بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: یکی از مشکلات رایج در مدارس پدیده قلدری میباشد که امروزه امری جدی است و کمتر به این پدیده شایع توجه میشود. هدف: هدف کلی این پژوهش تأثیر آموزش هوش هیجانی بر قلدری، شایستگی اجتماعی و هوش هیجانی دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی - دوره دوم - شهرستان شادگان است. روش: پژوهش حاضر، به صورت آزمایشی - میدانی یا طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه در یک جامعهی دانشآموزی است. در این پژوهش، آموزش مؤلفههای هوش هیجانی در 10 جلسه 45 دقیقهای، بر اساس مدل گلمن، به صورت گروهی و در هر هفته دو جلسه برای گروه آزمایش انجام شد. نمونه گیری بدین صورت بود که ابتدا 2 مدرسه پسرانه ابتدایی به صورت تصادفی چند مرحلهای انتخاب و سپس از هر مدرسه 2 کلاس - چهارم ابتدایی - و از هر کلاس 10 نفر به طور تصادفی 20 نفر گروه آزمایش و 20 نفر گروه گواه انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای این پژوهش از پرسشنامه قلدری اولویوس، پرسشنامه شایستگی اجتماعی کوهن و سیاهه بهرهی هوش هیجانی بار-آن و پارکر توسط دانش آموزان، به عنوان پیشآزمون و پسآزمون، تکمیل شدند. نتایج با روش آماری کوواریانس چندمتغیری “MONCOVA” مورد تحلیل قرار گرفت. یافتهها: نتایج نشان داد که آموزش هوش هیجانی، قلدری را کاهش داده و هوش هیجانی و شایستگی اجتماعی دانش آموزان را افزایش می دهد. نتیجهگیری: این یافتهها اهمیت بهکارگیری آموزش هوش هیجانی را بر بهبود شایستگی های اجتماعی، هوش هیجانی و کاهش قلدری دانش آموزان را مطرح نمود.
کلید واژهها: آموزش هوش هیجانی، قلدری، شایستگی اجتماعی، هوش هیجانی، دانش آموزان چهارم ابتدایی
مقدمه
یکی از مشکلات رایج در مدارس پدیده قلدری1 میباشد که امروزه امری جدی است و کمتر به این پدیده شایع توجه میشود. طبق تحقیقات محققان قلدری رویدادی که در زمینه اجتماعی پدید میآید - تراچ2، هایمل3، واترهوس4 و نیل5، . - 2010 قلدری در مدرسه به عنوان تهاجم، رفتار تکراری در مقابل قربانی که به آسانی نمیتواند از او یا خودش دفاع کند - اولویوس، - 1996 و همراه شدن با مشکلات جدی سلامت - وینو6، جینی7 و سانتی نیلو8، - 2011 و تنظیم تحصیلی ضعیف - وانگ9، اینوتی10 و لاک11، - 2011 تعریف شده است. آن بارها و بارها به عنوان یک پدیده گروهی توصیف شده است - سالمیوالی12، 2010؛ ساتون13 و اسمیت14، - 1999 که در آن، علاوه بر قربانیان و افراد قلدر، دیگر همسالان نقش مهمی ایفا میکنند - براون15، برچ16 و کانچرلا17، 2005؛ هاوکینز18، پیپلر19 و کرایگ20، . - 2001 قلدری بر هوش هیجانی21 دانشآموزان تأثیر منفی دارد و باعث ترس بین دانشآموزان شده و توانایی یادگیری دانشآموزان را کاهش میدهد - قمری گیو، سروش زاده، نادر، میکاییلی، . - 1392
از سوی دیگر، هوش هیجانی از زمره جدیدترین تحولات در زمینه فهم رابطه میان شناخت و هیجان است. در واقع این مفهوم مجموعهای از مهارتها و شایستگیهای اجتماعی را در بر میگیرد که بر تواناییهای فرد برای تشخیص، درک و مدیریت هیجان، حل مسأله و سازگاری تأثیر میگذارد و به طرز مؤثری فرد را با نیازها، فشارها و مشکلات زندگی سازگار میکند - بار- آن1، . - 2006
پارکر2، هوگان3، استابورک4، اوکی5 و وود - 2006 - 6 مشاهده کردند که ادامه تحصیل به شکل معنیدار با میزان بالای شایستگی هیجانی و اجتماعی دانشآموزان در ارتباط است. همچنین، در این زمینه شولتز7، ایزارد8 و بیر9 - 2004 - در پژوهش خود نشان دادند، برخورداری از هوش هیجانی بالا پیامدهای تحصیلی و اجتماعی مثبت را در دانشآموزان پیشبینی میکند. آموزش مؤلفههای هوش هیجانی نه تنها بر ویژگیهای فردی نوجوانان قلدر هم چون؛ منحصر به فرد بودن، طرد شدن، دعوا کردن یا فرار کردن، قدرت داشتن، دلبستگی نداشتن، ترک تحصیل مؤثر بوده، بلکه پویاییهای گروه آنها هم چون؛ تعلق به گروه داشتن، مقصر بودن، انتقام گرفتن، مورد احترام قائل نشدن
و مقام نداشتن را نیز بهبود میبخشد. در حالی که به نظر میرسد با آموزش و بهبود هوش هیجانی همراه با کنترل عوامل تقویتکننده رفتار قلدری و تقویت رفتارهای مخالف قلدری توسط والدین و همسالان و افزایش شایستگی
اجتماعی میتوان کمک بیشتری به آنها نمود - جاگر10، . - 2003
مطالعات انجام گرفته نشان دهنده نقش و اهمیت هوش هیجانی و شایستگی اجتماعی در مراحل مختلف زندگی افراد از جمله تحصیل، شغل و محیط اجتماعی فرد میباشد. با قرار دادن مفهوم هوش هیجانی در برنامه درسی مدارس میتوان به دانشآموزان کمک کرد تا با مشکلات تحصیلی مقابله کنند و کمتر دچار مشکلات رفتاری از جمله قلدری و افت تحصیل شوند - ثمری و طهماسبی، . - 1386
از سوی دیگر، شایستگی اجتماعی توانایی مراقبت از خود، یاری رساندن و مراقبت از دیگران است. فلنر11، لیس12
و فیلیپز - 1990 - 13 معتقدند که شایستگی اجتماعی چهار بعد دارد: الف - مهارتهای شناختی شامل خزانهی اطلاعات و مهارتهای پردازش و کسب اطلاعات، توانایی تصمیمگیری، باورهای کارآمد و ناکارآمد و سبکهای
