بخشی از مقاله
چکیده
قرآن کریم مهمترین منبع علوم آسمانی است، از آنجا که شناخت کامل همهجانبه، که همهی ابعاد وجودی انسان را مورد توجه قرار دهد، برنامهای الهی دارد، با توجه به سخنان خدای متعال در ارتباط با راهورسم زندگی کامیاب و تعالی روح و معنویت بشر، به آسانی میتوان دریافت که گنجینهای الهی است. توجه و دقت در این سرمایهی بزرگ علم و معرفت انسان را به اوج تکامل دربُعد علمی و عملی میرساند و راز و رمزهای سعادت دنیا و آخرت را میگشاید.حضرت محمد - صلی االله و علیه و آل - و امامان معصوم نیز با استفاده از آیات و روایات و علم الهی دستورات تعالیم اسلامی را به گونهای برای مسلمانان تبیین کردهاند. این موضوع، با توجه به تمام جنبههای زندگی دنیا و تعالی روح در قرآن کریم، به خوبی بیان شده است و اما علوم دینی اسلامی، که دین رسمی کشور ایران است و دستورات جامع با توجه به شناخت همهجانبهای که از انسان دارد، چه جایگاهی در ساختار آموزشی کشور مسلماننشین ایران دارد.
واژگان کلیدی: دین، تربیت، اسلام،نظام آموزشی، آموزش پرورش
مقدمه
نظامهای تربیتی، با توجه به ملاکها و مقاصد مورد نظرشان، اهداف خاصی را تبیین میکنند و تلاش خود را جهت رسیدن به اهداف تعیینشده معطوف میدارند. در کشورهای اروپایی، نظام آموزشی بر پایهی رویکرد سکولاریسم و غیردینی است، ساختار آموزشی آنها نیز بر مبنای سعادت و خوشبختی زندگی دنیوی طراحی شده است و معنویات و تعالی روح انسان را مغفول دانستهاند و تأکید آنها بر پیشرفت علم و تکنولوژی و امکانات رفاهی است. آن نیز در تربیت اسلامی، هدف اساسی و غایی تربیت، تعالی روح و قرب الهی است که همراه با سعادت زندگی در جهان مادی است. آیات شریفهی مذکور نیز بر این نکته تأکید دارد: »یعلمهم الکتاب و الحکمه و یزکیهم« - سورهی بقره، آیهی - 29، »نزلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شی« - سورهی نحل، آیهی - 89 و »ولارطب ولا یابس الا فی کتاب مبین« - سورهی انعام، آیهی . - 59
جهت رسیدن به این اهداف، نظام آموزشی اسلامی برنامهای جامع و دقیق طراحی کرده تا ظرفیتهای وجودی و استعدادهای نهفتهی انسان به فعلیت برسد. خداوند متعال خود آفرینندهی انسان است و از همهی ظرفیتهای وجودی و استعدادهای درونی انسان آگاه است، اهمیت ویژهی تربیت اسلامی از آن جهت است که مطابق با فطرت الهی انسان برنامه دارد، علوم اسلامی بهترین منابع تربیتی را در بر دارند. تربیت مقدس است، زیرا که گوهر وجودی انسانیت را شکوفا و انسان را از خودشناسی به خداشناسی میرساند؛ إنﱠ» فی خلقالسّماوات و الارض و اختلافالّیل والنّهارلآیاتٍ لاولی الالباب« - سورهی آل عمران، آیهی 190مسلّماً - در آفرینش آسمانها و زمین و آمدورفت شبوروز، نشانههای روشنی برای خردمندان است.برنامهای جامع و غنی، با توجه به مراحل رشد و نیازهای آینده، دارد و حتی قبل از ازدواج ملاکهای انتخاب همسر، که فرزندان از والدینی نیکو برخوردار گردند، در اولین روز زندگی سفارش به خواندن دعاهایی می کند؛ محتوای بسیار غنی و شیوا دارد که تکالیف والدین و آیندهی فرزندان را یادآور میشود.
برنامهی دوران بارداری را مشخص میکند، از لحظهای که کودک به دنیا میآید وظایف پدر و مادر را مشخص میکند و مرحله به مرحله جهت تربیت و آیندهی کودک برنامه دارد. خداوند متعال در سورهی فرقان یکی از ویژگیهای بندگان راستین را توجه خاص به تربیت فرزند و خانوادهی خویش میداند تا آنجا که آنها برای خود در برابر آنها احساس مسئولیت میکنند. اینچنین اسلام، مسلمانان را راغب میکند تا با شوق و امید به آیندهی نور چشمان خود تلاش کنند و زندگی هدفمند داشته باشند، از الطاف الهی برخوردار گردند، در ضمن رشد معنوی آخرت خود را آباد می گردانند.مسلمانان تلاش میکنند هر آنچه در توان دارند، در تربیت فرزندان و همسران و آشنایی آنها با احکام اسلامی و راهورسم زندگی اسلامی؛ از جمله خودشناسی، اخلاص حق و عدالت فروگذار نکنند و در آنجا که از اسباب مادی ناامید میشوند، با خلوص و به امید گشایش امور خنای خویش را میخوانند، حاجات و نیاز خود را میطلبند.
روش تحقیق
این تحقیق و پژوهش به روش مروری گرد آوری شده است و سعی شده که در آن از منابع علمی و دینی معتبر استفاده شود.
یافته ها
در آیهی شش سورهی التحریم، خیرخواهی برای اعضای خانواده و تربیت دینی آنان را تکلیفی بایسته بر عهدهی مؤمنان دانسته، روی سخن را به همهی مؤمنان کرده است و دستوراتی دربارهی تعلیم و تربیت همسر و فرزندان و خانواده به آنها میدهد. نگهداری خانواده به تعلیم و تربیت و امر به معروف و نهی از منکر و فراهم ساختن محیطی پاک و خالی از هرگونه آلودگی، در فضای خانه و خانواده است. به تعبیر دیگر، حق زن و فرزند تنها با تأمین هزینهی زندگی و مسکن و تغذیهی آنها حاصل نمیشود، مهمتر از آن تغذیهی روح و جان آنها و به کار گرفتن اصول تعلیم و تربیت صحیح است.
خداوند متعال از لحظهای که کودک به دنیا میآید وظایف پدر و مادر را مشخص میکند و مرحله به مرحله جهت تربیت و آیندهی کودک برنامه دارد. خداوند متعال در سورهی فرقان یکی از ویژگی های بندگان راستین را توجه خاص به تربیت فرزند و خانوادهی خویش میداند تا آنجا که آنها برای خود در برابر آنها احساس مسئولیت میکنند.تعلیم و تربیت مربیان بزرگ مسلمان ایرانی از جمله سعدی، غزالی، خواجه نصیر و ابن سینا نیز مبنی بر اصول اسلامی برگرفته از قرآن و سنت است و حیات طیبهی انسان را در دین و دینباوری و علم و معرفت دینی و پروردن دین لحاظ کردهاند. سعدی شاعر بزرگ میگوید: علم از بهر دین پروردن است، نه از بهر دنیا خوردن است - بوستان، باب 7، ص . - 153
