بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش در پی ارزیابی تأثیراردوهای دانش آموزی وآموزش به آنان برتغییرات زیست محیطی روستاهای دهستان سولقان می باشد و هدف در این پژوهش ، بررسی تأثیرات مثبت و منفی زیست محیطی و عوامل مؤثر بر تأثیرات مثبت و عواملی که در جهت کاهش تأثیرات منفی وجود دارد ، می باشد . روش تحقیق به صورت میدانی و کتابخانه ای می باشد ، ودر نهایت بااستفاده از روش توصیفی- تحلیلی ارزیابی و نتیجه گیری صورت گرفت . علت پیدا کردن عنوان پژوهش ، گردش تفریحی وخانوادگی در تابستان گذشته به منطقه ییلاقی سولقان ومشاهده آلودگیهای زیست محیطی بود لذا با برگزاری اردوهای دانش آموزی به مناطق روستایی وآموزش به آنان، مراقبت ونگهداری از محیط زیست را در حین اردو عملاً فرا گرفتند ، ودرجهت ترویج گردشگری روستایی گامهایی برداشته شد .
کلمات کلیدی : زیست محیطی ، گردشگری روستایی ، اردوهای دانش آموزی ، آموزش
مقدمه
دراصل 50 قانون اساسی اشاره دارد به اینکه: »در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند،وظیفه عمومی تلقّی میگردد. ازاین رو، فعالیتهای اقتصادی و غیر آنکه با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند ممنوع است.« امروزه صنعت گردشگری به عنوان یکی از پیشرو ترین صنایع در حال رشد دنیا و ابزاری برای افزایش درآمد امروزه صنعت گردشگری به عنوان یکی از پیشرو ترین صنایع در حال رشد دنیا و ابزاری برای افزایش درآمد ملی کشورهای دنیا به حساب می آید . ماشینی شدن زندگی مردم ، تمایل آنان را برای گذراندن اوقات فراغت در محیط های طبیعی و روستایی اطراف شهرها افزایش داده است و منجر به پیدایش صنعت گردشگری روستایی شده است . لیکن تبعاتی را نیز برای روستا ها در بر دارد که می توان به تخریب منابع طبیعی روستا ها و... اشاره نمود .
تاکنون حضور بازدید کنندگان یک روزه که صرفا به دلیل گذران فراغت و گردش به مناطق روستایی سفر می کنند ، اثرات و پیامدهای منفی درخور توجهی در روستاها به جای گذاشته و آسیب های جدی زیست محیطی ، به این محیط ها وارد کرده است - قاسمی ،1388 ، . - 14 آلودگی محیط زیست شهری و فشارها واسترس های روانی ناشی از محیط های زندگی وکار ، در کنار اندیشه های فلسفی بازگشت به جهان خاکی ، باعث توجه شهر نشینان به روستاها به ویژه روستاهای خوش آب وهوای کنار شهرها شد واین مناطق به عنوان حومه های ییلاقی در پایان هفته وتعطیلات سالانه توسعه پیدا کردند . به تدریج در این مناطق زیرساخت های مورد نیاز شکل گرفت وامکانات وخدماتی برای پاسخگویی به نیاز بازدید کنندگان فراهم شد - همان ،1388 ، . - 198 با توجه به اینکه دانش آموزان تهرانی در آپارتمان زندگی می کنند وکمتر از محیطهای طبیعی بهره می برند ، جهت تدریس بهتر درس جغرافیا و آشنایی آنان با محیط طبیعی ، بدلیل فاصله 5 کیلومتری دهستان سولقان به تهران ، در قالب اردوهای دانش آموزی به این روستای ییلاقی و کوهستانی صورت گرفت .
تراکم جمعیت ، آلودگی هوا و آلودگی صوتی موجب شده که مسئولین برخی از مدارس تهران تهران تمایل زیادی به گذراندن اردوهای دانش آموزی در مناطق زیبا و خوش آب و هوای ییلاقی اطراف شهر دارند که اغلب در شمال و شمال شرق وشمال غرب قرار گرفته اند و از جمله آن می توان به دهستان سولقان از توابع بخش کن در شمال غرب تهران اشاره نمود . مواردعنوان شده فوق ، پژوهشگر را بر آن داشته تادانش آموزان را بصورت اردو جهت یادگیری بهتر درس جغرافیا وآموزش آنان نسبت به مراقبت از محیط زیست این تأثیرات را در حوزه روستایی مورد مطالعه و بررسی قرار دهد .
اهمیت تحقیق
کلان شهر تهران با داشتن بیش از 12 میلیون نفر جمعیت و مشکلات شهر نشینی و آلودگی هوا و لزوم گذراندن اوقات فراغت در مناطق طبیعی و تفرجگاهی ، ناگزیر به استفاده از محیط های گردشگری اطراف و در دسترس هستند که دهستان سولقان از بخش کن در شمال غربی شهرستان تهران در دامنه های جنوبی البرز قرار گرفته که با داشتن آب و هوای معتدل و دارا بودن 13 روستا که همگی این روستا ها جاذبه های طبیعی و انسانی فراوانی را دارا می باشند لذا موارد زیر به عنوان اهمیت تأثیر گردشگری بر کالبد ومحیط زیست روستاها مطرح است . منطقه سولقان به دلیل جاذبه های گردشگری زیر جهت اردوی دانش آموزی مورد توجه محقق قرار گرفته است :
- 1 همجواری با کلان شهر تهران و وجود رودخانه کن و باغات فراوان و اراضی سرسبزو دارا بودن آب و هوای ییلاقی و امکان دسترسی آسان در ایام فراغت و تعطیلات .
- 2 به پشتوانه موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در سلسله جبال البرز و وجود قله های مرتفع ، مناظر و چشم اندازهای بدیع و
برخورداری از آثار طبیعی گوناگون .
- 3 برخورداری از آثار گردشگری مذهبی همچون زیارتگاه معروف امام زاده داود - ع - و بقعه های امام زاده عمادالدین ، پدر امام زاده علاءالدین ، امام زاده قاسم ، امام زاده عقیل ، برادران امام زاده داود - ع - .
- 4 دارا بودن جاذبه های ورزشی و تفریحی همچون کوه نوردی و پیاده روی .
- 5 دارا بودن جاذبه های اجتماعی نظیر فرهنگ و آداب و رسوم ، زبان و گویش های محلی و ویژگیهای معماری اماکن را شامل می شود که هر کدام می تواند برای جذب گردشگر و تحقیقات گسترده ، جاذبه هایی داشته باشد .
6 - فاصله کوتاه و 5 کیلومتری با کلان شهر تهران .
- ویژگی های جغرافیایی طبیعی
استان تهران وسعتی معادل 18909 کیلومتر مربع دارد که از شمال به استان مازندران ، از جنوب به استان قم ، از مشرق به استان سمنان ، از مغرب به استان البرز و از جنوب غربی به استان مرکزی محدود می شود . استان تهران در دامنه جنوبی سلسله جبال البرز واقع است که دارای ارتفاعات بلند وزمینهای نسبتا پستی است. مهمترین کوه های این استان عبارتند از : دماوند با قله ای به ارتفاع 5670 متر ، کوه طالقان با ارتفاع 3380 و توچال با ارتفاع 3870 متر است . درقسمت شمالی استان به علت وجود کوه های مرتفع وگسترش آنها دشتهای وسیعی به چشم می خورد ولی در قسمت جنوبی به ویژه در جنوب غربی وشرقی استان دشت های حاصل خیزی نظیر کرج ، ری و ورامین وجود دارند . این استان بین 24 تا 36 درجه عرض شمالی و 50 تا 53 درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع است - صفایی ، 1380 ، . - 16
دهستان سولقان به دلیل قرار گرفتن در دامنه رشته کوه البرز ، دارای آب و هوای سرد و کوهستانی و تابستان های خنک و ملایم می باشد و به علت ییلاقی بودن ، قرار گرفتن در مسیر رودخانه زیبایکن و استقرار در دره سولقان و راه آسفالته عبوری از روستا در مسیر امام زادهداود - ع - ، به عنوان یک مرکز تفریحی گردشگری درفصول گرم سال مطرح است و یکی از مناطق خوش آب وهوا وتفریحی برای اردوهای دانش آموزی بخصوص مرقد امام زاده داود - ع - یکی از عوامل جذب اردوهای زیارتی دانش آموزان است که عوامل ذکر شده ، محیط زیست روستایی را تهدید می نماید - کاظمی ،1385، . - 96
- مفهوم روستا
عموماً روستا به محدوده و منطقه ای خارج از شهر اطلاق میشود که از سه ویژگی خاص شامل : کم بودن جمعیت نسبت به شهر، اقتصاد متکی بر کشاورزی ، جنگلداری و دامداری و همچنین اتکا به ساختارهای سنتی برخوردار باشد . روستا یک واحد جغرافیایی است که عوامل پیچیده انسانی و طبیعی در شکل گیری آن دخالت داشته و بطور چشمگیری در هم آمیخته اند - مهدوی ، 1369، . - 48 از نظر سیمای ظاهری ، شهر با روستا متفاوت می باشد و می توان معیار و ملاک تمیز روستا از شهر قرار بگیرد . چون بخشهای اداری روستا ها از تنوع کمتری نسبت به شهر ها برخوردار است - مهدوی ، 1374 ،. - 82
در مجموع در خصوص تعریف روستا می توان گفت : » روستا مجموعه زیستی ، سکونتی میباشد که نوع معیشت آن تا حدود زیادی با شهر متفاوت بوده و عمدتاً بر اساس فعالیت های کشاورزی ، صنایع دستی و ... استوار است و همچنین سیمای ظاهری آن نیز با شهر متفاوت بوده و نهاد های اداری و دولتی موجود در آن از تنوع کمتری برخوردار است - « اردستانی ، 1387، . - 57 گسترش و توسعه شهر تهران طی دویست سال اخیر همواره با انضمام و هضم آبادی های پیرامون آن به درون پایتخت همراه بوده است . سولقان از توابع بخش کن نیز از این تحولات بی نصیب نبوده و بهرغم اینکه هنوز در حاشیه تهران قرار دارد اما قرارگرفتن در مجاورت بزرگترین قطب شهری کشورگردشگران اثرات زیادی بر ساختار زیست محیطی وکالبدی آن داشته است .
