بخشی از مقاله
چکیده
سپاه طی چند سال اخیر به واسطه مردمی بودنش و ایجاد امنیت مبتنی بر توان جامعه از جایگاه ویژه ای در سیستان و بلوچستان برخوردار است، این جایگاه به دلیل اقبال عمومی طوایف و قومیت های مختلف نشان از اثرگذاری این ارگان در امنیت پایدار دارد، امنیتی که حسب یقین طی یک برنامه میان مدت و بلند مدت در کنار هوشیاری و آگاهی معتمدان و ریش سفیدان ایجاد خواهد شد.مرزهای جنوب شرقی ایران نیز از این واقعیت جدا نبود، نیروی زمینی سپاه به محض تحویل گرفتن امنیت سیستان و بلوچستان با دارا بودن حدود هزار و 300 کیلومتر مرز زمینی مشترک و 345 کیلومتر مرز دریائی در سال 88، سردار شوشتری را مامور ایجاد امنیت پایدار در این خطه کرد. امنیتی که در لقای لبخند و نگاه جامع شناختی این سردار شهید به بهترین شکل با استفاده از توان بومی و محلی در نقطه نقطه استان ایجاد شد و روز به روز از نا امنی کاست.بخش اعظمی از تحقق یک امنیت پایدار در هر مکان و نقطهای، محرومیتزدایی و رونق اقتصادی است، اما همین رونق اقتصادی و ایجاد امنیت پایدار اقتصادی، نیاز اولیهای دارد و آن ایجاد چتر امنیتی مناسب در آن نقطه است.
واژگان کلیدی: مرز، امنیت، نظریه های امنیت مرزی،جنوب شرق ایران
مقدمه:
گستره مرزی در چهارگوشه کشور و وجود کشورهای پرتنش در محیط پیرامونی و همسایگی ایران تامین امنیت برای مرزهای داخلی و خارجی را با تهدیدات و چالش های متنوعی روبرو کرده است. بدون تردید باید پذیرفت که حفظ امنیت و مواجه درست با این چالش ها که در محیطی پیرامون آن دریای مواجی از تلاطم و ناامنی قرار دارد کار دشواری می نماید اما با این وصف، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با نقش آفرینی در حوزه های مختلف در رفع این تهدیدات کامیابی های فراوانی داشته است.گروههای تروریستی و تکفیری مثل داعش در پی ضعف کشورهای همسایه برای مقابله با آنان در مقطعی تا نزدیکی مرزهای ایران آمده بودند اما حضور سپاه و توقف حملات تروریستی و عقب نشینی آنان از مواضع قبلی امنیت مرزهای ایران را در مناطق غرب کشور به میزان قابل توجهی بالا برده است. بر همین مبنا، جنوب شرق کشور و استان سیستان و بلوچستان که از گذشته دچار ناامنیهای هدفمند با حمایتهای بیدریغ بیگانگان بوده است، در سالیان گذشته مورد توجه نظام اسلامی قرار گرفته و نیروی زمینی سپاه با ایجاد یک قرارگاه نظامی - منطقهای به نام قرارگاه قدس، مسئولیت ایجاد امنیت در مرزها و حفاظت از جان مردم در برابر اقدامات تروریستهای مورد حمایت بیگانگان را عهدهدار شده است - حسینی ،. - 1385 از زمان تاسیس قرارگاه منطقهای قدس توسط نزسا در جنوب شرق کشور، اقدامات مهمی در جهت ایجاد امنیت در مناطق مرزی، صورت گرفته است در هر حال نیروی زمینی سپاه نیز با حضور پررنگتر در مرزهای شرقی و جنوبشرق در جهت تامین امنیت و مقابله با حرکات تروریستی عهدهدار مسئولیت در این مناطق شد.
فرصتهای موجود مناطق مرزی شرق کشور
الف - نقش اقتصاد در امنیت مرزی:
بخش اعظمی از تحقق یک امنیت پایدار در هر مکان و نقطهای، محرومیتزدایی و رونق اقتصادی است، اما همین رونق اقتصادی و ایجاد امنیت پایدار اقتصادی، نیاز اولیهای دارد و آن ایجاد چتر امنیتی مناسب در آن نقطه است. بر همین مبنا، جنوب شرق کشور و استان سیستان و بلوچستان که از گذشته دچار ناامنیهای هدفمند با حمایتهای بیدریغ بیگانگان بوده است، در سالیان گذشته مورد توجه نظام اسلامی قرار گرفته و نیروی زمینی سپاه با ایجاد یک قرارگاه نظامی - منطقهای به نام قرارگاه قدس، مسئولیت ایجاد امنیت در مرزها و حفاظت از جان مردم در برابر اقدامات تروریستهای مورد حمایت بیگانگان را عهدهدار شده است. از زمان تاسیس قرارگاه منطقهای قدس توسط نزسا در جنوب شرق کشور، اقدامات مهمی در جهت ایجاد امنیت در مناطق مرزی، صورت گرفته است. برای اینکه بدانیم در این مناطق چه اقداماتی انجام شده است، با یک تیم خبری مجهز و با حضور جمعی از مسئولان قرارگاه منطقه ای قدس سپاه، به مناطق مرزی رفتیم، همان جایی که طرحهای امنیتی سپاه برای امنسازی مناطق مرزی از آنجا آغاز شد - عندلیب،. - 196:1380
بنابراین توسعه اقتصادی مناطق مرزی و افزایش رفاه و درآمد اقتصادی مرزنشینان از طریق فعالیتهای سالم اقتصادی با حمایت و سرمایه گذاری دولتها بر کارکرد امنیتی مرز تأثیر مثبت دارد . از سویی دیگر افزایش فعالیتهای اقتصادی سالم و سرمایه گذاری دولتها در مناطق مرزی، مشروط به عدم اختلاف فاحش اقتصادی در دو سوی مرز نیز میتواند بر کارکرد مرز تأثیر مثبت داشته باشد - زرقانی، - 192:1386
ب - نقش توسعه پایدار در مناطق مرزی:
به طور کلی توسعه پایدار عبارت است از توسعهای که نیازهای کنونی و جهان را تأمین کند بدون آنکه توانایی نسلهای آتی را در برآوردن نیازهای خود به مخاطره افکند و این که توسعه پایدار رابطه متقابل انسانها و طبیعت در سراسر جهان است. نکته مهمی که باید بدان توجه کرد آن است که توسعه پایدار به آسانی و بدون سرمایه گذاری کلان، آموزشهای فرهنگی، شناخت درست مسئولان دیگر نهادهای مرتبط با شهر از مسائل، برنامه ریزی دقیق و مدیریتی مشخص، مشارکتهای مردمی و غیره بدست نخواهد آمد.
توسعه یافتگی اقتصادی مناطق مرزی و رفاه نسبی در این مناطق میتواند موجب کاهش برخی از مشکلات مرزی از قبیل قاچاق کالا، مواد مخدر و سرقت را فراهم آورده و از تخلیه جمعیتی مناطق مرزی جلوگیری نماید - محمدپور، . - 4:1381 بنابراین توسعه مناطق مرزی و افزایش رفاه و درآمد اقتصادی مرزنشینان از طریق فعالیتهای سالم اقتصادی و سرمایه گذاری دولتها در مناطق مرزی، مشروط به عدم اختلاف فاحش اقتصادی در دو سوی مرز، بر کارکرد امنیتی مرز تأثیر مثبت دارد.
ج - بازارچه های مرزی:
ایجاد بازارهای مرزی میتواند در رشد و توسعه زندگی مرزنشینی اثرات زیادی داشته باشد، تشکیل بازارچههای مرزی پنج هدف عمده را در ابعاد: امنیتی، اجتماعی، سیاسی، اشتغال زایی و جلوگیری از مهاجرت دنبال میکند. هیئت وزیران به استناد اصل 138 قانون اساسی بازارچه مرزی را این گونه تعریف نمودهاند: بازارچه مرزی محوطهای است محصور در نقطه صفر مرزی و در جوار گمرکات مجاز به انجام تشریفات ترخیص کالا یا مکانهایی که طبق تفاهم نامههای منعقده تعیین میشود. اهداف توسعه بازارچههای مرزی علاوه بر صادرات و کسب درآمد ارزی، ایجاد اشتغال برای مرزنشینان و جلوگیری از گسترش پدیده قاچاق کالا میباشد.
چ - رعایت حقوق شهروندی و تأثیر آن بر امنیت مرزی:
در صورتی که مرزبانان حقوق شهروندی مرزنشینان را شامل استیفای حقوق دولت و اتباع مرز نشین، رسیدگی سریع و به موقع جرائم و تخلفات مرزی، مبارزه با اشرار، متجاوزین و مجرمین ایجاد آرامش و امنیت مرزی، توجه به وضعیت اقتصادی و معیشتی مرزنشینان میباشد به درستی رعایت کنند در ایجاد نظم و امنیت مرزی و کنترل آن مفید و مؤثر خواهد بود - حافظ نیا،. - 1379
خ - جوان بودن جمعیت در مناطق مرزی شرق کشور:
