بخشی از مقاله
چکیده
تأمین امنیت در جامعه در مقابل بحران و آسیبهاي داخلی و خارجی یکی از دغدغههاي مردم و مسئولین جامعه میباشد که تحقق این امر نیازمند داشتن راهکار و برنامههاي قانونمند میباشد. چهبسا کشورهایی که داراي اصول و ضوابط اساسی جهت تأمین امنیت نباشند، نهتنها نتوانند امنیت را در جامعه حفظ کنند بلکه امنیت آن را نیز به مخاطره بیندازند. با توجه به اصل 150 قانون اساسی که حفظ انقلاب اسلامی و دستاوردهاي آن به سپاه پاسداران واگذارشده است. تأمین امنیت کشور یکی از کار ویژههاي سپاه پاسداران بهحساب میآید، که محقق در تلاش است با ارائه راهکارهاي برگرفته از قانون اساسی، آموزههاي قرآن و دیگر منابع امنیت ملی این نهاد را در راستاي تحقق وظایف خودیاري رساند.
در این راستا سپاه پاسداران باید راهکارهایی را جهت توانمندسازي دفاعی و امنیتی کشور مدنظر قرار دهد که شامل حفظ وحدت و پرهیز از تفرقه در سطح ملی و بین المللی، شناسایی تهدید و دشمن در ابعاد نظامی، سیاسی، اقتصادي، فرهنگی و اجتماعی و عکس العمل هاي لازم در مقابل این تهدیدات و بالا بردن آمادگی نظامی جهت بازدارندگی و خنثی سازي حملات و توطئه هاي دشمنان و همچنین اعتقاد و الزام عملی به ولایت فقیه می باشد. روش تحقیق بکار رفته در پژوهش حاضر، روش تحلیلی بوده که با استفاده از شیوه ي کتابخانه اي اطلاعات حاصله تجزیه و تحلیل و نتیجه گیري شده است.
مقدمه
امروزه مشروعیت و مقبولیت حکومتها در سطح ملی و بینالمللی درگرو تأمین امنیت جامعه میباشد، بهطورکلی باید اذعان کرد که امنیت، زیربنا و مقدمه حقوق شهروندي است. کشورهایی که نتوانند امنیت نظامی، اقتصادي، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خود را در مقابل تهدیدهاي داخلی و خارجی تأمین نمایند از ثبات و اقتدار لازم برخوردار نخواهند بود و هر لحظه انحطاط و فروپاشی این حکومتها امکانپذیر میباشد. به نظر محقق سازندگان واقعی امنیت جامعه، شخص و یا ارگان خاصی نیست، بلکه تمامی مردم جامعه و سازمانهایی که با موضوعات نظامی، اقتصادي، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مرتبط هستند، میتوانند نقش مؤثري را در تأمین امنیت ایفا نمایند.
در حال حاضر جمهوري اسلامی ایران با تهدیدهاي گسترده داخلی و خارجی روبهروست که این تهدیدات از حیث نوع و ماهیت متفاوت هستند. مهمترین تهدیدهاي داخلی ناشی از گروههاي سیاسی معاند، گروههاي ابتذال فرهنگی،صاحبان قدرت اقتصادي، گروههاي قومی و... بوده و مهمترین تهدیدهاي خارجی ناشی از استقرار نیرو و پایگاههاي نظامی بیگانگان در منطقه، تحریمهاي اقتصادي، جنگ نرم بیگانگان علیه ایران، طرح پروژه خاورمیانه بزرگ و... میباشند.
با توجه به تهدیدات فرا روي نظام جمهوري اسلامی ایران لازم است همه ارگانها و سازمانهاي ذیربط جامعه، جهت از بین بردن تهدیدات، استراتژي امنیت ملی را براي خود تدوین و برنامهریزي نمایند. یکی از نهادهایی که از گذشته تاکنون گامهاي مؤثري در تأمین امنیت نظامی، اقتصادي، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور جمهوري اسلامی ایران برداشته است سپاه پاسداران انقلاب اسلامی میباشد. در این پژوهش تلاش بر این است تا با نگاهی به قانون اساسی و اساسنامه این سازمان، به نقش سپاه پاسداران در تأمین امنیت جمهوري اسلامی ایران پرداخته است.
راهکارهاي سپاه پاسداران در جهت تأمین امنیت جمهوري اسلامی ایران
همان طور که بیان شد امنیت امروزه تعیین کننده مشروعیت و مقبولیت حکومتها در سطح ملی و بینالمللی می باشد. به همین دلیل سپاه پاسداران جمهوري اسلامی ایران به عنوان نهاد مربوطه بر مبانی قانون اساسی این وظیفه مهم را بر عهده دارد. راهکارهاي سپاه پاسداران در چهار اصل کلی حفظ وحدت و پرهیز از تفرقه - اتحاد و تعهد - ، تهدید و دشمنشناسی، بالا بردن آمادگی نظامی و اعتقاد و التزام عملی به ولایتفقیه خلاصه می شود، که در ذیل به بررسی این اصول می پردازیم.
-1 حفظ وحدت و پرهیز از تفرقه - اتحاد و تعهد -
یکی از اصولی که باعث تداوم امنیت در جامعه و کشور میباشد حفظ اتحاد و پرهیز از اختلاف و تفرقه میباشد. در اهمیت اصل وحدت و اتحاد جامعه قرآن کریم در سوره آلعمران آیه 103 بیان می دارد: »واعتصموا بحبل االله جمیعا و لا تفرقوا: « همگی به ریسمان الهی - اسلام و قرآن و ائمه اطهار - ع - - چنگ بزنید و با ایجاد حزب یا فرقههاي مختلف مذهبی که موجب از بین رفتن اتحاد و سستی قوا و چیره شدن دشمنان علیه شما میشود از همدیگر جدا و متفرق نشوید. - قرآن کریم، آلعمران، - 103
حضرت علی - ع - نیز در نهجالبلاغه دوري جستن از اختلاف و تفرقه و روي آوردن به اتحاد و همبستگی ملت را به عنوان یک اصل و قانون کلی و جامع براي پابرجا ماندن جامعه و انقلاب ضروري میداند : »واجتنبوا کل امر کسر فقتهم و اوهن منهم من تضاغن القلوب و تشاخن الصدور و تدابر النفوس و تخاذل الایدي: « اجتناب کنید از هر چیزي که ستون فقرات ملتهاي گذشته را شکست و نیروي آنان را سست نمود که آن عبارت است از کینهورزي دلها و پشت کردن به یکدیگر و یاري نرساندن به هم. قانون اساسی در اهمیت اصل اتحاد در اصل یازدهم مقرر می دارد : »بهحکم آیه کریمه " ان هذه امتکم امه واحده و اخاربکم تاعبدون همه مسلمانان یک امتند و دولت جمهوري اسلامی ایران موظف است سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش پیگیر به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادي و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.1« با توجه به اهمیت حفظ وحدت و اتحاد در تأمین امنیت کشور نقش سپاه پاسداران در ایجاد آن در دو بعد قابلتصور میباشد :
-1-1 ایجاد وحدت در سطح ملی - درون جامعه -
با توجه به اینکه مهمترین مؤلفه پویایی و پایداري ایران اسلامی مقاومت مردمی است این مقاومت شکسته نمیشود، مگر آنکه بنیان مخصوص اتحاد و وحدت ملی در شاخههاي حاکمیتی دولت، ملت، احزاب و گروهها، اقلیتها و قومیتها شکسته شود. - حمزه پور، 1386، - 77 تلاش سپاه پاسداران جهت حفظ و تقویت اتحاد و همبستگی در داخل جامعه در سه محور قابلتقسیم بندي میباشد:
-1-1-1 تلاش در جهت ایجاد و تقویت همبستگی بین مردم جامعه
با توجه به اینکه سپاه پاسداران یک نهاد نظامی است که ارتباط تنگاتنگ با تمام اقشار جامعه ازجمله دانش آموزان، دانشجویان، پزشکان، ادارات، اصناف، مهندسین و ... دارد و از طریق نیروي مقاومت بسیج حوزههایی را جهت سازماندهی این اقشار جامعه راهاندازي کرده است، باید تلاش وافري را در آگاهسازي مردم جامعه از هویت و فرهنگ ملی که نقش مهمی را در وحدت ملی ایفا میکند انجام دهد.
از طرفی دیگر با وجود اقوام و نژادهاي مختلف در مرزهاي کشور - بلوچ، ترکمن، کرد... - و وجود اهل تسنن در استانهاي مرزي - کردستان، خراسان و... - و همچنین وقوع حوادث پیش آمده در شهرها و استانهاي مرزي کشور مانند تحرکات پژاك در شمال غرب کشور، بمبگذاري زاهدان، انفجارات خوزستان، آشوبهاي آذربایجان و... لازم است سپاه پاسداران جهت برقراري وحدت در راستاي امنیت کشور راهکارهاي زیر را عملی نماید:
- 1 اصل سیزدهم و اصل بیستم قانون اساسی نیز به همین امر اشاره دارند.
الف - اتحاد بر پایهي اسلام و ایران
هویت ایرانی داراي دو پایه ملیت و اسلامیت یا به عبارت روشنتر هویت ملی و هویت دینی میباشد. ملت ایران از اقوام زبانی و مذهبی متنوعی تشکیلشده که در سراسر کشور پراکنده و هرکدام در منطقهاي خاص سکنی دارند و همه اینها در واقع در دو مورد اساسی باهم مشترکند؛ اول ایرانی بودن دوم مسلمان بودن. لذا اتحاد ملی در کشور ایران امري عینی، واقعی و مستمر است و غفلت از آن آب به آسیاب دشمن ریختن خواهد بود. - یوسفی، 1386، . - 134
ب - تأمین اقتدار ملی
بیتردید اگر حاکمیت و نظام داراي اقتدار نباشد، انسجام و همبستگی در آن جامعه وجود نخواهد داشت. در واقع از یک طرف دشمن میتواند به راحتی در داخل کشور نفوذ کند و از آسیبها استفاده نماید؛ از طرف دیگر وقتی مراکز قدرت رسمی تضعیف شوند و قادر نباشند، انضباط اجتماعی، قوانین و مقررات لازم را اجرا نمایند، نهاتاًی به ازهمگسیختگی اجتماعی و افزایش تضادها و در نتیجه به ضعف همبستگی منجر خواهد شد. - حمزه پور، 1386، - 73 سپاه پاسدارن لازم است در تأمین اقتدار جامعه از جمله بالا بردن قدرت نظامی، اطلاعاتی، فرهنگی، اقتصادي و... حداکثر تلاش خود را نموده تا از نفوذ دشمن در بهرهبرداري از آسیبهاي موجود در جامعه جلوگیري نماید. - سجادیان، 1393، - 24
ج - ایجاد عدالت
چنانچه این تلقی در جامعه به وجود آید که قدرت، ثروت و منزلت اجتماعی در بین افراد، گروه و یا منطقهاي خاص برخلاف شایستگیها توزیع شده است احساس بیعدالتی و تبعیض رواج مییابد و علاوه بر ایجاد فاصله بین اقشار جامعه، مشروعیت نظام سیاسی با چالش مواجه میشود. - حمزه پور، 1386، - 74
-1-1-2 تلاش در جهت ایجاد و تقویت همبستگی بین اعضاي سپاه پاسداران
سپاه پاسداران باید تلاش در جهت ایجاد و ارتقاي وحدت و هماهنگی بین کارکنان خود در یگانهاي مختلف زمینی، هوایی، دریایی، مقاومت بسیج و نیروي قدس باشد. اگر این سازمان خود داراي آرا و عقاید متضاد بوده و تفرقه و ناهماهنگی بین نیروهاي آن محسوس باشد نمیتواند دیگر وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد. ضرورت دارد سپاه پاسداران جهت تحقق و تقویت وحدت و همبستگی بین نیروهاي خود به دو خصوصیت توجه داشته باشد:
الف - هویت ملی
هویت ملی مجموع تعلقات، وابستگیها و وفاداري افراد جامعه به نمادهاي مشترك مانند دین، زبان، آداب ورسوم سرزمینی و ... میباشد؛ بنابراین نیروهاي مسلح نقش اساسی را در تأمین امنیت در جامعه ایفا میکنند. توجه و آگاهسازي آنها به بحث هویت ملی میتواند باعث بالا رفتن روح مقاومت، ایستادگی، استقلال، خودکفایی و... در بین نیروهاي مسلح گردد و از آنجا که توجه به هویت ملی باعث ایجاد اتحاد ملی میگردد، ضرورت دارد سپاه پاسداران در همایشها، کنفرانسها، اردوها و رزمایشها، صبحگاه مشترك، کلاسهاي آموزشی، کتابهاي درسی نیروهاي مسلح و ...خصوصاً در مناطقی از کشور که اقوام و نژادهاي مختلف جذب و بهکارگیري شدهاند به موضوع هویت ملی توجه داشته باشد. - شعبانی سارویی، 1388، - 72
ب - حفظ نظم
دومین عاملی که باعث وحدت و همبستگی در بین نیروهاي مسلح میگردد، وجود نظم و انضباط در بین اعضاي آن میباشد. بر اساس ماده 6 آییننامه انضباطی نیروهاي مسلح، انضباط به التزام عملی به ولایتفقیه، آداب و سنن و احکام اسلامی و تبعیت از فرامین مقام معظم رهبري فرماندهی کل قوا، قوامین و مقررات و دستورات سلسلهمراتب فرماندهان و روسا و مدیران اطلاق میگردد.
