بخشی از مقاله
چکیده
بیماریهای قلبی و عروقی علت ا صلی مرگ و میر و ناتوانی در کل دنیا ست و عمده م شکلات روان شناختی که به طور معمول زندگی مبتلایان را تحت الشعاع قرار می دهد عبارتند از استرس، اضطراب، نگرانی از آینده و افسردگی. یکی از عواملی که بر سلامت روانشناختی بیماران و چگونگی کنار آمدن با بیماری تأثیر میگذارد، درک فرد از بیماری و پیامدهای آن ا ست. هدف این پژوهش برر سی رابطه ادراک بیماری با اضطراب و افسردگی بیماران قلبی و عروقی پس از جراحی قلب باز بود.
بدین منظور، 194 نفر از بیماران قلبی و عروقی که در بازه زمانی اسفند 1394 لغایت تیر 1395 به درمانگاههای قلب بیمارستانهای فوق تخصصی شهر تهران مراجعه کرده بودند و سابقه جراحی قلب باز داشتند به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامههای اطلاعات فردی و جمعیت شناختی، پرسشنامه ادراک بیماری و پرسشنامه استرس، اضطراب و افسردگی - DASS-21 - استفاده شد. دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS-23 و آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتهها نشان داد ضریب همبستگی بین ادراک بیماری و افسردگی بیماران قلبی r= 0/27 و ضریب همبستگی بین ادراک بیماری و اضطراب بیماران قلبی r= 0/42 می باشد.
بنابراین با 99 درصد اطمینان فرض صفر رد شده و نتیجه گرفته میشود که بین ادراک بیماری و اضطراب و افسردگی بیماران قلبی و عروقی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد . - P<0/01 - با توجه به این یافته میتوان اینگونه نتیجهگیری کرد که اگر ادراک بیماران قلبی و عروقی از بیماریشان با سوءگیری همراه باشد، باعث میشود که اضطراب و افسردگی بیشتری از خود نشان میدهند اما اگر ادراک آنها از بیماریشان بر اساس اطلاعات موثق از جانب پزشک معالج باشد و بیماری و عوارض آن را درست درک کنند، میزان اضطراب و افسردگی آنها کاهش مییابد.
مقدمه
جراحی قلب و عروق از جمله جراحیهایی ا ست که با هدف افزایش بقا و ارتقاء کیفیت زندگی در بیماران انجام می شود - ا سماعیلی، ضیابخش طبری، واعظزاده، محمدپور تهمتن، . - 1386 بیماران قلبی و عروقی علاوه بر مشکلات جسمی با مسائل روانشناختی مانند اضطراب و افسردگی روبرو هستند و شناخت ارتباط ادراک بیماری و پیامدهای بیماری میتواند بر کیفیت زندگی آنها مؤثر باشد - پارسامهر، افشانی و نیکو، . - 1393 افراد در برخورد با یک بیماری یا هر عامل تهدید کننده دیگر، یک تصویر کلی و باور خاص از آن مشکل و درمان آن در ذهن خود ایجاد میکنند که به آن ادراک بیماری گفته می شود.
این درک از بیماری در نحوه رفتار فرد، تطابق با بیماری و اداره آن بیماری و به طور کلی در نتیجه بیماری تأثیرگذار ا ست. پژوهشها در زمینه ادراک بیماری ن شان میدهد، ادراک بیماری شامل پنج بعد مختلف ا ست که عبارتند از: شناخت علائم، طول مدت بیماری، علت بیماری، فرجام بیماری و قابل درمان بودن آن - گاولز و وندل1، . - 2006 ا ضطراب یکی از شایعترین و مهمترین واکنشهای روانی به بیماری قلبی و عروقی میبا شد - هافمن2، سلانو3، بیچ 4، موتیوالا5 و جانوزی6، . - 2014 اضطراب اغلب قبل از تجربیات جدید ایجاد میشود و امکان دارد به عنوان تهدیدی برای هدایت اعمال فردی و اعتماد به نفس فرد باشد.
بیماران قلبی و عروقی به علت عدم آگاهی از روند درمان و بهبودی، تغییرات پیش آمده در نحوه زندگی، بستری شدن در بیمارستان و لزوم رعایت محدودیتهایی در سبک زندگی مستعد اضطراب میباشند - فرجی و همکاران، . - 1394 اف سردگی نیز یکی از عمدهترین م سائل پز شکی و اجتماعی در افراد ا ست و به عنوان شایع ترین اختلال همراه در ب سیاری از بیماری های طبی و به خ صوص قلبی مطرح ا ست - کوهن7، ادموند سون8 و کرونیش9، . - 2015 حدود نیمی از مبتلایان به اف سردگی یا از بیماری خود بی اطلاعند و یا بیماری آنها چیز دیگری تشخیص داده میشود.
از مهمترین عوامل ایجاد افسردگی میتوان به عواملی مانند وراثت، عوامل بیوشیمیایی، ساختار روانشناختی، حوادث پر تنش زندگی، نو سان میزان هورمونها و عوامل دیگر اشاره نمود. مکانیزم های متعدد رفتاری، ع صبی - هورمونی، ایمنی شناختی، آریتمی قلبی و انعقاد پذیری به عنوان راههایی مطرح شده ا ست که از طریق آنها اف سردگی میتواند دارای پیامدهای جدی و خطر آفرینی برای بیماران قلبی باشد و بر پیش آگهی این بیماران تأثیر منفی داشته باشد.
با توجه به اینکه بیماران قلبی و عروقی پیش از ابتلا به بیماری زندگی فعالی داشته و به یکباره خود را به شکل یک بیمار میبیند با این باور نادر ست که دیگر ممکن ا ست هرگز به زندگی طبیعی خود بازنگردند، دچار اف سردگی می شوند. این بیماران ممکن ا ست به علت عوارض بیماری و نیاز به جراحی دچار اضطراب شوند. بنابراین هدف این پژوهش بررسی رابطه ادراک بیماری با اضطراب و افسردگی بیماران قلبی و عروقی پس از جراحی قلب باز میباشد.
روش تحقیق
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی و از نوع همبستگی است که با هدف بررسی رابطه ادراک بیماری با اضطراب و افسردگی بیماران قلبی و عروقی پس از جراحی قبل باز انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر را بیماران قلبی و عروقی که در بازه زمانی اسفند 1394 لغایت تیر 1395 به درمانگاههای قلب بیمارستانهای فوق تخصصی شهر تهران مراجعه کردهاند و سابقه جراحی قلب باز داشتند، تشکیل میدادند. 194 نفر از این بیماران از بیمار ستانهای ولی ع صر - عج - ، امام سجاد - ع - ، مرکز تحقیقاتی شهید رجایی و مرکز قلب تهران به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامههای زیر استفاده شد.
پرسشنامه اطلاعات فردی و جمعیت شناختی
بخش اول پر س شنامه اطلاعات فردی و جمعیت شناختی محقق ساخته شامل سن، جنس، و ضعیت تأهل، میزان تح صیلات، سابقه مصرف دخانیات، سابقه ابتلا به بیماری قلبی در خانواده و بیماریهای زمینهای دیگر است که به صورت خود گزارشدهی توسط شرکتکنندگان تکمیل شد. بخش دوم با رضایت افراد و در صورت اطلاع افراد توسط پژوهشگر تکمیل میشد و شامل مقدار فشارخون و ضربان قلب بیمار و در صورت همراه داشتن آزمایشات، میزان چربی خون میباشد.
پرسشنامه ادراک بیماری
برای بررسی ادراک بیماری از مقیاس کوتاه شده ادراک بیماری1 استفاده شد. فرم کوتاه این پرسشنامه دارای 9 ماده است. همه مادهها به جز سؤال آخر که مربوط به علییت است، در یک مقیاس درجه بندی از یک تا ده پاسخ داده میشوند. هر ماده یک مولفه ادراک بیماری را می سنجد. پنج ماده واکنش شناختی به بیماری را مورد سنجش قرار میدهند که شامل ادراک از پیامدها، طول مدت بیماری، کنترل شخصی، درمان پذیری و شناخت علائم میباشد. دو ماده واکنش عاطفی را که شامل نگرانی در مورد بیماری و عواطف است، میسنجد و یک مورد هم قابلیت درک بیماری را می سنجد.
جهت گیری علی یک سوال باز پاسخ است که از بیمار خواسته می شود سه مورد از علل ابتلا به بیماری را از نگاه خود بیان نماید. با توجه به اینکه بررسی علت ابتلا به بیماری هدف مطالعه نیست لذا سؤال نه حذف میشود و 8 سؤال بررسی خواهد شد. حداقل نمره کسب شده 8 و حداکثر 80 میباشد. برای محاسبه امتیاز این پرسشنامه به مادههای 3، 4 و 7 به صورت معکوس امتیاز داده میشود و سپس جمع امتیاز محاسبه میشود. نمره بالا درک بهتر و نمره پایین درک کمتر بیماری خواهد بود.
برودبنت و همکاران - 2011 - ضرایب پایایی باز آزمایی آیتم ها را بین 0/48 تا 0/70 گزارش دادند. در ایران، در بیماران سکته قلبی آلفای کرونباخ این مقیاس 0/84 و ضریب پایایی باز آزمایی مقیاس با فاصله زمانی سه هفته، 0/68 به دست آمده است - سجادینژاد، عسگری، مولوی و ادیبی، - 1394 فرجی نیز آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 0/58 به دست آورد و ضریب پایایی باز آزمایی به فاصله 12 روز را 0/84 به دست آورد. روایی محتوایی و صوری آن نیز توسط 12نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران تأیید شده است.
پرسشنامه استرس و اضطراب و افسردگی - DASS-21 -
یک مقیاس خودسنجی است که برای اندازهگیری حالتهای هیجانی منفی استرس، اضطراب و افسردگی طراحی شده است. هریک از سه زیر مقیاس DASS-215 شامل 7 سؤال است. زیر مقیاس افسردگی عواملی مانند ملالت، ناامیدی، بی ارزش شمردن زندگی، ناارزنده سازی خود، فقدان علاقه/ مشارکت، بی لذتی و سکون را اندازه میگیرد. زیر مقیاس اضطراب، برانگیختگی خودکار، تأثیرات اسکلتی ماهیچهای، اضطراب موقعیتی و تجربه فاعلی احساس اضطراب را میسنجد.
زیر مقیاس استرس، به سطح برانگیختگی مزمن حساس است و دشواری در آرام شدن، برانگیختگی عصبی، سهولت در بی قراری/ ناراحتی، فزون کنشی/ واکنش پذیری و عدم تحمل را اندازه میگیرد - لویباند و لویباند6، . - 1995 آزمودنی باید پس از خواندن هر عبارت، شدت علامت مطرح شده در آن عبارت را که در طول هفته گذشته تجربه کرده است با ا ستفاده از یک مقیاس 4 درجهای، - صفر تا سه - درجهبندی کند.
در این مقیاس عدد صفر به معنای آن ا ست که آزمودنی علامت مطرح شده در عبارت مورد نظر را در طول هفته گذشته اصلاً تجربه نکرده است. عدد 1 به معنای آن است که علامت مذکور تا حدی تجربه شده ا ست. عدد 2 به معنای آن ا ست که آزمودنی علامت گذ شته را تا حد زیادی تجربه کرده ا ست و عدد 3 به معنای آن ا ست که آزمودنی علامت مورد نظر را در طول هفته گذشته خیلی تجربه کرده است.
