بخشی از مقاله
چکیده
آنچه مسلم است در جامعه کنونی ما چگونگی ایجاد زمینه های مناسب برای سطح ارتقاء کمی و کیفی منابع انسانی شاغل در کلیه دستگاه های اجرایی و اداری یکی از دغدغه های عمده در کلیه سطوح مختلف دستگاههای اجرایی و اداری می باشد که به موجب آن با تقویت مسئولیت پذیری و تعهد کامل به مسائل جامعه و حرفه خود در غالب مقررات کاربردی منشور حقوق شهروندی در نظام اداری، اصول به حق مرادف فطرت بشری را درجامعه اداری مان درونی ونهادینه کنیم.محقق در این مقاله تلاش دارد تا رابطه عملی و ماهیتی اخلاق حرفه ای سازمانی را در جایگاه برخورداری از "کرامات انسانی "را تحت عنوان منشور ومقررات حقوقی شهروندی در نظام اداری و اهمیت و چگونگی ابعاد گوناگون و ضرورت نیاز آن در مراجع دستگاه های اجرایی و سازمانی در سراسر کشور بپردازد. همچنین به ویژگی های ابزارهای کاربردی و موردنیاز مانند نقش مهم مهارتهای فنی ارتباطی موثر پرسنل اجرایی واداری نسبت به مراجعین در ایجاد احساس مسئولیت، برتریجویی و رقابت طلبی، صداقت ، احترام و تکریم ارباب رجوع،رعایت ارزش ها و هنجارهای اجتماعی، عدالت و انصاف در چهارچوب حقوق شهروندی را در نظام اداری مورد بررسی قرارمی دهد.
کلیدواژهها: حقوق شهروندی، کرامت انسانی، مهارتهای ارتباطی، اخلاق حرفه ای سازمانی.
مقدمه
امروزه داشتن اخلاق حرفهای، به عنوان یک مزیت کاربردی و رقابتی در سازمانها مطرح میباشد؛ زیرا این مقوله در عمل، تأثیر چشمگیری بر روی فعالیتها و نتایج آنها دارد. اخلاق حرفهای در کنار نهادینه کردن مقررات حقوق شهروندی با رویکرد اداری ارتباطات را بهبود میبخشد و درجه ریسک را کاهش و بهرهوری را توسعه میدهد و باید به صورت یک اصل و هنجار در عرف اداری منابع انسانی ما نهادینه شود. امروزه عدهای از نویسندگان اخلاق حرفهای work ethics - یا - professional ethics را به معنای »اخلاق کار« تعبیر می نمایند حاکمیت اخلاق حرفهای سازمانی در دستگاههای اجرایی ، میتواند به میزان وسیع در جهت کاهش تنشها و موفقیتهای اثربخش در تحقق اهداف پویای آنها موثر و دستگاهها و سازمانهای اجرایی کشور را برجسته سازد لذا میتوان گفت در حقیقت اخلاق حرفه ای سازمانی اساس و کالبد ماهوی مقررات حقوق شهروندی در نظام اداری محسوب میشود.
فرد آر. دیوید میگوید: در سازمان، اصول اخلاقی خوب از پیششرطهای مدیریت استراتژیک خوب است؛ اصول اخلاقی خوب، یعنی سازمان خوب.اصول اخلاقی با تمام اوصاف که برگرفته از فرهنگ کلی جامعه - عقاید، مذهب، آداب و رسوم و... - در درون دستگاههای اجرایی بهعنوان فرهنگ سازمانی متبلور میشود در درون این سازمان نیز افراد شاغل و طبقات مختلف دارای خرده فرهنگهای خاصتری هستند که آنها را از دیگران متمایز میکند، همه اینها باعث میشود که در میان این گروهها و سازمانها نوعی دلبستگی کاری خاص شکل گیرد که آن را اصول اخلاق حرفهای مینامند. در حقیقت، اخلاق حرفهای متأثر از حقوق شهروندی در نظام اداری و اخلاق سازمانی است.بدیهی است که هر شغلی ویژگیهای خاص خود را دارد که نهادینه نمودن این ویژگیهای خاص تحت عنوان اخلاق حرفهای با الگوههای حقوق شهروندی در نظام اداری از جهتی هم موجب افزایش کارآیی و پیشرفت فنی وهم موجب تعالی و ترقی معنوی آن صنف میگردد لذا اخلاق حرفهای، شفافسازی و ارائه تعاریف صحیح از اصولی است که حاکم بر اجرای کارهای مدیریتی واداری است یعنی اصول اخلاق حرفهای که همگی در تمام سطوح و حرف باید به آن معتقد و مبنای عملکرد پرسنل در دستگاههای اجرایی قرار گیرد.
مفهوم شهر وشهروند
واژه »شهروند« معادل Polites یونانی و citizen انگلیسی و citoyen فرانسه است. در ادبیات فارسی، شهروند کسی است که اهل یک شهر یا یک کشور باشد و از حقوق متعلق به آن برخوردار باشد. در حقوق بینالملل شهروند، تنها به فردی طبیعی که در واحد سیاسی حکومت، از حقوق کامل سیاسی و مدنی برخوردار باشد، گفته میشود..حقوق شهروندی از حقوق بنیادین و اولیه است در تعریف »حقوق بنیادین« گفتهاند که »بنیادی بودن برخی از حقوق، بدان جهت است که وجود آن حقوق،جوهره وجودی و نبود آنها، موجب زوال شخص یا شخصیت انسان میشود.«بنابراین، حقوق شهروندی، از جمله حقوقی است که در صورت نبود آنها شخصیت شهروند شکل نمیگیرد؛ بنابراین، حقوقی که شهروندان دارند به ویژه دربعد دستگاههای اجرایی و اداری، جزء حقوق بنیادین است و عدول از آنها به معنای نادیده گرفتن حقوق شهروندی است وحفظ کرامت و ارزش والای انسانها و احترام به حقوق مدنی اداری و اجتماعی،......افراد، همراه با رعایت اصول و مبانی اعتقادی آنها، توام بوده است.
گفتار اول: اخلاق حرفهای سازمانی زیربنای عملی مقررات حقوق شهروندی در دستگاههای اجرایی کشورجایگاه اخلاق حرفه ای در سازمان و دستگاههای اجرایی - 1-1 اخلاق ماهیت وجودی مقررات حقوق شهروندی کلمه اخلاق جمع "خلق" است و به معنای قوا و صفات درونی است که با چشم دل دیده میشود مانند خوی، طبع، خصلت، سرشت و طبیعت، عادت و سجیت است که جنبه باطنی دارد. بنابراین، گاه به مجموعه صفات روحی و باطنی انسان و گاه به بعضی از اعمال و رفتاری که از خلقیات درونی انسان ناشی می شود اخلاق گفته میشود در مورد خلق و خوی نیز گفتهاند: خلق همان حالت نفسانی است که انسان را به انجام کارهایی دعوت میکند بیآنکه نیاز به تفکر و اندیشه داشته باشد و خوی عبارت است از هیاتی استوار با نفس که افعال به آسانی و بدن نیاز به فکر و اندیشه از آن صادر میشود. پس اخلاق حالت یا رفتاری است که در وجود انسان تثبیت یا ملکه شده باشد.
آنچه مسلم است اخلاق ریشه اصلی روابط اداری و اجتماعی است، حال، اگر ارزشهای اخلاقی را سنگ بنای علوم اجتماعی و اخلاق بدانیم، این ارتباط نزدیکتر شده و زمینه ورود اخلاق به سازمان اداری، به معنای تکمیل کننده قاعده ارتباطات اجتماعی دانست.با توجه به اهمیت اخلاق حرفهای در توسعه سازمان ودستگاههای اداری، ضرورت دارد در تعیین اثربخشی در تحقق اهداف سازمانهای اجرایی و هدایت منابع انسانی به آموزش جدی اخلاق حرفهای در سازمان با تبیین مقررات حقوق شهروندی در نظام اداری توجه شود. امروزه آموزش جزء لاینفک در اهداف پویای سازمانها و ادارات میباشد لذا، نیازمند توسعه است، لازم است در سازمانهاوادارات اجرایی افزون بر آموزش تخصص و مهارتهای مورد نیاز کارکنان دستگاهها، با تقویت روحیه تعاون، پروژههای مشترک و دستهجمعی به ویژه اخلاق حرفهای اداری و سازمانی جزو برنامههای آموزش در سازمان قرار گیرد.
توسعه سازمان اداری باتلاشی پیگی،رمنسجم و کاملاً برنامهریزی شده به منظور عملی نمودن اهداف متعالی حقوق شهروندی در نظام اداری صورت گیرد. هدف از ترویج اخلاق حرفهای سازمانی ، هم بهبود اهداف شغلی فرد و هم بهبود کارکرد عملی سازمانهای اجرایی است. از جمله موانع تغییر رفتار اخلاقی در هر سازمان، عدم آشنایی کارکنان به آثار عملی اخلاق حرفهای شغلی است.
منشور اخلاقی مندرج در مقررات حقوق شهروندی در نظام اداری و ماهیت اخلاق حرفه ای سازمانی به منزله یک میثاق عمومی سازمان محسوب میشوند که به تدریج سازمان گسترش این اصول را جزو اهداف اصلی خود میداند.
منشور اخلاقی مذکور در هر سازمان، از اشتراک عمومی همه اعضای سازمان در مورد اصول و قواعد اخلاقی خاصی که در جهت بهبود کیفیت و توسعه فعالیتهای سازمانی است، کسب میگردد.بدین منظور، شیوههای مختلفی برای آموزش منشور اخلاق حرفه ای در مراجع اداری با مبنای اخلاق حرفهای در سازمانها و دستگاههای اجرایی به وجود آمده است از آنجاییکه ترویج اخلاق حرفهای در سازمان، به معنای یادگیری سبک پسندیده از شیوه اداری در سازمان بر مبنای مقررات حقوق شهروندی در نظام اداری تلقی میگردد لذا باید به شیوههای مستقیم و غیرمستقیم مانند آموزشهای ضمن خدمت و آموزشهای اجتماعی و فرهنگی، از مهمترین اهداف و اقدام مدیران و مسئولین دستگاههای اجرایی در سطح کشور قرار گیرد.
