بخشی از مقاله
چکیده
خودکنترلی از مهمترین مهارتهای انسان و امیدواری از مهمترین مولفههای سلامت روان است اما در ایران به جز در سالهای اخیر آن هم به صورت محدود به آن توجه شده است بنابراین پژوهش حاضر برای بررسی همین ، طرح و اجرا شد این پژوهش، مطالعهای از نوع همبستگی است که بر روی 204 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه قم انجام شد. دادهها با استفاده از دو ابزار مشتمل بر: پرسشنامه خودکنترلی تانجنی و پرسشنامه امیدواری اشنایدر به روش خودگزارش دهی گردآوری شدند.دادههاتحت نرم افزار SPSS نسخهی 21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که بین خودکنترلی و امیدواری همبستگی مثبت وجود دارد - . - r=0/33 همچنین بین خودکنترلی و تفکر عاملی هم همبستگی مثبت وجود دارد - . - r=0/39 بر حسب یافتههای این مطالعه بین دختران و پسران از نظر خودکنترلی، امیدواری و تفکر عاملی تفاوتی وجود ندارد - . - p>/001 براساس یافتههای این مطالعه خودکنترلی یکی از پیشبینی کننده های امیدواری محسوب میشود که ارتقای آن در میان دانشجویان که از مهمترین سرمایههای انسانی این جامعه هستند پیشنهاد میشود که این موجب کاهش مشکلات تحصیلی، کاهش گرایش به مصرف مواد مخدر و... میشود.
واژههای کلیدی: خودکنترلی، امیدواری، تفکر عاملی
– 1 مقدمه
اشنایدر - 1947 - 1 خودکنترلی را میزان پایداری و انعطاف فرد در یک موقعیت میداند، در حالی که فرایز2 و هوفمن3 - 2009 - خودکنترلی را توانایی داشتن کنترل رفتار، احساسات، و غرایز با وجود برانگیخته شدن آنها میداند. نبود خودکنترلی میان دانشجویان از معضلات بزرگ بهداشتی و اجتماعی میباشد که تاثیر مستقیمی بر سلامت آنان دارد، طوری که خودکنترلی کم عامل موثر برای مصرف مواد مخدر - الهوردیپور، بشیریان، و محجوب، - 2008 کاهش سازگاری فرد - بوکاریز4، پینتریچ5، و زیندر6، - 2000 و همچنین موجب کاهش رفتارهای مثبت - ورکمن، و کاتز، - 1386 میشود، در حالی که یادگیری خودکنترلی باعث واکنش مناسب در شرایط استرسزامیشود و به سلامت فرد میانجامد - ناصری، - 1386 با یادگیری خودکنترلی فرد میتواند به اهداف خود آسانتردسترسی پیدا کند - سیف، - 1391 و از طرفی هرچه هدف دست یافتنیتر باشد میزان امیدواری بیشتر است - کار7، . - 1385 خودکنترلی کم عاملی مهم و کلیدی در گرایش نوجوانان به مصرف مواد مخدر است شواهد پژوهشی نشان میدهد که آموزش خودکنترلی میتواند در پیشگیری از مصرف مواد مخدر واقع شود.
حتی بین خودکنترلی و فرار از مدرسه، مردودی، و مشکلات حاد آموزشی رابطه معنادار وجود دارد - الهوردیپور، حاجی زاده، و بشیریان، . - 1391 در پژوهشی مشابه با عنوان " تاثیر خودکنترلی و پیوند اجتماعی بر نگرش دانشجویان به مصرف الکل" نتایج نشان داد که پیوستگی، خودکنترلی، و التزام تحصیلی تغیرات نگرش نسبت به مصرف الکل را پیش بینی می-کند - علیوردی نیا، شارع پور، و مرادی، - 1391 در پژوهشی که بر روی32 دختر مقطع دبیرستان صورت گرفت نتایج نشان داد آموزش خودکنترلی بر کاهش سهل انگاری نوجوانان دختر موثر بوده است - سیماریان، سیماریان، و ابراهیمی قوام، . - 1390
دریک پژوهش طولی رابطه خودکنترلی در دوران کودکی را با رفتارهای مثبت و منفی، و کسب موفقیت در بزرگسالی را نشان دادند - پارونس، پیکونه، و تسی8، - 2014 به این ترتیب که خودکنترلی کودکی، رفتارهای مثبت و منفی را در بزرگسالی پیشبینی میکند؛ این رفتارها، دستیابی به امکانات آموزشی را پیشبینی میکند؛آموزش پیچیدگی و درآمد را در ارتباط با شغل فرد پیش-بینی میکند و پیچیدگی شغلی درآمد و رضایت شغلی را پیشبینی میکند همچنین درآمد رضایت شغلی را پیشبینی میکند. در پژوهشی که میتوان آن را مکمل پژوهش مذکور دانست نتایج نشان داد که بین خودکنترلی و پرخاشگری کلامی و فیزیکی رابطه معکوس وجود دارد - کارور9، . - 2014در پژوهشی آزمایشی که توسط فاچونگ - 2014 - 10 صورت گرفت با عنوان "تاثیر تمرین خودکنترلی بر خلاقیت" نتایج نشان داد که تمرین خودکنترلی به طور غیر مستقیم موجب ارتقا خلاقیت در دانشجویان میشود، به این ترتیب که خودکنترلی موجب ارتقا تمرکز میشود و افزایش تمرکز منجر به افزایش خلاقیت میشود.
دکنترلی و کیفیت زندگی دانشجویان همبستگی مثبت وجود دارد اما پژوهشی که با پژوهش مذکور رابطه مستقیم دارد پژوهش مایر و سالوی - 2003 - 1 است که وقتی خودکنترلی ضعیف باشد فرد دائما احساس افسردگی و بی علاقگی میکند. در حالی که افراد با مهارت خودکنترلی به راحتی میتوانند مسائل را حل کنند و درست بیاندیشند حتی آموزش کنترل خشم میتواند در افزایش عزت نفس موثر باشد - وطن خواه، دریاباری، قائمی، و خانجان شعیبی، - 2013 در پژوهشی که بر روی دانشجویان صورت گرفت آنهایی که خودکنترلی ضعیف داشتند غیرقابل پیش-بینی، جسور، سرکش، دمدمی، بیبندبار بودند و آنهایی که خودکنترلی بالایی داشتند به صورت آرام، متین، با ثبات، قابل اعتماد، توصیف شدند - لترزینگ ، بلاک ، و فاندز2، به نقل از شولتز، . - 1392
علاوه بر پژوهشهای فوق، پژوهشهای زیادی در زمینه خودکنترلی صورت گرفته است اعتباریان و پورولی - - 1387 در پژوهش خود بر روی 303 نفر از کارمندان، رابطه خودکنترلی و استراتژیهای حل تعارض را مثبت و معنادار گزارش کردند همچنین کدیور - 1382 - در پژوهشی نشان داد که باور به خودتنظیمی و خودکارآمدی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر است همچنین در پژوهشی دیگر تحت عنوان نقش جهتگیری مذهبی و امیدواری در میزان رضایت از زندگی نتایج نشان داد که بین جهت گیری مذهبی درونی و امیدواری رابطه معناداری است اما بین جهت گیری مذهبی بیرونی با امیدواری و رضایت از زندگی رابطه معناداری وجود ندارد - کمری سنقرآبادی و فتحآبادی، . - 1391
به طور کلی پژوهشها نشان میدهدکه خودکنترلی از مهمترین مهارتهای انسان و امیدواری از مهمترین مولفههای سلامت روان است اما در ایران به جز در سالهای اخیر آن هم به صورت محدود به آن توجه شده است بنابراین پژوهش حاضر برای بررسی همین سوال طرح و اجرا شد یعنی آیا رابطهای بین خودکنترلی و امیدواری و تفکر عاملی وجود دارد یا نه؟ به تعبیر دیگر، در این پژوهش فرضیهی زیر مورد آزمون بوده است: بین خودکنترلی با امیدواری و تفکر عاملی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین به مقایسه ی دختران و پسران دانشجو در متغییرهای خودکنترلی، امیدواری، و تفکر عاملی پرداخته شد.
-2 روش تحقیق
این پژوهش یک مطالعهی همبستگی است که آزمودنیهای این پژوهش دانشجویان دانشگاه قم بودند که در نیمسال دوم سال تحصیلی 93-92 مشغول به تحصیل بودند. تعداد کل دانشجویان که به پرسشنامه خودکنترلی و امیدواری پاسخ دادند 204 نفر 105 - مرد و 99 زن - بودند. که به طور تصادفی انتخاب شدند دو پرسشنامه خودکنترلی و امیدواری همزمان در اختیار این دانشجویان قرار گرفت و توضیحات لازم جهت پاسخگویی به پرسشنامه به آنها داده شد. یکی از ابزارهای پژوهش پرسشنامهای به نام "پرسشنامه خودکنترلی تانجنی" شامل 36 سوال بود با لیکرت 5 درجهای که روایی کلی آن 0/87 و در روایی آزمون-باز آزمون بعد از سه هفته 0/89 گزارش کردهاندهمچنین این مقیاس با مقیاس مطلوبیت اجتماعی هبستگی 0/54 تا 0/60 دارد و پایایی آن 0/89 میباشد - تانجنی، بایمستر، و لوزیو بون3، . - 2004
