بخشی از مقاله
چکیده :
با بررسی جنگهای اخیر به ویژه جنگهای اول و دوم خلیج فارس، متوجه انواع تهدیدات از سوی دشمن میشویم. یکی از جدیترین تهدیداتی که همواره یگانهای شناور را در دریا با خطر مواجه میسازد، استفاده دشمن از " موشک ضد تشعشعی سرعت بالا " - - HARM 1 میباشد. تقریبا تمامی یگانهای شناور در دریا دارای تجهیزاتی هستند که هر یک مولد امواج الکترومغناطیس بوده و به نوعی میتوان گفت که هرواحد دارای سیستمهایی هستند که به عنوان منابع تولیدکننده و منتشرکننده موج، برای این نوع از موشکها هدف تلقی میگردند. در این مقاله سعی شده است ضمن بررسی عملکرد و قابلیتهای این نوع از موشکها، منابع تولید موج یگانهای شناور بررسی و در نهایت راه حلهایی جهت کاهش تهدیدات ارائه گردد.
-1 مقدمه
در جنگهای دریایی، یگانهای شناور همواره با تهدیدات زیاد مواجه میباشند. مقابله با هر یک از تهدیدات مستلزم شناخت و آگاهی از نوع تهدید، درصد تهدید و سمت آن میباشد. با توجه به تاکتیکهای امروزی، حمله از راه دور2 جزء سیاستهای دشمن بوده و در این میان استفاده بیش از پیش آنها از سلاحها و ادواتی که دارای برد طولانی بوده و قسمتهای حیاتی هدف را نابود میسازد در جنگهای دهه اخیر کاملا مشهود میباشد.
موشک HARM در بین سایر موشکها برای دشمن از اهمیت زیادی برخودار بوده و همواره هسته اولیه طرحهای عملیاتی آنها بر اساس استفاده از این نوع موشکها و حمله به سیستمهای کنترل آتش، سیستمهای ارتباطی و شبکههای C4I و کنترل فرماندهی متمرکز میباشد. لذا به نظر میرسد بررسی عملکرد موشکهای HARM و ارائه راهکارهای عملی جهت کاهش تهدیدات به عنوان اولین هدف دفاعی در نبرد دریایی باید مد نظر قرار گیرد.[1]
موشک ضد تشعشعی سرعت بالا : - HARM -
موشک - - HARM در مقابل کشتیها و همچنین اهداف زمینی از قبیل سیستم کنترل آتش توپخانه زمینی و کلا منابع منتشرکننده امواج در طیف فرکانسی الکترومغناطیس تاکنون عملکرد مطمئنی را ارائه داده است.[2] این موشکها از نوع آشیانهیاب میباشند و معمولا در بردهای زیر طراحی و ساخته شدهاند:
- 1 برد کوتاه 5 - 2 مایل
- 2 برد متوسط 10 - 6 مایل
- 3 برد بلند 15 - 11 مایل
- 4 برد طولانی 80 - 16 مایل این موشکها قادر به آشکارسازی، حمله و نابودکردن یک آنتن رادار و یا هر فرستندهایی با کمترین سطح انرژیهستند. آنها مجهز به یک سر جستجوگر3 باند پهن میباشند که در بخش سیستم هدایت، مسئولیت تجسس و کشف هر نوع انتشاری را دارد. این نوع موشکها از موتور پیشرانه راکت از نوع دوبل بدون دود و همچنین از سوخت جامد استفاده مینمایند و به همین سبب بیشترین سرعت ممکنه را در بین سایر موشکها دارا بوده و این سرعت به مراتب بیشتر از 2 ماخ میباشد .اولین موشک - HARM - در سال 1975 میلادی توسط کارخانهایی در تگزاس آمریکا مورد آزمایش قرار گرفت لیکن بدلیل مشکلاتی در قسمت جستجوگر و سنسورهای مربوطه، پیشرفت قابل ملاحظه ایی حاصل نشد.[3] این موشکها از سال 1983 پس از تست و آزمایشات فراوان جهت تولید انبوه مورد تائید قرار گرفت و سپس در سال 1985 میلادی مراحل اصلاح را طی نمود.
بزودی یعنی در سال 1986 در نبردهای زیادی مورد استفاده قرار گرفت به عنوان مثال در همان سال در برابر سایت موشکیSA-5 لیبی در خلیج سیدرا مورد استفاده موثر قرار گرفت همچنین بطور گستردهایی در سال 1991 در عملیات طوفان صحرا توسط نیروی دریایی و هوایی ایالات متحده امریکا و همپیمانانش برعلیه نیروهای عراقی بکار گرفته شد بطوری که از همان ابتدای عملیات بیش از 2000 موشک HARM بر علیه اهداف نیروهای عراقی شلیک شد.[4]در سال 2003 میلادی توسط موسسه تحقیقات و نوآوری امریکا - BIR - 4 پروژه " موشک هدایتشونده ضدتشعشعی پیشرفته - AARGM - " 5 معرفی گردید . این موشکها مدل پیشرفتهتری از موشکهای - - HARM بودند که هم در جهت افزایش سرعت و هم در زمینه بهبود سیستم هدایت، اصلاحاتی بوجود آمد. به عنوان مثال، قسمت هدایت از دو بخش عامل و غیر عامل تشکیل یافته شد.
-2 عملکرد موشک
در بخش غیر عامل تنها از سنسور آشیانهیاب ضد تشعشع استفاده نموده تا با کمک آن هرگونه تشعشعی را دریافت و موشک را به سمت آن هدایت نماید. در بخش عامل از یک رادار موج میلی متری، یک سیستم موقعیت یاب جهانی - GPS - 6 و یک سیتم ناوبری اینرسی - INS - 7 استفاده گردیده است تا در فاز حمله باکمک رادار خود، هدف را بهتر مورد اصابت قرار دهد. بنابراین پوشش منطقه تهدید افزایش یافته و درصد انهدام اهداف بیشتر میگردد. سیتم هدایت این موشک میتواند با کمک - - GPS هر لحظه خود را نقطه کرده و موشک را با اطمینان در مسیر اصلی راهنمایی نماید. علاوه برآن از سیستم ناوبری اینرسی در موشک استفاده شده است.[5] در نهایت میتوان گفت سیستم هدایت موشک به شکل ویژه ایی بهبود یافته و لذا تهدید این نوع از موشکها جدیتر شده است.
این موشکها در سه مد فعالیت میکنند:
خود محافظتی - با حمله به اهدافی که در موقعیت تهدید فوری جنگنده قرار دارند - مد فرصتی - با حمله به اهداف مهم که در موقعیت تاکتیکی قرار دارند - مد برنامهایی - موشک برنامهریزی شده تا هنگام قفل به اهداف حمله نماید - مدل پیشرفتهتری از موشکهای - HARM - تولید گردید که قابلیتهای بهتری را در فاز حمله دارا است. این موشکها به نام " موشکهای ضد تشعشع سرعت بالا نابودکننده دفاع هوایی دشمن - HDAM - " 8 دارای این قابلیت هستند که چنانچه در فاز حمله، انتشار فرستنده به هر دلیل قطع گردید و یا سیگنال را به هر طریق از دست داد، موشک بر اساس برنامه پیش بینی به سمت موقعیت هدف ادامه مسیر خواهد داد و با بهرهگیری از رادار میلیمتری خود، هدف را کشف و نابود خواهد کرد.
