بخشی از مقاله
چکیده
شهر، مجموعه ای از عوامل طبیعی، اجتماعی و محیط های ساخته شده توسط انسان است که جمعیت در این مجموعه به صورت منظمی گرد هم آمده و آداب و رسومی را برای خود ابداع کرده اند. با روند رو به رشد شهرنشینی و سرعت بالای تغییرات، آنچه امروزه در ساختار شهرها بیش از هر چیز در معرض تهدید قرار دارد، سیمای شهری است. بهبود سیمای شهری نیز در گرو فضای سبز است و آمارهای متعددی در سطح جهان ارائه می شوند که نشانگر این واقعیت هستند که وجود فضای سبز به ویژه در جوامع متراکم شهری افزون بر سلامت جسمانی موجب آرامش روح، بازده کاری و کیفیت بیشتر می شود. برخورداری از فضای سبز و سرانه آن به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی در کشورها مورد توجه می باشد.
این تحقیق در راستای ارائه راهکارهایی در جهت ارتقای محیط زیست به واسطه اکولوژی سیمای سرزمین انجام گرفته است. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی بوده و با استفاده از اسناد و مدارک گوناگون و مطالعات کتابخانه ای راهکارهایی در جهت بهبود محیط زیست صورت گرفته است. نتایج تحقیق بیانگر این است که راهکارها باید در راستای ایجاد اتصال و ارتباط بین لکه های باز و سبز با اولویت درشت دانه ها و لکه های اصیل و سپس لکه های ریز دانه و پراکنده باشد. بنابراین مانند اکثر پژوهش ها نتیجه ای که حاصل می شود این است که کمبود فضاهای سبز را جدی گرفته و ساخت وسازها را کنترل کنیم و تا حد ممکن ایجاد واحیای فضاهای سبز را جزء برنامه ریزی های شهری قرار دهیم و به بهبود محیط زیست و به تبع آن پایداری سیمای سرزمین شهری کمک نماییم.
کلمات کلیدی: اکولوژی سیمای سرزمین، محیط زیست، پایداری
.1 مقدمه
رشد سریع جمعیت انسانی و به تبع آن شهرنشینی زیربنای بسیاری ازمشکلات زیست محیطی است - اردکانی، . - 1382 افزایش روز افزون جمعیت، فشار بر عرصه های طبیعی را افزایش داده و بهره برداری بی رویه و غیر اصولی از اراضی و تغییر کاربری ها، باعث عکس العمل های متفاوت اکوسیستم ها شده است - . - lu, 2007 نیاز به جلوگیری از تغییرات غیر قابل قبول و بدون برگشت زیست محیطی ناشی از استفاده ناپایدار از زمین، آب ، هوا و ... یکی از ضروری ترین چالش های پیش روی جامعه است. مشکلات زیست محیطی بسیار جدی است چنان چه از آمار و ارقام بر می آید 25درصد منابع زمین به شدت تخریب شده اند، 8 درصد در حد متوسط تخریب می باشند و 36 درصد درصد تخریب شان کم است. و تنها 10درصد منابع زمین به عنوان منابع بهبود یافته تلقی می شوند و تخریبی در آن ها وجود ندارد.
حل این مشکلات نیاز به توسعه مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک در سطح سیمای سرزمین دارد. اکولوژی سیمای سرزمین برای کمک و مقابله با این چالش ها ظرفیت مناسبی فراهم می کند و برای مشکلات پایداری سیمای سرزمین راه حل های فضایی صریح و روشنی ارئه می دهد به طوری که دهه های اخیر اکولوژی سیمای سرزمین، پیشرفت قابل توجهی در ادراک ارتباطات بین ساختار، عملکردو تغییر داشته است . - Mcalpine, 2013 - ساختار، عملکرد و تغییر از عناصر اصلی سیمای سرزمین به شمار می روند و در این راستا یکی از راهکارهای اکولوژی سیمای سرزمین برای ارتقاء کیفیت محیط زیست شهری، بهره گیری از روند همسوسازی فعالیت های انسانی با عناصر سیمای سرزمین می باشد. در این خصوص هم چنین توسعه پایدار محیطی با رویکرد تلفیق ابعاد پایداری و بوم شناسی، ابزار قدرتمندی در جهت نیل به این هدف شناخته شده است - برق جلوه و همکاران، . - 1392
2. سوالات تحقیق
1.راهکارهای اکولوژی سیمای سرزمین در بهبود محیط زیست چیست؟
3.اهداف تحقیق
1.بررسی راهکارهای اکولوژی سیمای سرزمین در بهبود محیط زیست
5.پیشینه پژوهش
شیعه و دهکردی - 1390 - به نقش پیوستگی فضاهای سبز در هویت بخشی طبیعی به شهرکرد، با هدف دستیابی به روشی مناسب جهت هویت بخشی طبیعی به شهر در راستای توسعه پایدار مبادرت ورزیدهاند و به این نتیجه رسیدهاند که پیوستگی فضاهای سبز شهری درگذشته و رعایت معیارهای مکانی، توالی برای درک منظر طبیعی شهر را تقویت کرده، نقش مهمی در افزایش کارایی فضاهای شهری و ارتقاء هویت طبیعی شهرکرد داشته است.اذانی و عباسی - - 1391 به بررسی جایگاه فضای سبز با استفاده از ضریب آنتروپی و مدل ویلیامسون در رویکرد توسعه پایدار در شهر شیراز پرداختند. هدف این پژوهش بررسی جایگاه فضای سبز مناطق شهر شیراز در ارتباط با چگونگی توزیع جمعیت با توجه به رویکرد توسعه پایدار می باشد. روش تحقیق این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- موردی است که در بررسی عدم تعادل پراکنش جمعیت در سطح مناطق شهر شیراز و ارتباط مستقیم آن با توزیع فضای سبز شهری از ضریب آنتروپی و مدل تبدیل کوییک استفاده گردیده است.
از یافته های این پژوهش می توان به مواردی چون عدم توازن فضای سبز شهری در ارتباط با روند نامتعادل جمعیت در سطح مناطق شهر شیراز طی دوره های زمانی - 1365-1385 - بر اساس شاخص ویلیامسون استفاده کرد. خان سفید - - 1387 الگوهای پراکنش فضاهای سبز شهری با رویکرد اکولوژی منظر شهری و رابطه آن با پایداری شهری را در کلان شهر تهران به انجام رسانید. به دلیل مسائل و مشکلات فراوان ساختاری و عملکردی از یک سوی و استعدادها و توان های فراوان محیطی شهری از دیگر سوی، مورد مطالعه این نوشتار کلان شهر تهران انتخاب شده است والگوهای مختلف پراکنش فضاهای سبز شهری با رویکرد اکولوژی منظر شهری در آن مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و در نهایت نتایج این بررسی در چارچوب راهکارهایی جهت نیل به پایداری شهری با در نظر گرفتن جنبه های ساختاری و عملکردی فضاهای سبز ارائه شده است.
.8 مواد و روش ها
روش این پژوهش توصیفی بوده، برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش از مطالعات دقیق کتابخانه ای و اسناد و مدارک موجود گردیده است و بدین وسیله علاوه بر ارزیابی وضعیت محیط زیست به راهکارهای اکولوژی سیمای سرزمین در جهت بهبود آن پرداخته می گردد.
.8 مبانی نظری
-1-5 اکولوژی سیمای سرزمین:1
اکولوژی سیمای سرزمین یکی از جوان ترین شاخه های علم اکولوژی است که پس از جنگ جهانی دوم در مرکز و شرق اروپا شکل گرفت و اخیرا به صورت یک علم منحصر به فرد و پویا درآمده است. در دهه اول 1800 میلادی الکساندر ون همبولت جغرافیدان آلمانی اکولوژی سیمای سرزمین را به عنوان ویژگی کلی و تام یک منطقه در نظر گرفت، ولی واژه سیمای سرزمین توسط جغرافیدانی به نام ترول در اواخر دهه 1993 میلادی ارائه شد. این دانش جزء علوم بین رشته ای بوده و علومی مانند جغرافیا، گیاه شناسی، جانورشناسی، رفتارشناسی و معماری منظر در تکامل آن نقش به سزایی داشته اند. در این علم فرهنگ و تاریخ بشر که در ماهیت سرزمین دارای نقشی منحصر به فرد است، مورد توجه قرار می گیرد؛ علاوه بر این انسان به علت توانایی استفاده از علم و فن آوری به جهت غلبه بر موانع و محدودیت های طبیعی دارای بیشترین تعامل با محیط زیست است.
واژه Landscape در لغت نامه دهخدا به معنی محل نگریستن و هر چیزی که آن را می نگرند، خواه خوشایند باشد، خواه بد نما و هر چیزی که دیده می شود و هم چنین محل نگریستن واقع می گردد، بیان گردیده است. در فرهنگ آریانپور به معنی بخشی از زمین که چشم در یک نگاه به آن نظاره می کند به کار رفته است. علاوه بر این ها واژه Landscape به معنای سیمای سرزمین در شکل لاتین خود به معنای سیمای سرزمین - - Land در مقابل واژه سیمای سرزمین به کار برده می شود، در واقع سرزمین را بیانگر تعدادی پارامترهای سطحی و یا نزدیک به سطح کره زمین می دانند که برای انسان اهمیت دارند. از آن جا که ماهیت این پارامترها با هم فرق می کند، وجود چنین تفاوت هایی منجر به بروز تفاوت هایی در ویژگی های سیمای سرزمین می گردد. مجموعه ابن پارامترها را منابع طبیعی یا منابع اکولوژیک می نامند. منابع اولیه در ساختار اصلی سرزمین در بخش های مختلف، کره خاکی را پدید می آورند - کیانی، . - 1393
-2-5 اصول اکولوژی سیمای سرزمین اصول پنهان اکولوژی سیمای سرزمین سبب انتقال دیدگاه های علمی و راهبردی جهت حفظ هر چه بیشتر شبکه سیمای سرزمینمی گردد؛ اصول اکولوژی سیمای سرزمین روند افزایشی داشته و به تدریج تعدادی از آن ها در هم ادغام می شوند. به این ترتیب اکولوژی سیمای سرزمین دارای سه اصل ساختار، عملکرد و تغییر خواهد بود که به اجزای خرد تجزیه می شوند. در مجموع 7 اصل عمومی اکولوژی سیمای سرزمین شامل جدول زیر می باشد؛
