بخشی از مقاله
خلاصه
امروزه مدیران به دو دلیل مسئولیت جهت حفظ رضایت شغلی افراد در سطوح بالا در سازمان و علاقمندی به تاثیری که 35 mm رضایت شغلی کارکنان بر عملکرد آنان در سازمان می گذارد به دنبال اندازه گیری رضایت شغلی کارکنان خود هستند. این تحقیق با هدف اندازه گیری رضایت شغلی کارکنان و تاثیر فرهنگ سازمانی بر آن در شرکت سایپا اجرا شده است.
جامعه آماری این تحقیق کارکنان بخش برنامه ریزی شرکت سایپا می باشد که با روش توصیفی همبستگی باابزار پرسشنامه ای که پایایی آن برابر 0/88 می باشد اجرا شده استدر این بررسی جمعاً 88 پرسشنامه بدست آمد که داده های های حاصل با استفاده از نرم افزار spss پردازش و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. طبق نتیجه بدست آمده رضایت شغلی کارکنان در این تحقیق برابر 56 درصد می باشد امنیت شغلی با 63/24 درصد بیشترین ، روابط کاری 56/48 درصد ، ارتقا شغلی با 55/96 درصد ، حقوق و مزایا با 55/79 درصد و امکانات رفاهی با 47/77 درصد به ترتیب اولویت قرار دارند .
رضایت از فرهنگ سازمانی نیز در حدود 52 درصد است که رضایت کارکنان از عوامل فرهنگی بدین ترتیب است که ارزشهای بنیادی با 55/23 درصد ، کارتیمی 54/58 درصد ، احترام و ارتباطات سالم 53/79 درصد ، فرهنگ تفویض اختیار 48/94 درصد و بازخورد سازنده 48/31 درصد به ترتیب اولویت قرار دارند .بین رضایت شغلی کارکنان و عوامل فرهنگ سازمانی ارتباط معنا داری وجود دارد . در تاثیر همزمان متغیرهای فرهنگ سازمانی بر رضایت شغلی فرهنگ تفویض اختیار ، ارزشهای بنیادی ، ارتباطات سالم ، تفویض اختیار و کار تیمی به ترتیب اهمیت قرار دارند
کلمات کلیدی:رضایت شغلی ، فرهنگ سازمانی
مقدمه
سازمان , اجتماعی است که حیات و پایداری آن به وجود پیوندی قوی بین اجزا و عوامل تشکیل دهنده آن بستگی دارد. احساس بی عدالتی در رضایت شغلی افراد اثرات مخربی بر روحیه همکاری دارد. چرا که اهتمام نیروی انسانی و انگیزش کارمند را تحت تاثیر خود قرار می دهد. بی توجهی و بی عدالتی و توزیع ناعادلانه دستاوردها روحیه کارمند را تضعیف کرده و انگیزه تلاش , فعالیت و همکاری آن را تنزل می دهد.
بنابراین سازمان عبارت از فرایندهای نظام یافته از روابط مقابل افراد برای دست یافتن به هدفهای معین, پس عنصر اصلی و موثر هر سازمان را منابع انسانی آن سازمان تشکیل می دهد که در بین آنها روابط متقابل بر قرار است, و بهترین راه سازماندهی این منابع استفاده شایسته سالاری در میان آنها است. در نهایت می توان گفت که سازمان چیزی جز روابط متقابل بین افراد نیست و ساختار سازمانی این روابط متقابل را که شامل تعیین نقشها, سلسله مراتب
هدفها و سایر ویژگیهای سامان است منعکس می نماید که همه آنها در جهت رضایت کارکنان و جلوگیری ترک خدمت آنهاست.
تعریف سازمان
تعاریف متعددی از سازمان ارائه شده است. این تعاریف اگر چه در ظاهر با یکدیگر متفاوتند، ولی در حقیقت ماهیت یکسانی دارند.
- سازمان عبارت است از مجموعه ای از افراد که برای تحقق اهدافی معین همکاری می کنند. - علی رضائیان، 1385؛ 10 -
- سازمان پدیده ای اجتماعی به شمار می آید که بطور آگاهانه هماهنگ شده و دارای حدود و ثغور نسبتاً مشخصی بوده و برای تحقق هدف یا اهدافی، براساس یک سلسله مبانی دائمی فعالیت می کند. - رابینز، 1385؛ 21 -
- منظور از سازمان پدیده ای اجتماعی است که آگاهانه هماهنگ شده و دارای حد و مرز به طور نسبی مشخص بوده که وظیفه اصلی آن رسیدن به هدف مشترک یا مجموعه اهداف می باشد. - سید جوادین، 1383؛ 15 -
چگونگی پذیرش مقاله به اطلاع مولف رابط خواهد رسید. با اینحال آخرین وضعیت مقالات از طریق سایت کنفرانس قابل پیگیری میباشد. در صورت پذیرش، لازم است مولفین مقاله، اصلاحات خواسته شده داوران را در نسخه نهایی و در مدت زمان خواسته شده اعمال نموده و نسخه نهایی را از طریق ایمیل کنفرانس ارسال نمایند.
رضایت شغلی و عوامل موثر بر آن
بطور اساسی رضایت شغلی عبارت است از حد احساسات و نگرشهای مثبت که افراد نسبت به شغل خود دارند. وقتی یک شخص می گوید دارای رضایت شغلی بالایی است. این بدان مفهوم است که او واقعا شغلش را دوست دارد و احساس خوبی درباره کارش دارد و برای شغلش ارزش زیادی قائل است. نتایج تحقیقات نشان می دهد که کارکنان با رضایت شغلی بالاتر از نظر فیزیک بدنی و توان ذهنی در وضعیت خوبی به سر می برند, یا رضایت شغلی, مجموعه ای از احساسات و باورهایی است که افراد در مورد مشاغل کنونی خود دارند. - George.jennifer & Jones.1999 -
رضایت شغلی یعنی دوست داشتن شرایط و لوازم یک شغل , شرایطی که در آن کار انجام می گیرد و پاداشی که برای آن دریافت می شود. - بروس ای، - 1369 با توجه به مطالب مزبور, می توان گفت : رضایت شغلی یعنی احساس خرسندی و خشنودی که فرد از کار خود می کند و لذتی که از آن می برد و در پی آن به شغل خود دل گرمی و وابستگی پیدا می کند.
رضایت شغلی حالتی مطبوع و خوشایند, عاطفی و مثبت که حاصل از رضایت ازشغل است, مفهومی دارای ابعاد, جنبه ها و عوامل گوناگون که باید مجموعه آن ها را در نظر گرفت. از جمله این عوامل, می توان به صفات کارگر و کارمند, نوع کار, محیط کار و روابط انسانی کار اشاره نمود. فیشر و هاننا رضایت شغلی را عاملی درونی می دانند و آن را نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط اشتغال می انگارند, یعنی اگر شغل مورد نظر, لذت مطلوبی را برای فرد تامین کند او از شغلش راضی است. در مقابل, چنانچه شغل مورد نظر رضایت و لذت مطلوبی را به فرد ندهد, در این حال او از کار خود راضی یا خشنود نبوده و درصدد تغییر و یا ترک آن بر می آید. - شفیع آبادی ، 1376 -
مفهوم رضایت شغلی
دانشمندان درباره رضایت شغلی تعاریف مختلفی دارند . ذکر شغلی این تعاریف عمده ، موجب رسیدن به یک تعریف کامل می شود. در سال 1935 ، رابرت هاپاک ، رضایت شغلی را در ارتباط با عوامل روانشناختی ، فیزیولوژیکی و اجتماعی تعریف کرده است . یعنی جهت رسیدن شاغل به رضایت شغلی ، لازم است از نظر روانی ، جسمانی و اجتماعی ارضاء شود .
این تعریف ترکیبی از عوامل مختلف ارضاء کننده است. در سال 1964 ، ویکتور وروم ، رضایت شغلی را به عنوان تمایلات روانی فرد نسبت به نقشی که شاغل در شغل خود ایفاء می کند تعریف کرده است . در این تعریف با توجه به مفهوم نقش که عبارت است از جنبه کارآمدی از انجام یک وظیفه به وسیله فرد ، می توان گفت بدین وسیله شاغل خود را در سازمان مفید می یابد . در نتیجه ، احساس رضایت به او دست می دهد.
در سال 1985 ، دیویس نیواستورم ، رضایت شغلی را ، مجموعه ای از احساسات سازگار نسبت به شغل می داند . این احساس زمانی حاصل می شود که خواسته ها ، نیازها ، آرزوها و تجربه هایی که شاغل هنگام ورود به سازمان با خود دارد ، از طریق شغل برآورده شود . بدین گونه بین توقعات شاغل و برآورده شدن آنها ، توازن برقرار می شود .
در نتیجه شاغل ، نگرشی مثبت به شغل پیدا می کند که موجب رضایت او می گردد. حال با نگرش به تعاریف و مفاهیم ذکر شده ، معلوم می گردد که رضایت شغلی تحت تاثیر اهرم هایی - عواملی - از قبیل. -1حقوق و مزایا ، -2محتوی شغل ، -3انگیزه های ارتقاء ، -4تجلی در کار ، -5مشارکت ، -6کار گروهی ، -7محیط و شرایط کاری می باشد
-1حقوق و مزایا:
دستمزدها نقش بسیار با اهمیت و معنی داری را در تعیین رضایت شغلی افراد ایفاء می کنند . حقوق آنچنان عامل تعیین کننده رضایت شغلی است که می توان گفت ، به عنوان ابزار و برطرف کننده بسیاری از نیازها می باشد . کارکنان غالبا دستمزد - حقوق - را به عنوان واکنش اعتبار بخشیدن مدیریت در قبال میزان مشارکت آنها در سازمان می دانند..
-2محتوی شغل:
انسان ، کاری را که مورد علا قه اش است با جدیت انجام می دهد. علاقه به کار ، تمایل اجرایی را در فرد تقویت می کند و برای او روشن می شود که چرا کار می کند. از طرفی تمایل به کار موجب افزایش کیفی کار می شود و موجبات عشق به کار را فراهم می آورد . در این رابطه دو عامل تنوع و نوع کنترل برکار می توانند تاثیر به سزایی بر رضایت شغلی کارکنان داشته باشند .
-3انگیزه های ارتقاء:
فرصتهای ارتقاء و ترفیعاتی اثر ملایم و اعتدالی بر رضایت شغلی دارند . ارتقاء به سطوح بالا در یک سازمان نوعا موجب تغییرات مثبت در سرپرستی ،محتوی شغل و حقوق می گردد . مشاغلی که در سطوح بالای یک سازمان قرار دارند معمولا برای افراد آزادی عمل بیشتر کاری، تکالیف شغلی چالش برانگیزتر و حقوق بالاتری را فراهم می کنند.
-4تجلی در کار:
هر کس دوست دارد بوسیله کار خود ، شکوفا و شناخته شود . اشتغالی که موجبات شناخت فردی را فراهم نسازد ، برای فرد ضایعه می آفریند . بدین گونه که کار فاقد شکوفایی ، موجب می شود که فرد آن را منفی قلمداد کند و از طرفی ، فرد دوست دارد که از نظر سازمان ، انسانی مفید و مطلوب جلوه دهد و بدین ترتیب رشد در سازمان برایش یک زمینه انگیزه کاری را فراهم می کند ، که این امر تاثیر زیادی در رضایت شغلی فرد بوجود می آورد.
-5مشارکت:
افراد دوست دارند که در امور سازمان ، مورد مشورت قرار گیرند و از تجارب انها استفاده شود و در اختیار دیگران قرار گیرد . مورد مشورت قرار گرفتن فرد در سازمان موجب می شود که عضو سازمانی ، خود را مهم و سهیم در سازمان بداند . ایجاد چنین انگیزه ای می تواند موجب افزایش رضایت شغلی کارکنان در سازمان شود
-6کار گروهی:
همکاری مشارکتی و دوستانه یکی از اهرم های نسبتا موثر در رضایت شغلی هر یک از افراد سازمان می باشد . افراد مایلند ضمن کار ، فرصتهای حرف زدن با یکدیگر را داشته باشند . اصولا کارکنان مشاغلی را که آنها را به طور فیزیکی از یکدیگر جدا می سازد ، دوست ندارند . بنابراین به نظر می رسد کارکنان ، همکاران خویش را دوست دارند . بر همین اساس با کسانی که معتقد به کار گروهی به عنوان یک عامل اصلی در رضایت شغلی نیستند ، دائم در بحث و جدل می باشند
-7محیط و شرایط کاری:
محیط کار نیز سهم متعادلی را در ایجاد رضایت شغلی افراد داراست عوامل نظیر ، دما ، رطوبت ، تهویه ، نور ، سرو صدا ، برنامه کاری ، نظافت محل کار ، ابزار آلات کافی و ...می توانند در میزان رضایت شغلی تاثیر بگذارند . دلیل این امر نیز روشن است. زمانی که افراد دارای محیط و شرایط کاری مناسب باشند ، منجر به سلامت جسمانی و روانی آنها می گردد . مثلا دمای بسیار بالا یا نور ضعیف می توانند ناراحتی های جسمی برای افراد ایجاد نمایند . یا هوای آلوده ، تهویه نامطبوع نیز می توانند از نظر جسمانی خطرناک باشند . - رابینز ، 1385 -
فرهنگ سازمانی
سازمان ها درست مثل افراد دارای شخصیت هایی می باشند که این قالب شخصیتی سازمان را فرهنگ آن سازمان می گویند. در ذیل به تعاریفی چند از فرهنگ سازمانی اشاره می کنیم:
- فرهنگ سازمانی عبارت است از مجموعه ای از ارزشها، باورها، درک و استنباط و شیوه های تفکر یا اندیشیدن که اعضای سازمان در آنها وجوه مشترک دارند و همان چیزی است که به عنوان یک پدیده درست به اعضای تازه وارد آموزش داده می شود. - دفت، 1384؛ 621 -
- فرهنگ سازمانی عبارت است از یک الگوی کلی از رفتار، ارزشها و باورهای مشترک بین اعضای سازمان. می توان فرهنگ سازمانی را بدین گونه نیز تعریف کرد: آنچه افراد در یک محیط سازمانی می گویند، انجام می دهند و می اندیشند. - کونتز، 2005؛ - 338 واترمن و پترز فرهنگ سازمانی را یک مجموعه مسلط و م نسجم از ارزشهای مشترک می دانند که بوسیله نمادهایی مانند داستان ها، اسطوره ها، افسانه ها، شعارها و حکایات منتقل شده اند.
- ادگار شاین فرهنگ سازمانی را الگوی مفروضات بنیادین می داند که توسط یک گروه برای مقابله با مشکلات ناسازگاری خارجی و یکپارچگی داخلی، ابداع، کشف یا ایجاد می شوند. - مورهد - گریفین، 1385؛ 512 -
- فرهنگ سازمانی به عنوان ارزشهای غالب که بوسیله سازمان حمایت می شود، توصیف شده است. یا فلسفه ای که خط مشی سازمان را به سمت کارکنان و مشتریان هدایت می کند. یا ارزشهایی که به کمک آنها کارها و امور روزمره سازمان انجام می پذیرد. یا مفروضات و باورهای بنیادی که بین اعضای سازمان مشترک می باشند. - رابینز، 1385؛ 381 -
با توجه به اهمیت شناسایی فرهنگ و کارکردها و تاثیر آن بر روی کارکنان سازمان، مدل های مختلفی برای پژوهش های مرتبط با فرهنگ سازمانی طراحی و ارائه گردیده است .
