بخشی از مقاله
روشهای نوین برای وصول مطالبات وصول مطالبات باتوجه به ارزش زمانی بول
چکیده :
در شرایط اقتصادی فعلی کشور توجه به نقدینگی و ارزش آن درانجام فعالیتهای اقتصادی از اهمیت بسزایی برخوردار است. صنعت برق نیز با توجه به هزینه بر بودنش احتیاج به منابع نقدی فراوانی دارد. مهمترین منبع تأمین نقدینگی شرکتهای وابسته به وزارت نیرو درآمد حاصل از فروش انرژی می باشد. در حال حاضر این شرکتها با توجه به تنگناهای پولی باید تدابیر لازم را برای کسب بموقع درآمد اتخاذ نمایند.
در مقاله حاضر با در نظر گرفتن ارزش زمانی پول و میزان بدهی مشترکین به شرکتهای برق منطقه ای به بررسی میزان بدهی یک شرکت نمونه پرداخته شده است. با توجه به ارزش زمانی پترل خسارات حاصل از دیرکرد مشترکین در تادیه بدهیهایشان محاسبه و حجم زیانی که در اثر این معضل به آن شرکت وارد شده است، تخمین زده خواهد شد. در پایان به بررسی راههای وصول بموقع طلب از مشترکین پرداخته خواهد شد. سپس با توجه به سیاستهای تشویقی، راههای مؤثر در انگیزش پرسنلی که دراین راستا انجام وظیفه می نمایند پیشنهاد خواهد گردید. باشد که قدمی هر چند کوچک در اعتلای صنعت عظیم برق بر داشته باشیم.
درگذشته درآمد در شرکتهای وابسته به وزارت نیرو با توجه به ساختار دولتی جایگاه محکمی نداشته است، و انگیزه لازم و کافی برای کسب درآمد و وصول مطالبات ایجاد نمی شده است. اصولا همانطوریکه آمار و ارقام، کارآئی را در واحدهای دولتی پائین نشان می دهد کسب درآمد نیز از این قاعده مستثنی نیست و همواره باید مطالبات دولت را با استفاده از ابزارهای قهری و تهدید و ترفندهای اجباری وصول نمود. شاید مسئله مشکل فرهنگی باشد و برای مردم بدهی به واحدهای دولتی نسبت به سایر بدهیها ممتاز نباشد، مگر اینکه ترس از عکس العمل دولت و زیانهای بیشتر آنها را وادار به اعاده تعهداتشان نماید.
در سالهای اخیر بعلت حذف کمکهای دولت و مسئله خودکفائی واحدها و مشکلات نقدینگی و کسب منابع باعث گردیده که وزارت نیرو تدابیر لازم را برای کسب درآمد منطقی و وصول مطالبات اتخاذ نماید. در شرکتهای وابسته به وزارت نیرو دو نوع درآمداصلی یا منابع مالی برای تأمین هزینه ها پیش بینی گردیده که عبارتند از درآمد حاصل از فروش انرژی و منابع حاصل از فروش انشعابات برق .
درآمد حاصل از فروش انشعابات برق بدلیل اینکه تا وصول نگردد تعهدی انجام نمی گیرد و متقاضی مجبور است برای دریافت انشعاب و ارتباط با وزارت نیرو و استفاده از انرژی برق حق انشعاب را بپردازد، سهل الوصول تراست. وزارت نیرو برای وصول اینگونه درآمدها (هرچند هزینه های موردنیاز را جواب نمی دهد)، ولی مشکل چندانی هم برای ابتياع ووصول بموقع ندارد. اما نوع دیگر درآمدها که درآمدهای جاری محسوب می گردند و درآمدهائی هستند که مشترکین باید بابت مصرف انرژی الکتریکی بپردازند، وصول سخت تری دارد و عمدتا برای وصول درصدی از این درآمدها نیاز به پیگیری و تلاش بیشتری می باشد.
افزایش بدهی مشترکین بطور دائم نشان می دهد که وزارت نیرو در این رابطه موفقیت چندانی نداشته است. دلایل و علل این کمی موفقیت زیاد است که تماما متوجه صنعت برق نیست و عوامل درونی و بیرونی فراوانی باعث شده است که وزارت نیرو نتواند به حق مسلم خود رسیده و تعهداتی را که بعهده او گذاشته اند بموقع و خوب انجام دهد.
سیستم و تعرفه های فروش انرژی از پیچیدگی خاصی برخورداراست و یکی از مدلهای فنی و دقیق فروش کالا در ایران می باشد و حساسیت مشترکین در سیستم درآمد بصورت یکسان نیست و طبقات مختلف مشترکین جایگاه و نقش مختلفی را در سیستم درآمدی وزارت نیرو دارند. در یک شرکت نمونه تعداد مشترکین در هر تعرفه و سهم درآمد حاصل از فروش انرژی در پایان سال ۱۳۷۳ بشرح زیر می باشد. (1)
جدول فوق نشان می دهد که در شرکتی با داشتن حدود ۹۵۰۰۰۰ مشترک بالغ بر ۵۰٪ درآمد آن متعلق به ۱۲۰۰۰ مشترکین دیماندی (۳۰ کیلووات به بالا) می باشد. پس ارزش آنرادارد که برنامه ریزیهائی روی ۱۲۰۰۰ مشترک فوق با اولویت اول انجام داد
فروش انرژی
فروش انرژی برق در شرکتهای وابسته به وزارت نیرو بصورت تعهدی انجام می گیرد. بدین ترتیب که پس از مصرف انرژی توسط مشترک در دوره های یک یا دو ماهه کنتور مصرف کننده قرائت وجهت محاسبه و صدور صورت حساب برق مصرفی به کامپیوتر گزارش می گردد، سپس کامپیوتر برق مصرفی را محاسبه و صورتحساب صادر می نماید و این صورتحساب به واحدهای مربوطه ارسال و توسط مأموران تشخیص توزیع می گردد.
در شرایط فعلی برای صورتحساب یکماهه بدین ترتیب عمل می شود که مثلا مشترک از تاریخ
۱ / ۱/ ۷۴ لغایت ۷۴ / ۱ / ۲۵ برق مصرف می کند (بدون پرداخت بهای مصرف برق ) سپس توسط مأمور قرائت برق مصرفی تعیین می شود. مأمور تشخیص پس از قرائت کنتور قبض را به حسابداری بخش و حسابداری بخش به امور و پس از کنترلهای لازم به کامپیوتر ارسال می نماید. کامپیوتر پس از بررسی پاسخ نسبت به صورتحساب گیری اقدام می نماید. تا تاریخ ۷۴ / ۲ / ۱۵ ، زمان مصرف صورتحساب گیری می شود.
مهلت پرداخت صورتحساب برای مشترک ۲ / ۲۵/ ۷۴ تعیین می شود و تا تاریخ ۷۴ / ۳ / ۱ برای تعیین پرداخت یا عدم پرداخت صورتحساب وقت صرف می شود. از اول خرداد به دریافت یا قطع برق مشترک اقدام می گردد. تا زمانی که برق قطع شود یابهای آن وصول گردد حدود ۷۰ روز بطول می انجامد (از زمان اولین روز مصرف برق توسط مشترک)، اینگونه مشترکین، مشترکینی هستند که برای آنان صورتحساب یکماهه صادر می شود و در ردیف مشترکین فشارقوی بوده که بهای انرژی دریافتی از آنان حدود ۵۰٪ از کل درآمد را تشکیل می دهد. بقیه بصورت دو ماهه صورتحساب برق مصرفی خود را دریافت می نمایند و زمان بیشتری را همزمان با مصرف برق دارند تا پول آنرا بپردازند.
اصولا زمانی که صورتحساب صادر می گردد، سند حسابداری نیز تنظیم و برق مصرف شده به حساب بدهکار مشترک منظور می شود. ثبت حسابداری زیر در دفاتر انجام می شود، و تا زمانی که مشترکین خوش حساب در صورتحسابهای يکماهه
اندا
بدهکار : مشترک بابت برق مصرفی xx xxx ریال
بستانکار : درآمد X X X X X ریال
هزینه برق مصرفی را پرداخت می کنند، حداقل یکماه طول می کشد. این تأخیر در پرداخت بهای برق مصرفی یکی از تنگناهها و معضلات وزارت نیرو در زمان حال می باشد. شاید در زمان گذشته به این مسئله کمتر توجه می شد ولی بعلت مشکلات نقدینگی و نیاز به منابع مالی، بدهی مشترکین این صنعت را با مشکل بزرگی مواجه نموده است، و در بعد كلان مملکت بدهی مشترکین به وزارت نیرو بالغ بریکصد و ده میلیارد تومان می باشد. با توجه به افزایش قیمتها این بدهی صعودی بوده است. بدهی فوق نشانگر این است که فعالیت برای کسب درآمد موفق نبوده است. اصولا ساختار شرکتها طوری است که به اندازه ای که روی هزینه ها تکیه می شود بر روی درآمدها دقت نمی شود.
بخش درآمد در ساختار وزارت نیرو پویائی لازم را نداشته است، و اصلا واحدی بنام درآمد در ساختار این صنعت عظیم نیست و هر قسمت از آن در واحدی جدا از دیگر واحدها و بصورت پراکنده انجام می شود. یک قسمت از فعالیتهای درآمد در واحدهای مالی
