بخشی از مقاله
چکیده
در تحقیق پیش رو، توانایی مقولهبندیِ کودکان 4 تا 6 سالهی فارسیزبان از روابط فضا - مکان ارزیابی و بررسی شده است. در این مطالعه، با استفاده از شش تضاد جهتی - بالا / پایین ، چپ / راست ، روبرو / پشتسر - ، تصاویری در 3 سطح و برای هر جهت 3 عکس-که هر عکس خود شامل چهار تصویر میگردید- طراحی شد. از کودکان آزمونشونده خواسته شد تا از بین 4 تصویر یکی از آنها را که با سایر تصاویر تفاوت داشتجدا کنند. این آزمون در 3 سطح و به منظور سنجش 3 سطح از تواناییهای شناختی کودکان مبتنی بر تشخیص تصاویر، بر اساس الگوهای پیشنمونه، به انجام رسید. نتایج به دست آمده به وضوح نشاندهندهی رشد شناختی کودکان با افزایش سن آنها در تشخیص این دسته از روابط بود. علاوه بر آن، دادههای پیشرو در زبان فارسی، با سایر زبانها مبنی بر رشد 3مرحلهای الگوهای پیشنمونگی از موارد ملموس و وابسته به مثالی خاص به سمت مقوله-های پیشنمونهبنیان و در نهایت، در جهت درک روابط انتزاعی همخوانی داشت. کلیدواژهها: رشدشناختیُ، مقولههای فضاBمکانِ، تضادهای جهتیّ، اکتساب زبان اولْ، کودکان فارسیزبان.
.1 مقدمه
پژوهشهای انجامگرفته پیرامون تواناییهای شناختی کودکان در تشخیص روابط فضا- مکان مؤید آن است که کودکان از سنین 3 الی 4 ماهگی توانایی تشخیص این دسته از روابط را پیدا میکنند - لندوَ،1996؛ بورمنُ، 1996؛ چویًٌ،1999؛ کاساسولاٌٌ، 2013؛ فاران و اتکینسونٌٍ ، . - 2016 بورمن - 1996:388 - ، در تحقیق خود پیرامون نحوهی اکتساب حروف اضافه در زبان انگلیسی، نشان داده-است که نوزادان میتوانند مقولات فضا- مکان » داخلٌَ« ، » بالاٌُ« و » پایین ٌِ« را در سن 6 ماهگی تشخیص دهند، همچنین این دسته از کودکان در سن 10 ماهگی قادر بودند مفهومِ » بینٌّ«، و در 14 ماهگی توانستند مفهوم » رویٌْ« را ادراک کنند. این دسته از پژوهشگران بر این نظرند که تواناییهای ادراکی کودکان از مقولههای فضا- مکان ابتدا در مسیر رشد خود بسیار محدودند و کودکان، در مراحل بعدی ، با افزایش سن است که به سمت تعمیم این دسته از روابط برای اشیای متنوعتر حرکت میکنند و در نهایت، میتوانند با افزایش سن و تواناییهای شناختی خود روابط فضا - مکان، خارج از حالت پیشنمونگیٌَ، را نیز ادراک کنند - بورمن :1996 کاساسولا :2013 فاران و اتکینسون . - 2016 فاران و اتکینسون نیز - - 2016 به تبعیت از کاساسولا - - 2013 و مینتس و همکارانٌُ - - 2006 بر این فرضاند که کودکان، در روند رشد مقولات فضا- مکانی، از 3 مرحله گذر میکنند.
به بیان دیگر، کودکان ابتدا هر رابطه را در قیاس با یک مثال ملموس برای خود فرا میگیرند که در عین پیشنمونگی بسیار محدود است. در مرحلهی بعد ، همان رابطهی پیشنمونه شکلگرفته را به اشیای مختلف تعمیم میدهند واین در مرحلهی سوم است که کودکان با افزایش سن و رشد تواناییهای شناختی خود قادر خواهند بود آن دسته از روابط را برای طیف وسیعتری از روابط فضا-مکانی، که در حالتهایی به غیر از حالت پیشنمونه نیز قرار دارند، ادراک نمایند. لندو - - 325:1996 نشان داده است که درک روابط جهتی، بر اساس دو محور عمودی و افقیًٍ، از فضای اطراف نسبت به زاویهی دید بیننده صورت میپذیرد که ماهیتی کاملاً انتزاعی از خود نشان میدهد. به همین دلیل، انتخاب این دسته از روابط فضا- مکان جهتی میتواند در راستای هدف این تحقیق، که نشان دادن میزان رشد شناختی کودکان بر پایهی الگوهای پیشنمونهبنیاد است، مؤثرتر واقع شود.لئونارد تالمیٌٍ - 176:2000 - در بررسی روابط فضا - مکان، در بین زبانهای مختلف، به این نتیجه دست یافت که در تمامی زبانهای دنیا ما با مجموعهای ثابت
