بخشی از مقاله
چکیده
پیوند انسان با محیط طبیعی از جمله موضوعاتی است که امروزه نقش مهم و اثر گذاری در جریان معاصر طراحی معماری ایفاء می کند. این طراحی همگام با محیط، بسته به موقعیت جغرافیایی، فرم و تناسبات و شرایط فرهنگی، کیفیات بهینه متفاوتی را در پاسخ به نیاز های افراد خواهد داشت. یکی از مطلوب ترین عناصر محیط طبیعی دریاست که امکانات و فرصت های مختلف دریا محور - مانند موجودات دریایی، تکنولوژی و علم دریا نوردی، گردشگری دریایی و ... - همواره در زمینه ها مختلف حیات مردمان اثر گذار بوده اند. همچنین این عنصر شاخص طبیعی، موجب برانگیختن عواطف مطلوبی چون کنجکاوی، هیجان، اکتشاف و از سویی دیگر رسیدن به آرامش جسمی و روحی در مخاطبان خود خواهد شد.
مجموع و ترکیب این عوامل در طراحی باغ موزه دریا و دریانوردی می تواند تأثیر بسزایی در رشد و ارتقاء تعاملات فرهنگی – اجتماعی، پایایی و سرزندگی مجموعه با بستر مرتبط و در تعامل با آن ایفا نماید، و این در راستای هدف اصلی، دستیابی به توسعه پایدار می باشد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی که بر اساس مطالعه و تحلیل اطلاعات بدست آمده از منابع موجود و مرتبط با موضوع، همچون کتب، مجلات، پایگاه های اینترنتی و برداشت های میدانی بوده، حاصل گردیده است.
-1 مقدمه
راهبردهای کیفی در طراحی باغ موزه دریا و دریانوردی در راستای ارتقاء تعاملات اجتماعی با هدف ایجاد توسعه پایدار چگونه می تواند باشد؟ برای دست یافتن به پاسخ این سؤال لازم است در ابتدا به بسط ابعاد آن بپردازیم: متشکل از دو بخش اصلی، شامل کیفیات طراحی مجموعه ی باغ موزه مرتبط با دریا و دریانوردی و از سوی دیگر ارتباط مردم و اجتماع با مجموعه در راستای ارتقاء کیفیت تعاملات اجتماعی در ایجاد توسعه ی پایدار، پرداخته خواهد شد.
بستر این پژوهش در ارتباط با ساحل، دریا و دریانوردی است، و از آنجا که فضاهای ساحلی شهری در اکثر نقاط دنیا از جذابترین و مفرحترین فضاهای شهریاند، اینگونه فضاها به دلیل ماهیت تفرجیشان توانسته اند با استفاده از فرصتهای اقتصادی ایجاد شده در آنها، به رشد اقتصادی مطلوب دست یافته و زمینه بهبود بسترهای فرهنگی و اجتماعی را نیز علاوه بر مسائل اقتصادی فراهم سازند.
در تأیید این نوشتار بسنده می شود به نقل قول از "الکس کریگر" 1 که معتقد است پتانسیل سواحل شهری، خلق یک موقعیت استثنایی و بی نظیر برای تجلی بخشی و حضور پویای مردم در شهرها است. این پژوهش در پی آن است که پاسخی مناسب در راستای مفاهیم توسعه پایدار برای طراحی باغ موزه دریا و دریا نوردی به مثابه فضایی که محل ایجاد انواع تعاملات اجتماعی بوده و نیز می تواند زمینه های رشد فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مردمان را فراهم سازد، ارائه کند.
-2 تعاریف
-1-2 موزه :
مکان گردآوری، نگهداری، مطالعه و بررسی کردن و نیز به نمایش گذاشتن آثار فرهنگی یا طبیعی به منظور آموزش، پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه ها و لذت بردن از آنهاست. موزه با مفهوم نوین امروزی آن در ایران از 120 سال پیش شکل گرفت، اولین نمونه آن را در زمان حکومت محمد علیشاه میتوان مشاهده نمود در زمان این شاه قاجار بخشی از کاخ گلستان به موزه ابزار و اشیاء قیمتی و سلطنتی تبدیل شد که مورد بازدید اعیان و اشراف واقع میشد. موزه های تاریخ و باستان شناسی، موزه های فضای باز، موزه های مردم شناسی، کاخ موزه ها، موزه های علوم و تاریخی طبیعی، موزه های منطقه ای، موزه های سیار، پارک موزه ها، موزه های نظامی، موزه های اندیشمندان، بزرگان و هنرمندان.2
-1-1-2 انواع موزه ها :
· موزههای تاریخی :
همه موزههایی که مجموعههایشان از دیدگاه تاریخی تشکیل و عرضه شدهاند موزه تاریخی شمرده میشوند، و هدفشان اساساً ارائه مستند تسلسل زمانی به یک رشته رویداد که نمایانگر لحظه ای از یک لحظه متحول است. علم و هنر را تلفیق می کنند، از انواع وسایل سمعی بصری کمک میگیرند، و مکان عمدهای به اسناد مکتوب، به بازسازیها و مدلهای اقلیمی، و به نقشهها اختصاص میدهند. این موزهها معمولاً جنبه تعلیمی دارند و بازسازیها و مدلهایی را در بر میگیرند. مخازن و تالارهای مطالعه در این بناها فضای عمدهای را اشغال میکنند، چون وسعت موضوعات موردنظر چنان است که دانش مربوط به آنها بیوقفه پیشرفت میکند.
· موزههای علمی :
موزههای علوم طبیعی، موزههای علوم کاربردی و موزههای فنی - به استثنای موزههای تاریخ علوم و فنون، که تاریخی شمرده میشوند - در زمره موزههای علمی قرار دارند. وظیفه موزههای علمی این است که روحیه و ذهنیت علمی را به صورت سهبعدی منتقل کنند، تمایل طبیعی به دانش را برانگیزند، اطلاعاتی در مورد پژوهشها و پیشرفتها بدهند، تا بینندگان را با سیر تحول طبیعت و بشریت آشنا سازند. هدفشان اساساً تعلیمی است، و فعالیتهای آموزشی آنها بسیار مهم و بدور از تمرکز هستند.
· موزههای منطقهای :
موزههای منطقهای، یا محلی، که به معرفی همه جنبههای - طبیعی، تاریخی و هنری - یک استان یا ولایت میپردازند و نظایر آنها را میتوان در اروپای غربی یا شرقی، هند، مکزیک، شیلی و کانادا یافت.
· موزههای فضای آزاد یا پارک موزه ها :
به دلیل داشتن ابعاد گوناگون علمی و فرهنگی و جاذبه های تفریحی و آموزشی از اهمیت زیاد برخورد دارند، چرا که مسایل زیستی و طبیعی را نیز از نزدیک برای مردم به نمایش می گذارند. ویژگی مهم این موزه ها این است که عموم مردم می توانند از دیدن آنها بهرمند شوند. این موزهها به سبب حالت پارک مانندشان، بسیار جذاب هستند و دیدارکنندگان غالباً آنها را »سرزندهتر« از موزههای سنتی مینگرند.
· موزه های نظامی :
روند تاریخی انواع سلاح های نظامی و جنگی را در معرض دید همگان قرار می دهند. این نوع اشیا شامل لباس های نظامی رزمی، اسلحه و دیگر وسایل رزمی نیز هستند.
· بناهای تبدیل شده به موزه :
اغلب موزههایی که در فاصله سالهای 1800 تا 1950 بوجود آمدند درون بناهای موجود تاریخی جا داده شدند: از جمله لوور در پاریس، آرمیتاژ در لنینگراد، اوفیتزی در فلورانس، پرادو در مادرید، در تبدیل این بناها به موزه، گاه مسائلی مطرح میشوند که تبدیل آنها را با مشکل مواجه میسازد، همچنین محدودیتهایی را به ملاحظه خصوصیات زیبایی شناختی و تاریخی خود باعث میشوند. مسأله دیگری که باید به آن توجه نمود، ایمنی مجموعههاست، خصوصاً که بناهای تاریخی عموماً بیش از سایر موزهها در معرض خطر حریق و یا سرقت هستند. با وجود تمامی این مشکلات، تمایل به استفاده از اینگونه بناها در سرزمینهایی که از این لحاظ غنی هستند، همچنان وجود دارد.
· بناهایی که به عنوان موزه ساخته شده اند :
هر چند که پیدایش موزه حداقل به قرن سوم پیش از میلاد باز می گردد، اما میتوان گفت طراحی ساختمانهایی با عملکرد خاص، برای موزه، در اواخر قرن 18 آغاز شد. در این دوران معبد - موزهها یا کاخ - موزهها شکل گرفتند که معمولاً به تقلید از معابد یونانی ساخته میشدند. پس از آن در دوران معماری معاصر از دیدگاهی متفاوت به معماری موزهها پرداخته شد.
· موزههای جدید :
تا دهه 1950 موزهها به عنوان پوسته زیبایی برای مجموعههای نهفته در آن در نظر گرفته میشدند. پس از آن نیز بسیاری از بناهایی که به عنوان موزه ساخته شدهاند، جنبه یادبودی یافتند و بدین سان این ها نیز از همان مفهوم معبد موزه و یا کاخ موزه پیروی کردهاند.
