بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ی سبک های یادگیری و آگاهی فراشناختی با سازگاری اجتماعی در دانش آموزان دختر مقطع متوسطه می باشد . جامعه ی آماری این پژوهش متشکل از تمامی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهرتهران می باشد که در سال تحصیلی 1395-96 مشغول به تحصیل می باشند که به منظور دستیابی به آزمودنی ها از این جامعه به تعداد 200 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند.برای گردآوری اطلاعات از سه پرسشنامه ی استاندارد شده ی سازگاری بل ،سبک های یادگیری کلب و استفاده شد ونتایج پژوهش نشان داد که آموزش راهبردهای فراشناختی باعث افزایش خودکارآمدی MAIآگاهی های فراشناخی اجتماعی وسازگاری اجتماعی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر تهران شد.
مقدمه
با گذار از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی، ساختن جامعه دانش محور امکان پذیر است. آخرین یافته های پژوهشی نشان می دهد که یادگیری، کلید ورود به جامعه دانش محور است. از طریق یادگیری، هر فردی قادر به ساختن دانش و تولید آن است. دیویدکُلب - 1974 - بهمنظور فراهم ساختن درک بهتری از روشهای متفاوت افراد در یادگیری و حل مسئله، نظریهی سبکهای یادگیری خود را مطرح ساخت. وی که سبک یادگیری را روش فرد در تأکید بر برخی از تواناییهای یادگیری نسبت به دیگر تواناییهای یادگیری میداند، معتقد است آگاهی افراد از پیامدهای سبکهای یادگیری خود و دیگر روشهای یادگیری در دسترس مزیتهایی برای آنان دارد - زرنگ ، . - 1391نظریهی یادگیری تجربی اساس نظریهیکُلب است.
از آنجا که این نظریه بر نقش محوری تجربه در فرایند یادگیری تأکید مینماید، یادگیری تجربی نامیده میشود. در این نظریه، یادگیری فرایندی توصیف میشود که از تغییر شکل تجربه، دانش یا علم تولید میکند.از نظر کُلب، یادگیرندگان در هنگام یادگیری دو وظیفهی اصلی دارند که با ترجیحات دوقطبی متمایزی آنها را انجام میدهند. اولین وظیفهی آنان کسب تجارب یا درک اطلاعات است، که با یکی از این دو روش انجام میگیرد: عینی یا انتزاعی. دومین وظیفهی یادگیرندگان نیز پردازش یا تبدیل اطلاعات است، که به یکی از این دو روش انجام میگیرد: مشاهدهی تأملی یا آزمایشگری فعال. بهطور کلی در نظریهیکُلب، چهار شیوهی اصلی برای یادگیری وجود دارد: تجربهی عینی، مشاهدهی تأملی، مفهومسازی انتزاعی و آزمایشگری فعا - امامی پور وشمس اسفندآباد، . - 183: 1386 جربهی عینی:در این مرحله از چرخهی یادگیری، فرد از طریق تجارب ویژه، ارتباط با مردم و حساسیت به احساسات افراد را یاد میگیرد.
در این مرحله از چرخه یادگیری فرد بیشتر بر احساسات درونی و تواناییهای خود متکی است تا بر یک رویکرد نظامدار نسبت به حل مسئله و موقعیتها. وی در این مرحله به احساسات خود اعتماد میکند و نمیتواند ذهنی باز داشته باشد و نسبت به دانست.مشاهدهی Feelingامور و قضایا بهصورت انعطافپذیر عمل کند. تجربه عینی را می توان معادل فعل احساس کردن یا تأملی:این بعد مشاهده دقیق قبل از قیاس و قضاوت، نظاره چیزها و اشیاء از جنبههای مختلف و جستوجوی مفاهیم و معنای چیزها را دربرمیگیرد. بیشتر اندیشهها و موقعیتها را از دیدگاههای متفاوت درک میکند. وی به عینیت، حوصله و قضاوت دقیق متکی است، ولی الزاماً اقدامی انجام نمیدهد.
همچنین، فرد برای تشکیل عقاید خود به افکار و نظریهها مراجعه میکند. مشاهده تاملی را می دانست.مفهومسازی انتزاعی:این بعد شامل تحلیل منطقی دیدگاهها، طراحی اصولی و Watchingتوان معادل فعل تماشاکردن یا منظم، و ادراک عقلانی موقعیتها میشود. بر این اساس، در این مرحله از یادگیری، فرد برای درک مسایل و موقعیتها بیشتر از دانست.آزمایشگری Thinkingمنطق و تفکر استفاده میکند تا احساس. مفهوم سازی انتزاعی را می توان معادل فعل فکر کردن یا فعال:این بعد توان فراهمآوری اسباب کار، ریسک و تأثیرگذاری در افراد و وقایع را در طول عمل شامل میشود.
در این مرحله، یادگیری شکلی فعال مییابد، یعنی بهصورت تجربه کردن برای تأثیرگذاری و تغییر موقعیت درمیآید. همچنین، فرد صرفاً موقعیت را مشاهده نمیکند، بلکه علاقهای واقعی و رویآورد فعالی به مسئله دارد. آزمایشگری فعال را می توان معادل فعل انجام دادن یا دانست. هستهی اساسی نظریهیکُلب این است که یادگیرنده از طریق چرخهی یادگیری پیشرفت میکند: ابتدا تجارب منجر Doing به تأمل و مشاهده و از این طریق مفاهیم تشکیل میشود. در ادامه، توسعه و تحول مفاهیم به تجارب جدید و آزمایشگری بعدی میانجامد.
یادگیرندهی کارآمد تمایل به دنبال کردن هر چهار مرحله دارد، اما ممکن است که در یکی از این مراحل مسلط تر باشد. در دنیای نامعین امروزی ،یاد سپاری حجم زیادی از اطلاعات در مقایسه با فریندهای کسب دانش ومهارت های تفکر یا فرآیند های فراشناختی ارزش علمی اندک دارند.از اینرو یادگیری مهارت های فراشناختی برای موفقیت در دوره های بعدی زندگی تحصیلی وشغلی بسیار ضروری هستند وچون راهبردها وآگاهی های فراشناختی برای موفقیت در کل فرآیند یادگیری وموفقیت تحصیلی تاثیرگذار است ،می توان با آموزش آگاهی های فراشناختی زمینه را برای کسب یادگیری بهتر وبیشتر ایجاد کرد .
اصطلاح فراشناخت برای اولین بار در ادبیات پردازش اطلاعات توسط فلاول - 1998 - مظرح گردید که به اعتقاد وی ،فراشناخت شامل توانایی فرد در آگاهی از فرآیندهای شناختی خود ویا پیامد های ناشی ازاین فرآیندها وپردازش می باشد.به نظر وی فراشناخت شامل بازبینی فعال وتنظیم های متعاقب وهماهنگی در فعالیت های پردازش اطلاعات است .وی فراشناخت را به عنوان آگاهی ازاین که فرد چگونه یاد میگیرد ،آگاهی از چگونگی استفاده از اطلاعات موجود برای رسیدن به یک هدف ،توانایی قضاوت درباره ی فرآیندهای شناختی به فراگیران کمک می کنند تا به اطلاعات توجه کنند وآن ها را به صورتی انتخاب ،بسط وسازماندهی نمایند که منجر به فهم عمیق شود.
در ارتباط با مهارت های فراشناختی ،نظریه های مختلفی مطرح شده اند که یکی از مهم ترین دیدگاه های مطرح شده در این راستا ،نظریه آگاهی فراشناختی شراو ودنیسون - 1994 - می باشد.این نظریه ،دو بعد فراشناخت یعنی دانش وتنظیم شناخت وهشت فرآیند فرعی فراشناخت را در بر میگیرد عامل دانش شناختی شامل سه فرآیند فرعی دانش بیانی - به آگاهی فرد در مورد خودش به عنوان یک یاد گیرنده ،عوامل موثر بریادگیری وحافظه اش ،مهارت ها وراهبردها ،ومنابعی که برای انجام یک تکلیف نیاز است ،اشاره دارد،دانش روشی - در بردارنده ی آگاهی ودانش درباره ی فعالیت هایی است که هنگام کار بایستی صورت گیرند - ودانش موقعیتی - به آگاهی از این که چرا وچه موقع فعالیت های شناختی خاص را باید به کار برد ،مربوط می شود - است وتنظیم شناخت ،پنج فرآیند فرعی را در برمیگیرد که عبارتند از :برنامه ریزی - انتخاب راهبردهای مناسب وتخصیص منابعی که روی عملکرد تاثیر می گذارد - ،راهبرهای مدیریت اطلاعات - شامل مرحله بندی ودسته بندی مهارت ها وراهبردهایی که به طور پیوسته برای اثر بخش تر شدن پردازش اطلاعات ،استفاده می شود - ،وارسی ادراک - به آگاهی مداوم از انجام یک عمل یا تکلیف،اشاره دارد .
توانایی خودآزمایی لحظه به لحظه مثال خوبی برای وارسی است - ،راهبردهای عیب زدایی - راهبردهایی که برای تصحیح خطاهای عملکرد وادراک ؛استفاده می شود - وارزیابی فرآیند یادگیری - ارزیابی فرآورده ها وفرآیندهای یادگیری در مورد شخص وتکلیف - - سیف،. - 87: 1380 مجموعه ای از تحقیقات نشان داده اند که بین انواع راهبردهای فراشناختی وخودتنظیمی ویادگیری رابطه ی معنا داری وجود داردبه نحوی که آموزش فراشناخت وکاربرد آنها ،با موفقیت تحصیلی فرا گیران رابطه ی مثبت ومعنی دار دارد - کاتینو ،2007،به نقل از فراشناخت بر پردازش هیجانی وواکنش های مربوط به آسیب ،از طریق تاثیر دانش وراهبردهای فراشناختی بر روی تغییر باورها ونیر تعبیر وتفسیر علائم خاص مانند افکار مزاحم اثر می گذراد.
انگاره ی اصلی در این رویکرد ،این است که باور ها در اختلال های روان شناختی از مولفه های فراشناختی تشکیل می شود که که کنش وری تفکر وسبک مقابلع را هدایت می کند واز آن تاثیر می پذیرد - دیوی وولز ، - 2006 نتایج پژوهش ها حاکی از این است که باورهای فراشناختی مثبت ومنفی با استعداد فرد در برابر نگرانی رابطه ی مثبت دارد - ولز وپاپاگوریو ،. - 1995باورهای فراشناختی ونگرانی با اختلال اضطراب فراگیر واضطراب حالت نیز رابطه دارد.باورهای مثبت ومنفی درباره نگرانی به تصمیم گیری به صورت تکتنش وری واجتناب در موقعیت حل مساله واختلال اضطراب وافسردگی رابطه ی مثبت دارد.
امروزه ،آگاهی های فراشناختی اهمیت زیادی دارند.زیرا فراگیران نیاز به مهارت هایی دارند که در عصر جدید فن آوری اطلاعات ومجازی شدن یادگیری وورود به دنیای غیرقابل پیش بینی دانش ،بتوانند یادگیری خودرا نظارت وکنترل کنند وبه عنوان فراگیران خودتنظیم ،از توانایی های خود در برنامه ریزی وارزیابی عملکردشان بهره گیرند.با توجه به این که آگاهی های فراشناختی برای یادگیری وهمچنین رشد فردی واجتماعی فراگیران ، امری لازم شناخته شده است ،شناسایی عوامل موثر بر ارتقای این آگاهی ها نیز حائز اهمیت خواهد بود.
در یک جمع بندی از منابع نظری وپژوهشی می توان گفت که فراشناخت جز متغیرهای مهم وتاثیرگذار در آموزش ویادگیری است ودر صورت توجه به آن فرآیند آموزشی بهتر شکل میگیرد وعملکرد دانش آموزان در فرآیند یادگیری بهبود می یابد.در مرور پژوهش های انجام یافته ،پژوهشی که به رابطه ی آگاهی فراشناختی و سبک های یادگیری با سازگاری اجتماعی پرداخته باشد ،یافت نشد.پس پژوهش درباره ی نقش سبک های یادگیری ومولفه های آگاهی فراشناختی ذز سازگاری اجتماهی دارای اهمیت است.
