بخشی از مقاله
چكيده
امروزه حفظ سرمايههاي كشور از يك سو و ارز بري بالاي خريد ماشين آلات و تجهيزات از سوي ديگر، استفاده برنامه ريزي شده و تعمير و نگهداري به موقع ماشين آلات و تجهيزات را الزامي مي سازد. در نتيجه نگهداريو تعميرات و استراتژي هاي آن از اهميت ويژهاي در صنعت برخوردارند. به همين جهت هدف پژوهش حاضر انتخاب بهترين استراتژي نگهداري و تعميرات با استفاده از تكنيك تحليل سلسله مراتبي ميباشد.
به اين منظور ابتدا استراتژي ها و معيار هاي موثر بر انتخاب آنها به وسيله مرور ادبيات و نظرات كارشناسان شناسايي شده است سپس به وسيله تحليل سلسله مراتبي به انتخاب بهترين استراتژي پرداخته شده است يافتههاي تحقيق نشان داد كه از بين استراتژهاي مبتني بر شرايط، پيشگيرانه، اصلاحي و پيشگويانه ،استراتژي مبتني بر شرايط به عنوان اولويت اول انتخاب شد و استراتژي هاي اصلاحي، پيشگويانه و پيشگيرانه به ترتيب در اولويت دوم ، سوم و چهارم قرار گرفتند.
١. مقدمه
امروزه با توجه به اينكه صنايع توليدي در فضاي جهاني فعلي با فشار رقابتي شديدي رو به رو هستند، داشتن خط توليد با بهره وري بالا بسيار مهم است. سيستم هاي توليدي براي دستيابي و تضمين بقاي طولاني مدت بايد كاراتر و مؤثرتر عمل كنند و براي دستيابي به اين موضوع به نگهداري و تعمير مناسب و قوي نياز دارند.
در واقع فعاليت كسب و كار در هر زمينه اي كه باشد نيازمند يك واحد نگهداري و تعميرات قوي جهت حفظ و نگهداري ماشين آلات و تجهيزات ميباشد بنابراين به منظور تحقق اهداف و تضمين بقاي سازمان و با توجه به تغيير نگرش مديران و پرسنل از تفكر قديمي" هر گاه خراب شد تعمير مي شود" به سمت جستوجو براي انتخاب مناسب ترين برنامه نگهداري و تعميرات، بايد از بين استراتژيهاي مختلف استراتژي نگهداري و تعميرات مناسبي براي تجهيزات انتخاب شود.
انتخاب يك سياست بهينه نگهداري و تعميرات مي تواند چاره ساز واحد هاي صنعتي باشد تا با كاهش افت ناگهاني تجهيزات وكاهش زمان توقفات كارايي را افزايش دهند همچنين ديگر محدوديت ها از قبيل هزينه و ساعت كاري نيروي انساني كاهش مي يابد. امروزه چالش هاي اساسي رودرروي دست اندركاران امور مربوط به نگهداري و تعميرات تنها يادگيري اين تكنيك ها نيست، بلكه تصميم گيري در رابطه با انتخاب بهترين گزينه و مؤثرترين تكنيك هاي نگهداري و تعميرات براي هر يك از تجهيزات مي-باشد. ا
گر سياست نگهداري و تعميرات درست انتخاب شود، امكان بهبود و ارتقاء كيفي عملكرد ماشين آلات به وجود آمده و هم زمان با آن هزينه هاي نگهداري و تعميرات كاهش پيدا خواهد نمود. برعكس انتخاب نادرست، نتيجه اي جز افزايش مشكلات سازمان و كم رنگ شدن اثربخشي نگهداري و تعميرت به دنبال نخواهد داشت. نگهداري و تعميرات استراتژيهاي مختلفي دارد كه از انواع آن ميتوان نگهداري و تعميرات پيشگيرانه، نگهداري و تعميرات بر اساس وضعيت، نگهداري و تعميرات بر اساس زمان، نگهداري و تعميرات پيشبينانه، نگهداري و تعميرات اصلاحي و نگهداري و تعميرات بهره ور فراگير نام برد. كه بايد با توجه به خصوصيات تجهيزات و سازمان مورد نظر انتخاب گردد
هم چنين با توجه به اينكه در بيشتر سازمان هاي بزرگ طرح ريزي يك استراتژي مناسب براي نگهداري تجهيزات چالش اصلي و كليدي مديران مي باشد، انتخاب استراتژي مناسب امري ضروري ميباشد زيرا كه عملكرد مؤثر يك سيستم به برنامه ريزي قابل قبول فعاليت هاي سرويس و تعميرات آن سيستم وابسته است. بنابراين انتخاب بهترين استراتژي نگهداري و تعميرات و تجزيه و تحليل و نتايج حاصل از آن كاري مهم و پيچيده است و مديريت مي بايست از ميان مجموعه گزينه هاي ممكن بهترين استراتژي نگهداري وتعميرات را براي هر بخش از تجهيزات سيستم انتخاب كند.
به منظور تعيين استراتژي بهينه تعميرات و نگهداري كه از تصميمات حساس و تعيين كننده در سازمان ها مي باشد، برخي از تكنيك هاي پژوهش عملياتي و تصميم گيري در شرايط چند معياره مطرح گرديده اندكه در اين تحقيق از تكنيك تحليل سلسله مراتبي استفاده شده است .
٢. مرور ادبيات
به منظور مروري بر ادبيات و پيشينه تحقيق مقالاتي مورد مطالعه قرار گرفته است كه، مهمترين اين مقالات به صورت زير بيان شده است.
شفبعي نيك آبادي و همكاران ]١[ - ١٣٩٤ - ، در مقاله خود با عنوان بكارگيري رويكرد تركيبيFA١، AHP٢ TOPSIS٣براي انتخاب و رتبه بندي استراتژيهاي مناسب نگهداري و تعميرات به انتخاب بهينه استراتژي هاي نگهداري و تعميرات در پالايشگاه شهر ري پرداختند به اين منظور از روش هاي تحليل عاملي تحليل سلسله مراتبي و تاپسيس استفاده كرده اند. آن ها با استفاده از مصاحبه و نظران كارشناسان نگهداري و تعميرات چهار عامل - هزينه، ارزش افزوده، ايمني، قابليت اجرا - به عنوان معيارها انتخاب شدند سپس به وسيله تحليل عاملي به شناسايي و انتخاب زير معيار ها پرداخته اند و ازبين ٣٧ زير معيار ١١ زير معيار مشخص شد سپس وزن معيارها تعيين و به اولويت بندي چهار استراتژي نگهداري و تعميرات شامل استراتژي اصلاحي، پيش بينانه، پيشگيرانه و نگهداري و تعميرات بر اساس قابليت اطمينان براي دو گروه از تجهيزات با استفاده از روش تاپسيس و تحليل سلسله مراتبي پرداخته اند كه در هر دو روش نتايج يكسان بدست آمد يعني براي گروه اول از تجهيزات استراتژي اصلاحي بهترين و براي گروه دوم و سوم استراتژي پيشگويانه بهترين استراتژي انتخاب شد.
صداقتي سردهائي و صفايي قاديكلائي ]٢[ - ١٣٩٢ - ، در مقالهي خود تحت عنوان انتخاب استراتژي بهينه تعميرات و نگهداري با استفاده از تحليل سلسله مراتبي فازي و متد كپراس با توجه به ضرورت سيستم هاي نگهداري و تعمير به بررسي و انتخاب استراتژي هاي بهينه پرداخته شده است به همين جهت با استفاده از مرور ادبيات و نظرات خبرگان معيارها شناسايي شده اند كه شامل هزينه، ايمني، ارزش افزوده، امكان سنجي ميباشند، سپس به وسيله تحليل سلسله مراتبي وزن دهي شده اند و استراتژي هاي تعيين شده شامل نگهداري پيشگويانه، اصلاحي، مبتني بر زمان و مبتني بر شرايط به ازاي هر معيار با هم مقايسه شده است و اين وزن ها به عنوان داده براي متد كپراس استفاده شده و رتبه بندي شده اند نتايج حاصله نشان داد كه استراتژي نگهداري و تعمير مبتني بر زمان داراي بيشترين مطلوبيت و در رتبه اول قرار ميگيرد و تشريح اين مدل نشان ميدهد كه متدولوژي معرفي شده در اين مقاله ميتواند به نحو مؤثري در انتخاب استراتژي بهينه در سازمان ها ياري رساند.
محمدي و احساني فرد ]٣[ - ١٣٩٥ - ، در مقاله خود با عنوان انتخاب الگوي مناسب پياده سازي استراتژيك تعميرات و نگهداري با استفاده از تلفيق روش هاي برنامه ريزي آرماني - GP - ٤و روش فرآيند تحليل شبكه اي - ANP - ٥ جهت انتخاب استراتژي مناسب تعمير و نگهداري از تلفيق روش هاي برنامه ريزي آرماني و تحليل شبكه اي استفاده كرده اند با آناليز هزينه هاي دروني در سازمان معلوم شد بخش عمده از هزينه ها مربوط به هزينههاي تعميراتي ميباشد. به همين جهت انتخاب استراتزي مناسب امري ضروري است به همين جهت سه استراتژي شامل استراتژي پيشگويانه، استراتژي پيشگيرانه، استراتژي اصلاحي را به عنوان گزينه ها با توجه به دو معيار زمان و هزينه توسط روش تحليل شبكه اي و برنامه ريزي آرماني اولويت بندي كرده اند در نتايج بدست آمده تعميرات پيشگويانه داراي اولويت اول شده زيرا اين استراتژي در استفاده از منابع وكاهش شكست برتري دارد و اطلاعات مفيدي به مدير ميدهد پس از استراتژي پيشگيرانه و استراتژي اصلاحي در اولويت سوم قرار دارد.
