بخشی از مقاله
چکیده:
مقدمه: با توجه به ر شد بی سابقه اطلاعات مدیریت سلامت، نیاز به آموزش نیروی ان سانی شاغل در بیمار ستان یک ضرورت ا ست. از این رو پژوهش حاضر با هدف شناسایی رابطه آموزشهای ضمنخدمت پرسنل شاغل در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با پیامدهای شغلی: تعهد سازمانی، خشنودی شغلی و رفتار شهروندی سازمانی انجام شدهاست.
روشها: این تحقیق تو صیفی از نوع همب ستگی در جامعه آماری پر سنل شاغل در یکی از بیمار ستانهای شهر اهواز در سال 1394 صورت گرفت. تعداد 100 نفر کارمند بیمارستان به روش تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمعآوری اطلاعات شامل پرسشنامه محققساخته برای ارزیابی اثربخشی آموزش ضمنخدمت، پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی، پرسشنامه رضایت شغلی عمومی و پرسشنامه تعهد سازمانی بالفور و وکسلر بود. تحلیل دادهها با استفاده از آمار توصیفی و نیز روش انوا صورت گرفت.
نتایج: نتایج به دست آمده نشان داد رابطه آموزش ضمنخدمت کارکنان بیمارستان با رضایت شغلی r = 0/53 - ، - P< 0/001 ، تعهد سازمانی r = 0/3 - ، - P =0/004 و رفتار شهروندی r = 0/36 - ، - P< 0/03 معنادار بود.
نتیجهگیری: با توجه به اهمیت عملکرد پرسنل در نظام سلامت که به دنبال آموزش ضمنخدمت اثربخش حاصل می شود، پرسنل پرستاری نسبت به پیراپزشکی و اداری از امتیاز کمتری برخوردار بودند، بنابراین لزوم توجه به آموزش پرستاری بیش از پیش آشکار میگردد.
مقدمه:
آموزش نیروی انسانی شاغل در حوزههای مراقبتهای پزشکی یک ضرورت است. گرچه صاحبنظران به اهمیت این موضوع توجه و بر اجرای صحیح، جامع و کامل آن تأکید دارند، اما با توجه به تحولات م ستمر نیازهای بهدا شتی جامعه و افزایش روزافزون دان ستنیهای پز شکی، لازم است آموزش و بهسازی نیروی انسانی شاغل در حوزههای مراقبتهای بهداشتی به طور جدیتر مورد توجه قرار گیرد . آموزش کارکنان فرایند موقعیتیابی و پرورش کارکنان در محیط کار ا ست. در ب سیاری از موارد این نوع آموزش با آموز شی که کارکنان جدید را برای شغل شان آماده می کند در ارتباط ا ست.
آموزش منابع ان سانی برای افزایش بهرهوری و پی شرفت سازمان ضروری ا ست. به دلیل اهمیت سازمانها در برآورده ساختن نیازهای جامعه، متخ ص صان تأکید زیادی بر تداوم آموزشهای ضمن خدمت دارند. فا صله زیاد بین مهارتهای مورد نیاز کارمندان و مهارتهایی که آنها دارند موجب فقدان خشنودی شغلی و تمایل به ترک شغل آنان میگردد. برنامههای آموزش ضمن خدمت کارکنان تاکنون به اشکال مختلف در بیمارستانها به اجرا درآمده است اما متأسفانه علیرغم سابقه طولانی اجرا این برنامهها نتوانستهایم شاهد تأثیرات مثبت این آموزشها بر پیامدهای شغلی کارکنان باشیم و این برنامهها تنها پاسخگوی میزان کمی از نیازهای آموزشی افراد بوده و کیفیت ارائه برنامهها در سطح ضعیف است.
از آنجا که آموزشهای ضمن خدمت شامل ت شریح ماموریتها، اهداف و عملکرد بهینه در سازمان ا ست، آگاهی یافتن از موارد مذکور باعث توجه بیشتر کارکنان نسبت به مسائل سازمانی شده و هر یک از آنها زمینه و انگیزه لازم در رشد و توسعه مسائل سازمانی را تقویت خواهند نمود. یکی از متغیرهایی که پیامد این فرایند است، رفتار شهروندی سازمانی آن دسته از فعالیتهای مرتبط با نقش افراد در سازمان است که فراتر از انتظارات وظیفه و شرحشغل فرد انجام میشود و هر چند که سیستم پاداش رسمی این رفتارها را شناسایی نمیکند ولی برای عملکرد خوب سازمان موثر است.
پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی شامل افزایش همکاری و بهرهوری مدیریتی، کاهش نیاز به تخصیص منابع کمیاب برای حفاظت از منابع سازمان و نظارت و کنترل بر اجرا وظایف روزمره، ت سهیل هماهنگی فعالیتها بین اع ضای تیمی و گروههای کاری، ایجاد محیط کاری خوشایند، جذب و حفظ کارکنان با کیفیت بالا، ارتقای عملکرد سازمانی از طریق کاهش تغییرپذیری در عملکرد واحدهای کاری و ارتقای توانایی سازمان در تطبیق با تغییرات محیطی است.
اقدامات آموزشی سازمان بر تعهد سازمانی و خشنودی شغلی کارکنان تأثیر میگذارد . تعهد سازمانی نگرشی است که انعکاس احساساتی همانند دلبستگی و وفاداری نسبت به اهداف سازمان است و کمبود آن باعث غیبت کارکنان، جابجایی، ایجاد هزینههای کاری، سرقت و نارضایتی شغلی می شود. رودن و کونین - Rowden &Conine - معتقدند که آموزش سازمانی به عنوان ابزاری برای افزایش خ شنودی شغلی قابل ا ستفاده است. نتایج پژوهش بوریس و ساهیندیس - Sahinidis & Bouris - نشان داد که بین ادراک کارمندان از اثربخش بودن آموزش و تعهد، خشنودی شغلی و انگیزش آنان رابطه معناداری وجود دارد.
بنابراین با توجه به اهمیت آموزش ضمن خدمت بر عملکرد کارکنان در این پژوهش به بررسی رابطه آموزشهای ضمن خدمت کارکنان با پیامدهای شغلی: تعهد سازمانی، خشنودی شغلی و رفتار شهروندی سازمانی پرداخته شد تا گامی در جهت حرکت کاربردی علم به سمت جلو در راستای دستیابی به نتایج و رفع مشکلات و تقویت نقاط قوت باشد. روشها این مطالعه مقطعی - همب ستگی - و از نظر هدف کاربردی خواهد بود که در مورد رابطه آموزشهای ضمن خدمت کارکنان بیمار ستان ابوذر با پیامدهای شغلی: تعهد سازمانی، خ شنودی شغلی و رفتار شهروندی سازمانی انجام گرفت. حجم نمونه معادل با جامعه پژوهش 100 نفر از کارکنان بیمارستان ابوذر به صورت تصادفی صورت گرفت.
ابزار شامل یک پرسشنامه محققساخته برای ارزیابی اثربخشی آموزش ضمن خدمت و سه پرسشنامه استاندار تعهد سازمانی، رضایت شغلی و رفتار شهروندی سازمانی است. از پرسشنامه ارزیابی اثربخشی آموزش خدمت که دارای 20 سئوال است و همه سئوالات بر اساس طیف پنج گزینهای لیکرت طراحی شده ا ست. به گونهای که به گزینه کاملا موافقم، موافقم، نظری ندارم، مخالفم، کاملا مخالفم به ترتیب امتیازات بین 5 تا 1 تعلق میگیرد حداقل نمره این پرسشنامه 20 و حداکثر آن 100 امتیاز است و روایی آن توسط اخذ نظر پنج تن از صاحب نظران حوزههای مراقبت های پزشکی و مدیریتی به تأیید رسیده است. پایایی این ابزار در پژوهش مناجاتی 0/87 به دست آمد.
سه پرسشنامه استاندارد شامل: -1 پرسشنامه تعهد سازمانی بالفور وکسلر که این پرسشنامه دارای 9 سئوال و 3 زیر مقیاس است. مقیاس ها شامل تعهد همانندسازی شده، پیوستگی و مبادلهای است. به هر زیر مقیاس 3 سئوال اختصاص داده شده است. پاسخها در طیف لیکرتی از بسیار مخالفم تا بسیار موافقم با نمره 1 تا 5 قرار میگیرد. نمرهگذاری سوالات 3، 6 و 9 به صورت معکوس صورت گرفت. حداقل نمره این پرسشنامه 9 و حداکثر آن 45 امتیاز است.
اخباری و عری ضی ضریب پایایی به روش آلفای کرونباخ 0/78 را برای تعهد کلی و برای زیر مقیاسهای تعهد همانند سازی شده 0/85، تعهد پیو ستگی 0/76 و تعهد مبادلهای 0/70 گزارش کردند. دومین ابزار، پر س شنامه رفتار شهروندی سازمانی ا ست که یک پر س شنامه 16 سئوالی تعدیل شده ا ست و تو سط ا سمیت و ارگان - Smitt & Organ - ساخته شده ا ست. این پر س شنامه دارای ابعاد رفتار یاریکننده، وظیفهشناسی، اخلاق اجتماعی و ادب شغلی است. به هر بعد 4 سئوال اختصاص داده شده و حداقل نمره هر بعد 4 و حداکثر آن 20 امتیاز است.
پایایی این ابزار در پژوهش محبوبیمنش 0/85 به د ست آمده ا ست. محتوای سئوالات این پر س شنامه ن شاندهنده رفتار فرا نق شی و شهروندی است. مقیاس پاسخدهی این پرسشنامه طیف لیکرتی از بسیار مخالفم نمره 1 تا بسیار موافقم با نمره 5 است. حداقل و حداکثر امتیاز کل این پرسشنامه 16 و 80 بود . -3 پرسشنامه رضایت شغلی عمومی: برای سنجش این متغیر از مقیاس 3 سئوالی فیشمن و کامن - Fishman & Common - استفاده شد.
این پرسشنامه رضایت شغلی را به صورت کلی مورد ارزیابی قرار میدهد و به بررسی ابعاد آن نمی پردازد. حداقل و حداکثر امتیاز به ترتیب 3 و 15 است. پایایی این ابزار در پژوهش پاژخ 0/71 به دست آمد. روایی تمام ابزارهای پژوهش به تأیید صاحبنظران مدیریتی رسیده است. دادهها با استفاده از پرسشنامههای فوقالذکر در اختیار واحدهای مورد پژوهش قرار داده شد و مجددا به صورت حضوری از آنها جمعآوری شد.
جهت تحلیل یافت ها از نرمافزار SPPS ن سخه 16، آمار تو صیفی نظیر پراکندگی، میانگین و آنوا انجام شد. یافتههای پژوهش بر ح سب نوع دادهها، از کمّی نظیر سابقه کار تا دادههای کیفی مانند جنس، پست سازمانی و ... بود. نتایج از نظر متغیر جمعیت شناختی جن سیت 72 در صد کارکنان زن و 28 در صد مرد بودند. از نظر متغیر سابقه، پر ستاران 12/22 ، پیراپز شکان 11/62 و کارکنان اداری 14/40 سال سابقه کاری داشتند.
از نظر شیفت کاری 33 درصد شیفت در گردش و 77 درصد کارکنان شیفت ثابت بودند. از نظر پست سازمانی 36 درصد پرستار، 24 درصد پیراپزشکی و 40 درصد کارکنان اداری بودند. از لحاظ نوع استخدام 31 درصد رسمی، 29 درصد پیمانی و 10 درصد طرحی و 30 درصد تبصره ای بودند. از نظر میران علاقه به شغل 8 درصد علاقهی کم، 65 درصد علاقهی متو سط و 27 در صد علاقه زیاد به شغل خود دا شتند. از نظر میزان تح صیلات 6 در صد زیر دیپلم، 13 در صد دیپلم، 6 در صد فوق دیپلم، 69 درصد لیسانس و 6 درصد فوق لیسانس بودند.
در کل اثربخشی آموزش ضمن خدمت بیشترین تأثیر را بر روی رفتار شهروندی سازمانی کارکنان - - 0/43±3/73 و سپس بر روی رضایت شغلی افراد - 0/91±3/37 - و کمترین تأثیر را بر روی تعهد سازمانی کارکنان - - 0/43±3/73دا شته ا ست. در بین سه گروه کارکنان؛ اثربخ شی آموزش ضمن خدمت بی شترین تأثیر را ابتدا بر ر ضایت شغلی کارکنان پیراپز شکی - 0/55±4/02 - ، سپس بر روی رفتار شهروندی سازمانی کارکنان اداری - 0/65±3/83 - و در آخر بر روی تعهد سازمانی کارکنان اداری - 0/81±3/08 - داشته است - جدول . - 1
