بخشی از مقاله
چکیده
اعتیاد به مواد مخدر به عنوان پدیده ای، زیستی، اجتماعی و روانی، یکی از غم انگیزترین تراژدیهای انسان معاصر است که تبعات بسیار ناخوشایند اقتصادی اجتماعی و فرهنگی دارد و جامعه را به انحطاط و سقوط سوق میدهد. از طرفی دیگر، باورهای مذهبی در تمام جنبه-های زندگی روانشناختی بشر، تأثیرات مهمی دارد و تقویت این باورها باعث افزایش عزت نفس، سلامت روان، کاهش خشم و اعتیاد میشود. این مطالعه با هدف تعیین رابطه پایبندی به نمازخای یومیه و دعا کردن با گرایش به اعتیاد در دختران دانشجو انجام شده است. نتایج نشان داد که هم نماز خواندن و هم دعا کردن با گرایش به مصرف مواد مخدر رابطه×منفی×معناداری×دارد.
کلید واژه ها: پای بندی به نماز، دعا کردن، گرایش به اعتیاد، دختران دانشجو.
مقدمه
»اگر اجازه دهیم اعمال بیسابقه نسلهای جوان ما ادامه یابد، تمدن و فرهنگمان محکوم به نابودی خواهد بود.« این سخن یک مصلح اجتماعی یا فرد فرهیخته مذهبی در روزگار ما نیست، بلکه گفتاری است بر یک لوحه باستانی متعلق به 3500 سال قبل از میلاد مسیح در شهر »اور« که یکی از مراکز تمدن سومری بوده و به گفته تورات، زادگاه ابراهیم نبی است. گفتار نقل شده در لوح باستانی سومریها یادآور این نکته است که افراد جوان در هر جامعه ای دست کم به دلیل داشتن شرایط جسمی و روا نی خاص بیش از دیگران مستعد سرکشی و بزهکاری هستند - گلچین، 1385، . - 125 در این میان، اعتیاد و رفتارهای مرتبط با آن، به عنوان یکی از مهمترین معضلات جامعه تبدیل شده است. آمارها نشان میدهد که علیرغم تشدید قوانین،جرم ان گاری اعت یاد، م جازات مجرمین، انسداد مرزهای شرقی، اقدامات درمانی و انجام پژوهشهای مختلف در مبارزه با اعت یاد، همچ نان شاهد ا فزایش شمار معتادان هستیم. بعلاوه، کاهش سن اعتیاد، فراوانی مواد صنعتی، و همچنین شیوع اعتیاد در زنان و دخ تران ن یز، مع ضل تازه ای است - شاه بهرامی و عزتی ،1389، . - 59 در واقع، در سالهای اخیر، روند صعودی گرایش زنان و دختران به مصرف موادی همچون سیگار و الکل، توجه ویژه محققان و سازمانهای بهداشتی را به عامل »جنسیت« معطوف نموده است - بلاک، 1998، . - 89
دختران و زنان معتاد، نخستین قربانیان بسیاری از آسیبها و انحرافات اجتماعی هستند. از طرفی دیگر، اعتیاد زنان، یک مشکل اجتماعی پنهان است، زیرا فضای سنتی حاکم بر خانوادهها و جامعه، اجازه نمیدهد که اعتیادشان را اعلام کنند. بعلاوه، مصرف مواد در زنان و دختران نابهنجارتر از مردان تلقی میگردد. بنابر این، زنان معتاد برای دریافت خدمات ترک و درمان اعتیاد، مشکلات زیادی دارند. زنان، وظیفه مادری و تربیت نسل آینده را به عهده دارند و وجود مادر معتاد میتواند آسیبهای جدی را به همسر و فرزندان و در نتیجه به جامعه وارد سازد. آنها برای رسیدن به مواد مخدر از هیچ کاری فروگذار نمیکنند و ممکن است احساسات، عواطف و حتی مادر بودن خود را زیر پا بگذارند. در بررسی معتادان تزریقی شهر تهران، بیشتر زنان مصرف کننده تزریقی مواد، در شرایط بد بهداشتی بوده و برای ادامه زندگی دست به تن فروشی میزدند - نجاری، 1386، . - 458 علاوه بر این، زنان معتاد احتمالاً احساس گناه و شرم بیشتری از وضعیت فعلی خود دارند. آنها اغلب برای مشکلات مربوط به سلامتروان مانند اضطراب و اختلال در تغذیه گزینههای مناسبی هستند و به احتمال بیشتری در اندیشه خودکشی و مصرف بیشتر مواد به سر میبرند.
پژوهشگران، در بررسی دلایل گرایش افراد به مصرف مواد به موارد مختلفی اشاره داشته اند، از جمله فقر، بیکاری، در دسترس بودن مواد، باورهای نادرست، روابط دوستی ناسالم، اختلالات روانشناختی، و ناکامیهای متعدد. همچنین برخی از بررسیها نشان میدهد که سطح پایین اعتقادات معنوی نیز در این رابطه بیتأثیر نیست - آقاجانی، 40،. - 1390 اگر چه نیایش و پرستش به حیطه الهیات تعلق دارد، اما از این منظر که بخشی از رفتارهای انسان را پوشش میدهد، موضوع علم روانشناسی نیز هست. بنابر این، توجه به جنبههای روانی پرستش و نیایش میتواند به بررسی مجموعه ای وسیع از رفتارها و سازمان یافتگی آنها منجر شود. در این میان، نماز و دعا کردن میتواند به عنوان عملی که در عین حال نوعی پرستش و گونه ای از نیایش محسوب میشود، در کانون توجه محقق روانشناسان قرار گیرد - حسن زاده و همکاران، 1392، . - 628 امروزه محققین، نیاز به ارتباط با خداوند را بخش مهمی از نیارهای انسان دانسته و آن را برای تکامل روانی ضروری میدانند. البته منابع اسلامی به طور تخصصیتر عمل کرده و به نماز در بین تمام برنامهها و قوانین، برتری داده اند چرا که در کلام خداوند
