بخشی از مقاله
چکیده:
این پژوهش با هدف تعیین رابطه مؤلفه های ذهن آگاهی با نشخوار فکری انجام شد.برای این منظور375 دانش آموز به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از میان کلیه ی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر همدان که در سال تحصیلی 1395 -96 مشغول به تحصیل بودند - 10733نفر - انتخاب شدند.برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه های مقیاس نشخوار فکری - - RQ،مقیاس پنج وجهی ذهن آگاهی - - FFM استفاده شد.داده های بدست آمده با استفاده از روش همبستگی پیرسون،تحلیل رگرسیون چند متغیری و آزمون مانوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.نتایج به دست آمده نشان داد که متغیر پیش بین مؤلفه های ذهن آگاهی قادرند تغییرات نشخوار فکری را پیش بینی کنند.علاوه بر این نتایج حاکی از آن بود که بین مؤلفه های ذهن آگاهی با نشخوار فکری رابطه معنادار وجود دارد.هم چنین میزان نشخوار فکری دانش آموزان کلاس های مختلف،متفاوت است.
واژه های کلیدی: مؤلفه های ذهن آگاهی،نشخوار فکری.
مقدمه
جریان فکر همیشه از یک مسیر هدفمند،تکلیف محور،مستدل و مشخص پیروی نمی کند.طبیعت و ماهیت فکر به وسیله فعالیت های شناختی ناخواسته ای مشخص می شود که در کوشش های انسان برای اشتغال به فکر مولد و عملکرد آن تداخل ایجاد می کند. نشخوار فکری1 از جمله مواردی است که نقش مهمی در بسیاری از وضعیتهای آسیب شناختی روانی ایفا میکند - کلارک و رینو2 ،. - 2004 نشخوارفکری میتواند با مرور افکار منفی انگیزه انجام به موقع کارها را از فرد بگیرد و باعث تعلل ورزیدن شود. نشخوار فکری واژهای عمومی است که به چند نوع تفکر اشاره میکند و غالبا به عنوان افکار »سمج« 3، »چرخان« 4 و افسرده کننده شناخته میشود که پاسخی به خلق پایین است - ریپری5 ، . - 1997 به عبارت دیگر نشخوار فکری طبقهای از افکار آگاهانه است که حول یک محور مشخص و معمولی میگردد و بدون آنکه تقاضاهای محیطی فوری وابسته به آنها باشد، این افکار تکرار میشوند. نشخوار فکری مجموعه افکاری منفعلانه هستند که جنبه تکراری دارند، بر علل و و نتایج علائم متمرکزند و مانع حل مسئله سازگارانه شده و به افزایش افکار منفی میانجامد - نولن هوکسما و دیویس6 ، . - 1999
نشخوار فکری تفکرات خود متمرکز غیر ارادی و مزمنی هستند که بر گذشته متمرکز بوده، به طور فراوانی تکرار میشوند و بسیار ناخوشایند هستند - ترپنل و کمپبل7 ، . - 1999 نشخوار فکری از دیگر فرآیندها و فراوردههای شناختی از قبیل افکار اتوماتیک منفی، توجه متمرکز بر خود، خودآگاهی شخصی و نگرانی قابل تمایز است - پاپاگئورگیو و ولز8 ، . - 2004 نشخوار فکری به عنوان افکاری مقاوم و عود کننده تعریف میشود که گرد یک موضوع معمول دور میزند. این افکار به طریق غیر ارادی، وارد آگاهی میشوند و توجه را از موضوعات موردنظر و اهداف فعلی منحرف میسازند - جورمن9 ، . - 2006 ذهن آگاهی1 مهارتی است که به ما اجازه میدهد که در زمان حال حوادث را کمتر از آن میزان که ناراحت کنندهاند دریافت کنیم. وقتی ما نسبت به زمان حال آگاه هستیم دیگر توجه ما روی گذشته یا آینده درگیر نیست در حالی که بیشتر مشکلات روانی ناشی از تمرکز بر گذشته خود است - کابات زین2 ، 2002، به نقل از آذرگون، . - 1388 پس ذهن آگاهی با تمرکز بر اینجا و اکنون از وقوع نشخوار فکری جلوگیری میکند؛بنابراین متغیر دیگر این پژوهش ذهن آگاهی است.
از آنجا که ذهن آگاهی به عنوان یک تکنیک میتواند به عنوان انفصال در درون فرد شده و در عین حال آگاهی سطح بالاتری را نسبت به شرایط جسمانی و شرایط محیطی به وجود آورد،به همین دلیل قادر است به افراد کمک نماید تا در موقعیتهای مختلف و بحرانی، ذهن خود را به پدیدههای دیگری معطوف نموده و به واسطه تمرکز بر حالات احساسی و جسمانی سدی در مقابل نشخوارها و اعمال تکرار شونده ایجاد نمایند - احمدی بجق و همکاران، - 1394 .ذهن آگاهی، به طور کلی به فرایندهای شناختی اطلاق میشود که طی آنها فرد ذهن آگاه، تمرکز خود را روی تجربهی احساسات و اتفاقاتی که در لحظهی حال در خود یا اطرافش رخ میدهد، متمرکز میسازد. ذهن آگاهی، تمرکز و توجه فرد به صورت عدم قضاوت یا پذیرش تجربهای است که در زمان حاضر رخ میدهد - بایر، اسمیت و آلن3 ، . - 2004 همچنین ذهن آگاهی یکی از رویکردهای درمانی جدید است که به اصلاح و کنترل و پردازش افکار منفی میپردازد، پس میتوان از ذهن آگاهی و زندگی در زمان حال استفاده کرد تا نشخوار فکری کاهش یابد.
با این روش،افکار فرد به عنوان حوادث ذهنی تجربه شده و از تمرکز و توجه روی تنفس به عنوان ابزاری برای زندگی در زمان حال استفاده میشود. با این روش بیماران آموزش میبینند تا چرخه نشخوار فکری را متوقف کرده و از افکار منفی خود فاصله بگیرند. آموزش انعطاف پذیر روی توجه، غنی سازی ذهنی، توقف نشخوار فکری، اصلاح باورهای مثبت و منفی غلط و همچنین چالش با باورهای منفی مربوط به هیجانات، باعث کاهش افسردگی و نشخوار فکری میشود - آذرگون، . - 1388مؤلفههای ذهن آگاهی شامل 5 مورد است:مشاهده،،توصیف،عمل توأم با هوشیاری، غیرقضاوتی بودن و غیر واکنشی بودن - احمدوند، . - 1392 اهیت و ضرورت این پژوهش در این است که افزایش پژوهشهای روان شناختی و پزشکی پیرامون ذهن آگاهی، میتواند ابعاد جدیدی از رابطه ذهن و بدن را مشخص سازد.زیرا ذهن آگاهی به اصلاح و کنترل و
