بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت متعهدانه منابع طبیعی نیازمند خدمات ترویجی است تا دانش و فناوری لازم و مهارت های تغییر هدایتمند نگرش ها و به تبع آن کار کرد ها در سطوح ملی و محلی تنظیم توافقات نهادی متعهدانه برای مدیریت منابع طبیعی نهادینه شود و زمینهء فرهنگ سازی همه جانبه و عمومی برای حفاظت و توسعه پایدار منابع طبیعی فراهم گردد. بنابراین ضرورت دارد که ترویج کشاورزی برای حفاظت از منابع تولید و اطمینان از مخرب نبود فعالیت های کشاورزی بر محیط زیست ، جایگاه مناسبی برای آموزش راهای حفاظت ازمنابع طبیعی و محیط زیست را در فعالیت های خود اختصاص دهد و در این راستا می تواند از طریق: ایجاد انگیزه و تعهد شغلی در پرسنل ترویج،ارتقای اخلاق زیست محیطی کشاورزان، شناسایی گروه های موثر و آموزش آنها، مستند سازی و تقویت دانش بومی کشاورزان در رابطه با محیط زیست،همکاری با سازمان های غیر دولتی و مشارکت دادن مخاطبان در طراحی برنامه های آموزشی، جهت نهادینه سازی فرهنگ حفاظت از محیط زیست در میان روستاییان و کشاورزان گام بردارد.
واژههای کلیدی: منابع طبیعی، ترویج کشاورزی، فرهنگ ساز، حفظ محیط زیست
مقدمه
کره زمین از ابتدای پیدایش خود تا کنون حوادث زیست محیطی بسیاری را تجربه کرده است که بخشی از آن منشأ طبیعی و بخش عمده دیگر منشأ انسانی داشته است. از میان این دو عامل رشد و تخریب و آلودگی محیط زیست با منشأ انسانی می تواند حیات انسان و سایر گونه ها را به شدت در معرض تهدید قرار دهد. بخشی از این تخریب ها و آلودگی ها ناشی از عدم آگاهی و اطلاع عمومی نسبت به مسائل زیست محیطی است. شدت روند تخریب محیط زیست به علت جستجوی روز افزون بشر برای کشف دارایی های طبیعت ، تلاش برای رفاه بیشتر و فرهنگ مصرف پایان ناپذیر همه باعث دخالت افراطی بشر در طبیعت شدندو تعادل محیط طبیعی را بر هم زدند و آلودگی محیط زیست را سبب شدند..
امروزه کمک به مردم و نهاده های مدنی در زمینه حفظ محیط زیست و مدیریت پایدار منابع طبیعی به عنوان هدفی مهم برای کنشگران توسعه پایدار کشاورزی مطرح می باشدو باعث راه اندازی رشته های تحصیلی دانشگاهی در نظام آموزش کشاورزی و یا حیطه کاری نو در عرصه ترویج کشاورزی تحت عنوان های مختلف نظیر ترویج منابع طبیعی، ترویج آبخیز داری ترویج جنگلداری و....با تاکید بر مشارکت مردم شده است. مدیریت متعهدانه منابع طبیعی نیازمند خدمات ترویجی است تا دانش و فناوری لازم و مهارت های تغییر هدایتمند نگرش ها و به تبع آن کارکرد ها در سطوح ملی و محلی تنظیم و توافقات نهادی متعهدانه برای مدیریت منابع طبیعی نهادینه شود.و زمینه فرهنگ سازی همه جانبه و عمومی برای حفاظت و توسع پایدار منابع طبیعی فراهم گردد. - حسینی و شریف زاده - 27:1386
ترویج کشاورزی از جمله خدمات آموزشی در توسعه محسوب می شود که با ایفای نقش خود به عنوان یک رابط حمایتی میان کشاورزان و مراکز پژوهشی به آنان کمک می کند تا با یافتن راه حل مسائل و مشکلات، زندگی بهتری برای خود بسازند. ترویج کشاورزی یک نوع آموزش غیر رسمی است که به روستاییان می تواند یاد دهد که با استفاده از روش ها و فنون مناسب تولید خود را بهبود ببخشند. به همین دلیل ترویج سعی دارد با استفاده از روش های مختلف ارتباط با روستاییان و کشاورزان را امکان پذیر سازد. در راستای اهداف توسعه پایدار تلاش های نظام ترویج کشاورزی بر آن است تا استفاده از راه های ارتباطی و ارشادی مخاطبان خود را متقاعد کند که رفتار های اشتباه تولید محصولات کشاورزی را کنار بگذارند و به صورتی رفتار کنند که با معیار های پایداری محیط زیست سازگار باشد . - Kusawan and O'toole, 2006, p.15 -
در واقع یکی از اهداف مهم ترویج کشاورزی ، آموزش و ارشاد گروه های مختلف جامعه برای حفاظت از محیط زیست میباشد و سنخیت تنگاتنگی بین آموزش های زیست محیطی و حیطه عمل برنامه های آموزشی ترویج وجود داردو این ارتباط هم اکنون در نظام های پیشرفته ترویج محقق شده است، به طوری نظام ترویج از موثر ترین ابزار ها برای تقویت و سازماندهی مجدد ظرفیت های اجتماعی و بوم شناختی مردم برای در گیر شدن در فعالیت های تولیدی و معیشتی از یک طرف و حساس بودن نسبت به مسائل زیست محیطی از طرف دیگر محسوب می شوند. در کل ارتقا سطوح دانش افراد در رابطه با محیط زیست و اهمیت آن منجر به افزایش تمایل افراد به حفاظت از ان خواهد شد - رفیعی و امیر نژاد،. - 96:1388 بر همین اساس ترویج کشاورزی باید با ارائه اطلاعات در باره محیط زیست و حفاظت از آن به طروق مختلف در دانش و نگرش کشاورزان تغییر ایجاد نمایدو به نهادینه سازی فرهنگ حفظ منابع طبیعی کمک کند. در ادامه مطلب راهای نهادینه سازی این فرهنگ شرح داده می شود.
راه های نهادینه سازی فرهنگ حفاظت از محیط زیست در مکتب ترویج و آموزش کشاورزی 1. ایجاد انگیزه و تعهد شغلی در پرسنل ترویج جهت ارائه خدمات مناسب و بهتر در راستای فرهنگ سازی حفاظت از محیط زیست: بسیاری از مطالعات حاکی از آن هستند که مروج، به عنوان منبع اطلاعاتی، سازه مهمی در پذیرش توصیه های ترویجی به شمار می آیند. زارعان به دنبال اطلاعات هستند حتی زارعان ملک های کوچک. در اینجا اعتبار منبع اطلاعاتی نکته مهمی است برای پذیرش. فارغ التحصیلات کشاورزی بایدآماده درک مسائل زیست محیطی و تلاش برای واکاوی آنها باشند. آنها باید برای کنکاش و شناخت این مسائل آموزش داده شوند و درک فلسفی مناسبی از آنها داشته باشند تا بنوانند دانش خود را به عمل درآورند. مروجان باید دست کم به دانش و مفاهیم پایه ایی علم محیط زیست را بداند.
اگر خدمات ترویجی به دنبال حداکثر رساندن کارایی میدانی خود هستند، بایستی اطمینان حاصل نمایند که نیرو های آن به مفاهیم علمی مجهزند.همچنین در این زمینه مروج باید به کار خود اعتقاد داشته باشد و آنقدر در آموزش فراگیران جدیدت به خرج دهد تا نتایج مطلوب را بدست آورد.داشتن انگیزه و نگرش صحیح نیز باعث می شود که مروج به حرفه خود اهمیت دهد،پیشنهادات را بپذیرد و از هیچ تلاشی فرو گذار نکند - . - Chaudhry,2009:18
.2 ارتقای اخلاق زیست محیطی کشاورزان:
برنامه های آموزشی ترویج می باید به کشاوزان کمک کند تاهنگام استفاده از منابع طبیعی ، تصمیم درست را اتخاذ کنند.آنان باید یاد بگیرند که انجام چه کاری درست است و در این میان ، معیار های اخلاقی رفتار درست با طبیعت از مهمترین موضوعات است، زیرا یک مبنای فلسفی برای حمایت از تصمیمگیری در تمام سطوح را فراهم می آورد. ارتقای
