بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تحقیق حاضر تعیین رابطه اضطراب مادران با افسردگی و اضطراب دانش آموزان دبیرستانی دختر در شهر آمل در سال تحصیلی 93-94 بود که به روش توصیفی از نوع همبستگی با استفاده از تکنیک پیمایش انجام گردید. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دبیرستانی دختر از پایه اول تا سوم و مادران آنها بودند. تعداد نمونه آماری بر اساس جدول کرجسی و مورگان 358 نفر برآورد گردید.
روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحلهای بوده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه حالت - رگه اضطراب اسپیلبرگر و پرسشنامه افسردگی بک - BDI-II - بود و تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از نرم افزار SPSS-17 در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی از طریق آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون انجام شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد بین اضطراب مادران و افسردگی دختران دبیرستانی رابطه معنادار مستقیم وجود دارد. همچنین بین اضطراب مادران و اضطراب دختران دبیرستانی رابطه معنادار مستقیم وجود دارد. به علاوه بین افسردگی و اضطراب دختران دبیرستانی رابطه معنادار مستقیم وجود دارد.
مقدمه
پس از دوران کودکی، سالهای نوجوانی مرحله مهم و برجسته رشد و تکامل اجتماعی و روانی فرد بهشمار می رود. روانشناسان در دهه های اخیر، در بررسی اختلالات رفتاری پی برده اند که این اختلالات ریشه در استرس، اضطراب و افسردگی دارند. بنابراین با توجه به تغییرات و پیچیدگی های روزافزون جامعه و گسترش روابط اجتماعی، آمادهسازی افراد، بهخصوص نسل جوان جهت رویارویی با موقعیتهای دشوار و غلبه بر اضطراب های ناشی از موارد مختلف امری ضروری بنظر می رسد.
[1] ارتباط والدین و فرزندان از جمله موارد مهمی است که همواره نظر متخصصان تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده است. خانواده نخستین پایگاهی است که پیوند بین کودک و محیط اطراف او را بهوجود می آورد. پدر و مادر نقش فزایندهای در کاهش یا افزایش اضطراب و افسردگی در بین فرزندان خود دارند. رابطه پدر و مادر با یکدیگر، نوع و شیوه زندگی ومتقابلاً رفتار پدر و مادر با فرزندان در افزایش یا کاهش اختلالات روانی آنان مؤثر است .
[2] عدم توجه والدین به سالمسازی محیط روانی و عاطفی کودکان و نوجوانان و فقدان روابط مناسب، در بیشتر موارد، آنان را باکمبودهای عاطفی، انگیزشی و مشکلات روانی روبرو میسازد .[3] تحقیقات نشان داده است تجارب خانوادگی، تأثیرعمدهای بر تکامل فرد در طول دورهی نوجوانی و بعد از آن دارد و ارتباطات خانوادگی سایر جنبههای زندگی نوجوان را پیشبینی میکند .[4] دختران بهدلیل ارتباط نزدیکتری که با مادر خود دارند، بیشتر تحت تأثیر رفتار و حرکات وی قرار میگیرند و هرگونه ناراحتی که از مادر دریافت کرده و متوجه میشوند، آن را به خود انتقال میدهند.
استرس، اضطراب و افسردگی از رایجترین ناراحتیهایی است که در بین زنان وجود دارد و بهراحتی در اثر هرواقعه غیرمنتظره و یا حادثه رخ میدهد و بازتاب آن بر روی فرزندان دختر سریع نمود پیدا میکند.[5] اضطرابمستقیماً با آینده ارتباط دارد و فاقد یک عامل عینی و مشخص است و دو جنبه اصلی فیزیولوژیکی و شناختی دارد. جنبه فیزیولوژیکی از فردی به فرد دیگر متفاوت می باشد. جنبه شناختی اضطراب بهطور یقین تلقی نامطلوبی از رفتار مبهم و تهدیدآمیز آینده است که فرد نمیتواند آنها را توصیف نماید و در نتیجه آمادگی مقابله با آن را ندارد.
اضطراب ممکن است احساس مصیبت و بلای تهدیدکننده فاجعه، از همپاشیدگی و یا حتی مرگ باشد که موجب اختلال جدی در قدرت استدلال، توجه و ادراک صحیح، ناتوانی در تمرکز و ناتوانی در تصمیمگیری می شود. همچنین رابطه مهمی با یادگیری دارد و در اشتیاق فرد نمایان میگردد .[6] مارکز2 در تحقیقی به بررسی تأثیر افسردگی مادران بر افسردگی کودکان 4-6 ساله در هلند پرداخت، و نتیجه گرفت کودکان این مادران در مهدکودک و یا بین همسالان خود از نشاط کافی برخوردار نیستند و برای حضور در بازیهای جمعی به گونهای دچار اضطراب نیز میشوند. نتایج حاکی از رابطهدار بودن افسردگی مادران با افسردگی کودکان بوده است.
[7] ویلیامسون3 در تحقیقی به بررسی رابطه افسردگی مادران با افسردگی فرزندانشان در محیطهای آموزشی پرداخته، و نتیجه گرفت دانشآموزان آیینه رفتارهای مادر و پدر هستند. افسردگی مادر بهطور ناخودآگاه بر عملکردهای دانش-آموز اثرگذاشته و او را از شادمانی و لذت بردن با دوستان باز میدارد .[8] کیاس و گودمن4 در تحقیقی به بررسی »رابطه اضطراب و شیوههای تربیتی والدین در بین دانش آموزان دبیرستانی« پرداخته است.
توصیف ویژگی جمعیتشناختی آزمودنیها - سن دانشآموزان، سن و تحصیلات مادرانشان - ، و جداولی برای میانگین و خطای استاندارد نمرات آزمودنیها، افسردگی و اضطراب دانشآموزان، و اضطراب مادران؛ همچنین نتایج آزمونهای کولموگروف اسمیرنوو و شاپیرو ویلک جهت نرمال بودن نمرات آزمودنیها در مقیاسهای نام برده شده ارائه شده است؛ و در بخش آمار استنباطی، آزمون فرضیهها با همبستگی پیرسون و تحیل رگرسیون از طریق نرمافزار SPSS-17 انجام شد.
