه موفقیت، میل یا اشتیاق برای کسب موفقیت و شرکت در فعالیت هایی است که موفقیت در آنها به کوشش و توانایی شخصی وابسته است - ابزری، شائمی، پورمیری، آذربایجانی، . - 1388 انگیزه پیشرفت به عنوان یک رگه شخصیتی ویک عامل مؤثربرپیشرفت تحصیلی دانش آموزان نقش مهمی دارد.به طورکلی انگیزه پیشرفت ،تمایل به تلاش جهت دست یابی به موفقیت واثرات مثبت مرتبط با آن واجتناب ازشکست واثرات منفی مرتبط با آن رامنعکس می کند و به عنوان یک پیش بینی کننده مهم برای عملکردهای شناختی ازجمله پیشرفت تحصیلی مورد توجه قرارمیگیرد.
به نظر میرسد که هوش هیجانی شاخص خوبی برای اندازه گیری و افزایش انگیزه پیشرفت است. در واقع آغاز مطالعه هوش، غالباً برجنبه های شناختی تن نظیر حافظه، حل مسئله و تفکر تاکید شده است - ونگ و لاو، - 2002 هوش هیجانی4 در واقع یک هوش غیر شناختی است که از نظر تاریخی ریشه در مفهوم هوش اجتماعی5 دارد و برای اولین بار توسط ثراندیک - 1920 - مطرح شده است. به عقیده ثراندیک، هوش هیجانی توانایی مهم و مدیریت انسانها برای عمل به شیوه خردمندانه در روابط انسانی است. هوش هیجانی، توانایی انجام استدلال صحیح متمرکز بر هیجانها و توانایی استفاده از هیجانها و دانش هیجانی در وسعت بخشیدن به نظام فکری است و دارای چهار مولفه ی دریافت صحیح و دقیق هیجان، فهم هیجان، تنظیم هیجان و بهره وری از هیجان است.
هوش هیجانی رامی توان به عنوان یک متغیرکه قابلیت یادگیری وآموزش دارد درنظرگرفت. هوش هیجانی از مؤلفه های گوناگونی تشکیل شده است که هر کدام نقشی را در نظم دادن به احساسات وهیجانات بازی می کنند.باتوجه به این که هوش هیجانی متغیری درون فردی است که هرفردی آن رادارا است، می توان با یافتن راه ها و روش هایی باعث افزایش هوش هیجانی افراد شد. ازمؤلفه های هوش هیجانی می توان به کنترل تکانه، تحمل فشار، خودآگاهی هیجانی ، خودشکوفایی و خوش بینی اشاره کرد.
برخی پژوهش ها نشان داده اند آزمونهای هوشبهر پیش بینی کننده عالی برای پیشرفت هستند. این موضوع نشان می دهد که باید نمرات تحصیلی و هوش در انگیزه پیشرفت مؤثر باشند. درحالی که گلمن 1995 معتقد است که هوشبهر تنها20 درصد پیشرفت را پیش بینی می کند و مابقی این درصد به وسیله هوش هیجانی و اجتماعی قابل توجیه است. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند می توانند در انجام تعهدات خود موفق تر باشند. با این وجود تناقضاتی در زمینه هوش هیجانی و انگیزه پیشرفت وجود دارد.
ورنون - 2008 - طی مطالعه گسترده ای که درباره رفتار فرد طبق مدل هوش هیجانی داشته، تأثیر معنادار آن را بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بررسی کرد و به این نتیجه رسید که رابطه مثبت و معناداری بین هوش هیجانی وکارکرد بین فردی وکارکرد روانشناختی وجود دارد. با این وجود دبراواسکی - - 2001 درپژوهشی که برروی 39 جوان تیزهوش انجام داد،نتیجه گرفت که هوش هیجانی به موفقیت اجتماعی وتحصیلی این جوانان کمک نمی کند و هیچ رابطه مثبت معناداری بین هوش هیجانی وپیشرفت تحصیلی وجودندارد. با آنکه بررسی متون پژوهشی نشان می دهد انواع هوش و به خصوص هوش هیجانی می تواند انگیزه پیشرفت را پیش بینی کند اما تناقضاتی در این زمینه وجود دارد. بنابراین پژوهش حاضر بر آن است تا رابطه هوش هیجانی و انگیزه پیشرفت را بررسی کند.
روش نوع و طرح پژوهش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است. دراین تحقیق پژوهشگر میزان همبستگی بین متغیر هوش هیجانی و انگیزه پیشرفت را مورد ارزیابی قرار داده است.
جامعهی آماری، نمونه و روش نمونهگیری: جامعه آماری در این تحقیق کلیه دانش آموزان دختر دبیرستان های شهر بجنورد درسال تحصیلی 93 - 94 بودند که تعداد آنها بر اساس گزارش سازمان آموزش و پرورش خراسان شمالی 5627 می باشند. حجم نمونه براساس جدول کرجسی و مورگان 360 نفرانتخاب شدند. برای انتخاب افراد از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای استفاده شد. جهت نمونه گیری در ابتدا ضمن کسب مجوزهای لازم از اداره آموزش و پرورش با استفاده از نمونهگیری چند مرحلهای تصادفی از بین کلیه دبیرستانهای دولتی شهر بجنورد 10 دبیرستان دخترانه به صورت تصادفی انتخاب شدند. در گام دوم از هر دبیرستان دو کلاس و در مرحله بعد از هر کلاس 20 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند.
