بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد بوئین زهرا بود. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی - همبستگی بود، بدینمنظور بر اساس جدول مورگان 215 دانشجو 120 - نفر زن و 54 مرد - به نسبت توزیع دانشجویان در دو دانشکده علوم انسانی و فنیمهندسی به روش در دسترس انتخاب و پرسشنامههای شخصیت پنج عاملی نئو - کاستا و مککرا، - 1992 را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره به روش همزمان تحلیل شدند.
نتایج نشان داد، بین ویژگی شخصیتی روانرنجورخویی با پیشرفت تحصیلی رابطه منفی - - p < 0/010 ،و بین وظیفهشناسی با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت - p <0/050 - وجود دارد. بین ویژگیهای شخصیتی برونگرایی، گشودگی به تجربه و دلپذیری با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود نداشت. تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد، مدل 16 درصد از پیشرفت تحصیلی دانشجویان را پیشبینی می کند. در میان متغیرهای پژوهش تنها ویژگی شخصیتی روانرنجورخویی پیشبینی کننده پیشرفت تحصیلی است. این نتایج حاکی از نقش پراهمیت ثبات هیجانی در پیشرفت تحصیلی دارد. دانشجویانی که نمرات پایینتری در روانرنجورخویی کسب میکنند، ثبات هیجانی و خلقی بالاتری را هم گزارش میدهند که این پیش بینی کننده پیشرفت تحصیلی است.
-1 مقدمه
پیشرفت تحصیلی و مسایل مربوط به آن یکی از دغدغه های اصلی نظام آموزش و پرورش کشورهاست چرا که مسئولین و تصمیم گیرندگان سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در سراسردنیا توسعه و پیشرفت جامعه را در توسعه و پیشرفت نظام آموزشی می دانند و این توسعه و پیشرفت از طریق پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان در مدرسه، دانشگاه و کلاس درس عملیاتی می گردد. بنابراین شناسایی عوامل مؤثر بر آن از جمله مسائلی است که توجه روانشناسان را به خود جلب کردهاست - پرموزیک و فورنهام، - 2004 زیرادست یافتن به نتایج مثبت در زمینه تحصیل - با شناسایی و مهار عوامل تأثیرگذار بر پیشرفت تحصیلی - منجر به پیشرفت همه جانبه آموزنده و در نتیجه جامعه میشود.
یکی از مهمترین شاخصههای تفاوتهای فردی که نقش آن در پیشرفت و عملکرد تحصیلی نشان دادهشدهاست، ویژگیهای شخصیتی2 است. تحقیقات اخیر تأکید کردهاند که عوامل شخصیتی به ویژه در سطوح بالاتر تحصیلات رسمی، در پیشبینی عملکرد تحصیلی، نقش بهسزایی ایفا می کنند - پرموزیک و فرنهام، . - 2004 شخصیت مفهوم پیچیدهای است که هر روانشناس شخصیت، تعریف خاصی از آن بیان داشته است. در معنای این مفهوم، اکثر روانشناسان توافق دارند که شخصیت به عنوان منحصر به فرد بودن هر انسانی در نوع تفکر، احساس و رفتارش تلقی میشود.شخصیت به تفاوتهای روانشناختی بین افراد، تفاوتهای پایدار در هیجان، احساس، انگیزش و رفتار آنها اشاره دارد - هاسلام3، . - 2007 ثبات و پایداری رفتار، تفکر و احساس ناشی از ساختار شخصیت است.
ساختار شخصیت به خصوصیاتی مربوط میشود که در موقعیتهای مختلف ثبات نسبی دارد - دارابی، . - 1390 بر اساس مطالعات بینالمللی انجام گرفته، عوامل شخصیتی میتوانند 12 تا 22 درصد واریانس پیشرفت تحصیلی را تبیین کنند - یوروسی4، 1973؛ کارول5، 1975، فونتانا6، 1995؛ نقل از نوراالله، 1391؛ لایدرا، پالمن و الیک7، 2008؛ پرموزیک و فورنهایم، 2008؛ واگرمن و فاندر8، . - 2010 بنابراین ویژگی های شخصیت یک عامل قوی در پیشبینی پیشرفت تحصیلی است. چهارچوب پنج عاملی یک مدل سلسلهمراتبی است که شخصیت را در گستردهترین حالت انتزاعی آن باز مینمایاند و هر کدام از این پنج عامل - روانآزردگیگرایی، برونگردی، گشودگی نسبت به تجربه، توافقجویی، و وظیفهشناسی - از شش رگه یا صفت برخوردار است - گوسلینگ، رنتفراو، و رنتفراو9، . - 2003
کنراد - 2008 - 10 در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که رابطه مثبتی بین وظیفهشناسی با پیشرفت تحصیلی وجود دارد.در این زمینه، بورتون ونلسون - 2007 - 11و فارسیدس و وودفیلد - - 2008بیان میکنند که گشودگی تجربه با موفقیت و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت دارد. همچنین، نتیجه پژوهش لایدرا و همکاران - 2008 - بیانگر رابطه مثبت مؤلفه دلپذیری با پیشرفت تحصیلی است. علاوه بر این، تعدادی از مطالعات نشان دادهاند که رابطه بین هوش روانسنجی12 و عملکرد تحصیلی، به ویژه در محیطهای دانشگاهی، به مراتب کمتر از اندازه مورد انتظار است - پرموزیک و فرنهام، . - 2004 براین اساس، بهنظر میرسد که با کاهش توان پیشبینی کننده اندازههای مربوط به تواناییهای شناختی در سطوح بالاتر تحصیلات رسمی، بر سهم متغیرهای شخصیتی افزوده می گردد.
بنابراین در زمانی که هنوز با وجود نظریههای کاربردی در روانشناسی یادگیری و آموزش، روی کار آمدن روشهای نوین تدریس و افزایش آگاهی از جریان یادگیری، انگیزش، پیشرفت تحصیلی، ویژگی های شخصیتی موثر در یادگیری و امثال آن در عرصههای علمی هنوز شاهد دانشآموزان و دانشجویانی بیشماری هستیم که یا دچار بیرغبتی تحصیلی، اضطراب ناشی از آزمون و در نتیجه آن افت و شکست تحصیلی شدهاند و یا در معرض این تهدید قرار دارند شناسایی عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی به برنامهریزان، فرصت میدهد تا با بازنگری در اهداف آموزش عالی و تحلیل صحیح اهداف بر مبنای علاقهها، استعدادها و ظرفیت شخصیتی آموزندگان و با توجه به نیازهای جامعه به برنامهریزی درسی بپردازند.
همچنین آگاهی از عوامل مرتبط با انگیزش و پیشرفت تحصیلی آموزندگان به دستاندرکاران امر آموزش، این امکان را میدهد تا با بازبینی و در نظر گرفتن امکانات بالقوه و از طرفی محدودیت های پیش رو نقش موثرتری را در جریان آموزش ایفا نماید. بنابراین با توجه به اهمیت پیشرفت تحصیلی به عنوان یکی از مهمترین اهداف سامانه آموزشی در تمام جوامع، اهمیت بررسی عوامل مرتبط با آن برجسته میشود. که طبق شواهد پژوهشی ویژگیهای شخصیتی از جمله این عوامل موثر است. با استناد به ادبیات پژوهش و با توجه به آنچه که گفته شد، پژوهش حاضر در صدد است که رابطه ویژگی های شخصیتی با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد بوئین زهرا بررسی کند. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که بین ویژگی های شخصیتی با پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد؟ و در صورت وجود رابطه، متغیر ویژگی های شخصیتی پیشبینی کننده پیشرفت تحصیلی دانشجویان است؟
-2 روش
2-1 طرح پژوهش
از آنجا که هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه متغیرها است و به دنبال پاسخگویی به نقش پیشبینی کنندگی متغیرهای پیشبین بر متغیر ملاک است، طرح پژوهش از نوع پژوهشهای توصیفی قرار میگیرد.
2-2 روش پژوهش
از آنجا که هدف پژوهش بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان است، روش پژوهش ازنظرهدف کاربردی وبه لحاظ روش توصیفی از نوع همبستگی است.
2-3 جامعه، نمونه و روش نمونهگیری
جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی و ارشد دانشگاه آزاد اسلامی بوئین زهرا به تعداد 4200 نفر هستند. با توجه به عدم دسترسی به تمام اعضا و گستردگی جامعه، انتخاب نمونه با روش جدول مورگان 215 نفر محاسبه شدهاست. روش نمونهگیری به نسبت توزیع دانشجویان در دو دانشکده علوم انسانی و فنی مهندسی به صورت در دسترس انجام شد.
2-4 روش گردآوری اطلاعات پژوهش
روش گردآوری اطلاعات روش کتابخانهای و میدانی است. اطلاعات با مطالعه کتابها، مجلات، مقالات و پایاننامهها در دانشگاه های مختلف، مرکز اسناد و مدارک ایران و دیگر مراکز علمی گردآوری میشود.همچنین برای جمعآوری دادههای مربوط به متغیرهای پژوهش از پرسشنامههای پنج عاملی نئو و پیشرفت تحصیلی استفاده خواهد شد.
