بخشی از مقاله
چکیده
وضعیت امروز آموزشوپرورش درخور نظام اسلامی-ایرانی نمیباشد چرا که دستاوردهای آن حاکی غفلت از مباحث تربیتی، خلاقیت دانش آموزان و آموزش زندگی است چیزی که جامعه امروز با تبعات منفی آن دسته و پنجه نرم می کند. راهکارهایی که برای کارآمدی مطلوب آموزشوپرورش ارائه شده بدلیل تک بعدی بودن - نادیده گرفتن مباحث تربیتی - ، عدم فراگیری و استفاد از سازوکارهای مناسب تغییر قابل توجهی را در پی نداشته است. با توجه به این امور در این مقاله طرحی برای رشد و به کمال رسیدن همهجانبه دانش آموزان مورد مطالعه قرار گرفته و در آن ابتدا سنجش تربیتی و صدور کارنامه های فرهنگی اجتماعی برای ارزیابی دانش آموزان و در ادامه استفاده از ظرفیت نهادهای دیگر با هدف رشد و کمال همه جانبه دانش آموزان و آمادگی برای زندگی اجتماعی صورت می پذیرد.
مقدمه
رشد و توسعه در کشورهای گوناگون در گرو آموزش به طور عام و آموزشوپرورش به طور خاص - نظام آموزشوپرورش - بهعنوان زیربنایی ترین نهاد در جامعه، شرط اصلی و تردیدناپذیر توسعه همهجانبه کشور است .[1] بنابرین کوشش در جهت ارتقای کیفیت آموزشوپرورش برای دست یابی به توسعه پایدار امری اجتناب ناپذیر است. لذا صاحب نظران تعلیم و تربیت در جهت ارتقای کیفیت آموزشوپرورش اسناد بالادستی را تدوین کرده اند.
حجت کمالی
بر پایه سند تحول بنیادین آموزشوپرورش، مدرسه جلوه های است از تحقق مراتب حیات طیبه، کانون عرضه خدمات و فرصت های تعلیم و تربیتی، زمینه ساز درک و اصلاح موقعیت توسط دانش آموزان وتکوین وتعالی پیوسته هویت آنان بر اساس نظام معیار اسلامی، در چارچوب فلسفه و رهنامه نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران است. وقتی این نهاد نتواند به رسالت خود عمل نماید کشور با مشکلات عدیده ای مواجه خواهد شد بر این اساس در جهت عملیاتی کردن اهداف سند تحول بنیادین آموزشوپرورش، سیاست گذاری ها و طرح هایی بکار گرفته شد مانند طرح شناسایی و هدایت استعدادهای برتر - شهاب - ، طرح تعالی مدیریت مدرسه. اما باید خاطر نشان کرد که تاکنون طرح ها و برنامه های بسیاری برای پیشرفت در این نظام به کار گرفته شده که چندان موفقیتآمیز نبوده است.
از علل ناکامی آموزشوپرورش امروزه عدم مطابقت با نیازها، ماهیت فرهنگی و اجتماعی جوامع و مهمتر از همه نادیده گرفتن فلسفه ی آموزش اسلامی در اهداف آموزشی است. لذا باید برنامه و راهبرد اساسی جهت رسیدن به اهداف مبتنی بر مجموعه اسناد بالادستی مصوب در زمینه تعلیم و تربیت و بویژه سیاستهای کلی ابلاغی مقام معظم رهبری، سند تحول بنیادین آموزشوپرورش و نقشه جامع علمی کشور، اتخاذ گردد. در این طرح پیشنهادی با ساختار معرفی فرآیند اجرا، شناسایی و بیان راه کارها مورد بررسی قرار گرفته و بهصورت همهجانبه از زمان اجرا تا فارغ التحصیلی دانش آموزان را در بر گرفته و با توجه به مشکلات طرح ها و برنامه های پیشین آموزشوپرورش به ارائه برنامه کلی و همهجانبه برای پیشرفت دانش آموزان اقدام می نماید.
.1 معرفی
این طرح یک برنامه کاملا منجسم برای پیشرفت همهجانبه دانش آموزان، کشف و پرورش استعدادهای مختلف، تربیت نسل جدید با فرهنگ ایرانی اسلامی است چیزی که امروزه بدلیل ضعف برنامه های قبلی آموزشوپرورش باعث انحرافات اجتماعی شده است چرا که بسیاری از معظلات جامعهی امروز عدم درونی سازی ارزش های اخلاقی، قوانین شهروندی و سبک زندگی است. در برنامه های اجرایی در این طرح تعالی دانش آموزان چه از لحاظ علمی و چه از لحاظ تربیتی مورد توجه قرارگرفته و از روش های یادگیری مشارکتی به جای رقابتی برای نقش پذیری استفاده میشود و از مهمترین اهداف آن شناسایی تفاوت های دانش آموزان، پرورش و تربیت آنان است.
همانطور که یک پزشک در درمان بیمارانش نسخه ی واحدی نمی پیچد معلم نیز در فرآیند تعلیم و تربیت باید تفاوت های دانش آموزان را در نظر بگیرد. در این طرح با اطلاعات بدست آمده از سنجش تربیتی در آغاز کار، برنامهریزی و هدفگذاری در جهت تربیت دانش آموزان صورت میگیرد. از الزامات اجرای این طرح همانگی سایر نهادها و سازمان ها برای استفاده از ظرفیت آنان در جهت آموزش مطلوب است.
در هر مدرسه یک شورایی تحت عنوان شورای تربیتی رشد ایجاد شود و اعضای آن مدیر، معاون پرورشی، مشاور، نماینده انجمن اولیاء و مربیان و چند نفر از معلمان بهعنوان تاثیرگذارترین عوامل در مدرسه است. وظایف شورای تربیتی این طرح عبارتند از؛ اجرای برنامه های، کشف و شناسایی دانش آموزان و معرفی به ارگان های مربوطه، ارائه کارنامههای فرهنگی اجتماعی به دانش آموزان و ثبت در پرونده تحصیلی، بازخورد به مناطق جهت سازماندهی امکانات برای رشد هرچه بهتر دانش آموزان. روند کلی طرح عبارتند از؛ سنجش آغازین به همراه سنجش تربیتی، هدفگذاری، ارائه کارنامه عملکرد و گزارش وضعیت دانش آموزان در هر نیمسال و در پایان سال بهصورت گزارش یک سال تحصیلی به ادارت جهت ارزیابی از نحوه اجرای طرح و برنامهریزی و ایجاد تمهیدات لازم است.
.1-1 سنجش تربیتی
اولین قدم از برنامه رشد همه جانبه دانش آموزان ارزشیابی آغازین است اما چه نوع ارزشیابی؟ ارزشیابی ورودی - آغازین - بهمنظور آگاهی از توانایی ها وآمادگی های قبلی دانش آموز برای شروع مناسب فرایند یاد دهی –یادگیری و جبران نارسایی ها و کاستیهای احتمالی دانش آموز در آغاز سال تحصیلی توسط معلمان انجام میگیرد .[2] با توجه به تعریف ارزشیابی آغازین، مواردی که مورد ارزیابی قرار میگیرد معلومات و آمادگی های قبلی دانش آموزان برای ورود به سال تحصیلی و در مواردی رفع اشکالات احتمالی دانش آموزان است اما در این طرح، سنجش آغازین فقط منحصر به سنجش یادگیری ها و آمادگی دانش آموزان نمیشود بلکه معیار های دیگری نیز مورد بررسی قرار میگیرد که در اهداف برنامه رشد به تفضیل مورد بررسی قرارگرفته شده است، جهت شناخت هرچه بهتر دانش آموزان برای نیل به اهداف سنجش تربیتی موارد زیر مورد بررسی قرار میگیرد:
الف - آزمون سبک شناختی:1
افراد هنگام جستجوی اطلاعات، سعی میکنند از روش هایی استفاده کنند که راحت تر و سریعتر آنها را به مقصود برساند، یعنی روش هایی که متناسب با سبک شناختی آنها است .[3] همچنین از لحاظ هوش و شخصیت تفاوت های فردی وجود دارد که در سبک شناختی قابل برررسی است به عبارت دیگر سبک شناختی بهعنوان یک سری از ابعاد تفاوت های فردی در درک کردن، به خاطر آوردن و تفکر کردن تعریف شده است.
[4] بهطورکلی در سبک شناختی گفته میشود دانش آموزان برای پردازش و تحلیل اطلاعات خود روشی که دوست می دارد را استفاده می کند روشن است معلمان با در نظر گرفتن سبک های شناختی دانش آموزان می توانند روش تدریس، تکالیف و ارزیابی متناسبی را بعمل آورند. از آزمون اشکال نهفته - GEFT - 2 و مقیاس حل مسئله اجتماعی3 برای شناخت سبک های شناختی توصیه میشود.
ب - سنجش هوش:
به اعتقاد فیروزبخت - 1382 - موفقیت تحصیلی با متغیرهای فراوانی رابطه دارد از جمله هوش، انگیزش، انتقادات معلمان، زمینه فرهنگی و متغیرهای دیگر، باید همه عوامل را دسته بندی و تاثیر هریک را مورد بررسی قرار داد. اما عاملی که تاثیر به سزایی در یادگیری دانش آموزان می گذارد هوش است.[5]
