بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله ابتدا به تعریف نت ناب و فواید آن می پردازیم سپس تلفات در زمینه نت ناب معرفی می گردند. از آنجایی که عدم شناخت و تشخیص به موقع تلفات یک مشکل اساسی در واحد صنعتی بشمار می رود یک پرسشنامه جامع طراحی شده است که در آن علاوه بر رتبه بندی تلفات، برای هر یک از تلفات یکسری راهکارها معرفی گردیده است که با بکارگیری آنها هر یک از تلفات بهبود می یابند و یا حذف می شوند که این در کاهش هزینه های واحد صنعتی بسیار تأثیرگذار است. این پرسشنامه در اختیار افرادی که در این زمینه - نت ناب - تجربه، تخصص، آگاهی و شناخت دارند قرار گرفت و نتایج آن جمع بندی شده است. نتیجه نهایی به رتبه بندی تلفات منجر شد که باعث می شود مهمترین اتلاف در زمینه نت ناب شناخته شود. همچنین سایر تلفات به ترتیب اولویت مشخص می شوند و مؤثرترین راهکار برای هر یک معرفی گردیده است. یکی از نتایج مهم این مقاله رسیدن به یک روش اجرایی در زمینه نت ناب می باشد که موجب استفاده ی مستمر از نت ناب و در نتیجه بهبود عملکرد واحد صنعتی می گردد.
واژه های کلیدی:نت ناب، تلفات در نت ناب، رتبه بندی، راهکارهای مؤثر
مقدمه
پیچیده تر شدن ماشین آلات باعث شده است تا تأثیر نگهداری و تعمیرات به عنوان یک مقوله ی مدیریتی به منظور پاسخگویی به تقاضای رو به افزایش بهره وری، کیفیت و در دسترس بودن بیش از پیش نمایان شود. این موضوع ما را به سمت این واقعیت هدایت می کند که بهبود فعالیت های نگهداری و تعمیرات نه تنها از لحاظ تکنولوژیکی بلکه از لحاظ ایده های مدیریتی نیز امکانپذیر باشد. به دلیل تحولات در فناوری های فرآیند، تغییر در انتظارات مشتری، تغییر در عقاید تأمین کنندگان و بازار رقابتی، یکپارچگی مناسب برای تکنیک ها در نگهداری و تعمیرات به چشم نمی خورد.1]،[6 با توجه به اهمیتنگهداری و تعمیرات به خصوص در حوزه ناب سعی کردیم به روش اجرای آن بپردازیم و یکی از عواملی که اجرای آن کمتر اتفاق می افتد عدم شناسایی اتلاف ها در این حوزه می باشد. ما در طی تحقیق آتی با استفاده از منابع کتابخانه ای وتجارب چندین استاد در زمینه نگهداری و تعمیرات ناب، با تنظیم پرسشنامه ای این علل را به میدان گذاشتیم تا بتوانیم درجه اهمیت آنها را بسنجیم.
نت ناب یک رویکرد نوین و نظام مند به سیستم نگهداری و تعمیرات است که با تبعیت از اصول ناب به حفظ ارزش ها - Value - و حذف زوائد - - Waste می پردازد. اصول پنجگانه ناب عبارتند از: تعیین ارزش، جریان ارزش، جریان، ایجاد سیستم کششی وکمال.[10] این رویکرد پس از رویکرد تولید ناب مطرح گردیده است و در نهایت به دنبال تحقق رضایتمندی مشتری و کاربران تجهیزات می باشد. نت ناب موجب افزایش در قابلیت اطمینان، دقت، کیفیت، رضایت کاربران و در دسترس بودن تجهیزات و کاهش در زمان انتظار، هزینه های سیستم، عیوب، دوباره کاری، حرکت های اضافی و حمل و نقل اضافی خواهد شد و به طور کلی می توان گفت " نت ناب " یک سیستم جدید در زمینه نگهداری و تعمیرات نبوده بلکه یک راهکار اجرایی جهت رسیدن به تولید ناب می باشد.[11]
نت ناب پیش نیاز اصلی دستیابی به تولید ناب تلقی می گردد. بهترین نقطه آغاز برای شناخت نت ناب، داشتن یک تعریف جامع از آن می باشد . نت ناب به مجموعه فعالیتهای کنش گرایانه ای اطلاق می گردد که با طرحریزی و تدوین برنامه های سازمانی به دنبال استقرار نت بهره ور فراگیر - - TPM4F3 و بکارگیری همزمان با سیستم نت مبتنی برقابلیت اطمینان - RCM4F5 - می باشد. علاوه بر این یک نت مستقل - AM5F6 - برای واحدهای تولیدی، از طریق پیاده سازی و اجرای برنامه های 5S و بهبود مستمر الزامی است. ضمن اینکه بهره گیری از سیستمهای سفارش کار و سیستم مکانیزه مدیریت نت - CMMS7F6 - و سیستم مدیریت دارایی های سازمان - EAM7F8 - امری ضروری است.
نت ناب می بایستی توسط یک انبارتوزیع مکانیزه قطعات و مواد، مبتنی بر سیستم بهنگام - JIT8F9 - تجهیز گردد. یک گروه مهندسی نت و قابلیت اطمینان تحلیل ریشه ای معایب، تحلیل خرابیها، تحلیل اثربخشی رویه های اجرایی نت، تحلیل سیستم نت پیشگویانه، روند نتایج وتحلیل مراقبت وضعیت را پشتیبانی می نماید.[2]در کارخانه ای که هدف آن تولید ناب است، قابلیت اطمینان تجهیزات تولید برای دستیابی به شرایط " ناب" ضروری است، به همین دلیل ایجاد یک عملیات نت ناب باید قبل از عناصر عملکردی در درون کارخانه تکمیل شود تا عملیات ناب بتواند انجام شود. اساسی ترین و بنیادی ترین فرض در عملیات ناب از بین بردن ضایعات - تلفات - است.[4]
هفت فرم اتلاف در نت
مفهوم محوری تولید ناب حذف هفت فرم اتلاف می باشد. این مفهوم می تواند به همان میزان در نت نیز یاری دهنده باشد.
.1 فعالیت های مازاد در نت
یک اتلاف کلیدی در کارخانجات تولیدی، تولید مازاد می باشد. فعالیت هایی که غالبا اجرا شده، در صورتی که هیچ نوع ارزش افزوده ای نداشته یا اینکه مشتریان تمایلی برای خرید آن ها ندارند. در نت این اتلاف به این صورت بیان می شود: اجرای فعالیت های نت پیشگیرانه و پیشگویانه در فواصلی کوتاهتر از فواصل بهینه که منجر به فعالیت های مازاد نت می گردد. نت پیشگیرانه ی غیر ضروری صد در صد اتلاف است.
.2 انتظار
انتظار در حوزه نت شامل انتظار کشیدن دپارتمان های تولید برای پرسنل نت جهت سرویس دهی می باشد. انتظار برای ابزار، مستند سازی قطعات،انتظار برای حمل ونقل و دیگر موارد مشابه نیز جزء این فرم اتلاف محسوب می شوند. انتظار یک فعالیت دارای ارزش افزوده نمی باشد و باید حذف شده و یا به طور وسیعی کاهش یابد. از این رو فعالیت های برنامه ریزی و زمانبندی نت را به طور هماهنگ با تولید انجام دهید. قطعات و مدارک را نزدیک محل انجام کار قرار دهید. ابزارهای بیشتری خریداری کرده و در نزدیکی محل مورد استفاده آن ها انبار کنید.
.3 حمل و نقل
اگر از افراد کارخانه بپرسیم که کارکنان نت چه می کنند، پاسخ آن ها ” قدم زدن “ می باشد. ابزارهایی که بسیار دورتر از محل انجام کار انبار می شوند، قطعات پر کاربردتر که از قبل مونتاژ نشده اند، مستند سازی هایی که باید صورت گیرند و سفارشات کاری برای ماشین هایی که در دسترس نیستند، همگی موجب حمل ونقل اضافی می گردند. پرسنل نت زمان زیادی را صرف قدم زدن می کنند که اکثر آن ارزش افزوده ای را به فرآیند اضافه نمی کند.
.4 اتلاف مربوط به فرآیند
در نت واکنشی یا پس از خرابی، تعمیرات عموما برای رساندن هرچه سریع تر ماشین آلات به سطح سرویس دهی هدایت می شوند، به طوری که گاهی اوقات موجب از دست دادن فرصت جهت اجرای تعمیرات با کیفیت تر و طولانی مدت تر می گردد. برنامه ریزی و زمانبندی نت مشابه آماده سازی جهت تولید بوده و کلیدهایی جهت حذف اتلاف مربوط به فرایند می باشد.
.5 موجودی
یک انبار معمول موجودی نت شامل 5 درصد مواد مورد نیاز و 35 درصد مواد متروک یا موادی که به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند، می باشد .به علاوه موجودی مخفی نیز ممکن است به صورت غیر رسمی نگهداری شود تا در دسترس بودن را در مواقع ضروری تضمین نماید .سازمان دهی یک استراتژی ذخیره ناب، اتلاف ایجاد شده توسط موجودی های مخفی و متروک را حذف خواهد کرد .موجودی جهت عملیات نت شامل انباشته های سفارشات کاری می باشد .مشابه موجودی فیزیکی،
