بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای امروز و در برهه زمانی فعلی ،اغلب کشورهای جهان آثار حضور و اقدامات افراطیون تروریست را درک نمودهاند و این مسئله دولت ها را بر آن داشته تا تدابیر و دوراندیشی های مقابلهای و مبارزهای لازم با آنها را در دستور کار خود قرار دهند. دولتها به مقتضای سیاستها و توانمندیهای خود مقابلههای نظامی و اقدامات بازدارنده را در مسیر مبارزه با افراطیگری اتخاذ مینمایند. موفقیت نسبی و گاه شکست آنها و کماکان وجود ناامنی ناشی از افراطی گری ،شیوه مقابله دولتها را زیر سوال می برد و این سوال را پیش می آورد که تصمیم و عکسالعمل مناسب در مقابل افراطیون بینالمللی کدام است؟ راهکار مقابله اگر مناسب و کارساز نباشد ،ممکن است آتش خشم آن ها را بیش از پیش بگستراند و ناامنی را رو به فزونی ببرد.
این راهکار باید کاملا سنجیده و موثر باشد،اقدامات سخت و مبارزه نظامی نمی تواند روشی مناسب باشد. باید با شیوه فرهنگآفرینی و تمدنسازی با آنها روبرو شد. آنچه که این مقاله قصد پرداختن به آن را با روش توصیفی-تحلیلی دارد این است که استدلال نماید بهترین شیوه رویارویی با افراطی گری مبارزه ایدئولوژیکی و شیوه نرم فرهنگی است. این پژوهش ،برخورد فرهنگی و مبارزه ایدئولوژیکی را بعنوان مهندسی مقابله با افراطیگری ارائه می دهد.
مقدمه
جهان امروز تنها به هدف کسب امنیت جهانی می اندیشد. امنیت در جهان قرن بیست و یکم تا حدی نسبت به همه تاریخ بشریت در جایگاهی بالاتر فراهم است اما هنوز هم گاه گاهی دچار تشویش شده و اضطراب انگیز میشود. هنوز هم مردمانی را در دل خود جای داده که با آوارگی ناشی از ظلم و جنگ های داخلی ،روز و شب می گذرانند و هنوز روزانه تعداد قابل توجهی از مردمان خود را در اثنای حملات و جنگ های نظامی و سیاسی دولت ها از دست میدهد. به نوعی جامعه جهانی قرن بیست و یکم با مظاهر نوپدیدی مواجه شده است ،مواردی نظیر تروریسم توسعه یافته ،افراطیگری و بنیادگرایی. اگر قبلا مردمانش را بر اثر اهداف و بلندپروازی های نظامی و کشورگشایانه از دست میداد ،اکنون آنان را در برابر جمود فکری و جنگهای عقیدتی از دست میدهد.
امروز دنیا با پدیده افراطیگری و تروریسم مواجه است. افراطیونی که تروریست هستند و اهداف خاصی را در سر دارند. افراطی گری تروریستی معمولا برای رسیدن به اهدافش از چند طریق وارد عمل میشود. استراتژی آنها از لحاظ تئوریک مجموعه منسجمی را تشکیل می دهد که دارای پنج استراتژی تحریک دشمن ،ارعاب و تهدید،اختلال ،جنگ فرسایشی و شهری و جلب حمایت از طریق اشاعه ایدئولوژیشان است - نورزایی ،. - 1393 برای حفظ امنیت امروز جهان و برقراری صلح و ایجاد زندگی مسالمت آمیز باید مبارزه کرد ،باید افراطی گری را از صحنه روزگار محو کرد.
البته آنکه جهان در برابر آن ها و تروریسم آن ها ساکت ننشسته و در هر لحظه اقدامات مبارزه ای و مقابله ای علیه آنها از سوی دولت و یا دولت هایی بروز می کند ،اما چرا بازهم امنیت جهان در خطر خشونت طلبی های افراطی گری مخدوش می شود؟ چرا هنوز هم زندگی مسالمت آمیز و با آرامش خاطر افراد در گوشه هایی از جهان در چنگال بیرحمانه تروریسم افراطی گرا اسیر است؟ چرا کماکان رعب و وحشت از افراطیون خشونت طلب،دست از سر جوامع مختلف دنیا برنداشته است؟ همه این چراها به اهمیت والای نوع و شیوه مبارزه موثر و کارساز علیه افراطی گری بین المللی اشاره دارد. در اولین قدم باید مناسب ترین و در عین حال موثرترین روش برای رویارویی با این پدیده انتخاب شود.
آیا باید شیوه مبارزه نظامی و خشونت زا را انتخاب کرد و جواب خشونت را با خشونت داد؟ آیا باید تک تک افراطی گرایان تروریست را هدف گلوله و شلیک نظامی قرار داد و با راه اندازی جنگ های خونین به ترور عقاید ،شخصیت و هویت آن ها پرداخت ؟ و یا لازم است به اصلاح تفکر و ایدئولوژی آن ها پرداخت و به جنگ جمود فکری آن ها رفت؟ آن هم با مبارزهای ایدئولوژیک و نه نظامی؟
بنابراین سوال اصلی مقاله حاضر این است که برای رویارویی با افراطیگری بینالمللی کدام شیوه مبارزهای موثرترین و مطمئن ترین است؟ ،آنچه شواهد نشان می دهد این است که با عملیات نظامی صرف ،نمی توان این سیمرغ های افراطی گرا که با مرگ هر کدامشان ،یک افراطی گرای جدید متولد می شود ،به نابودی افراطیگری در جهان اقدام نمود و نیز آنچه که این پژوهش با استناد و اثبات به آن ادعا دارد این است که بهترین ،موثرترین و مفیدترین شیوه رویارویی با افراطی گری بین المللی ،سرگیری مبارزه ایدئولوژیکی و عقیده ای از طریق برنامه ای منسجم ،جهانی و مستمر و منظم و با همکاری بینالمللی می باشد.
آنچه که مدنظر این مقاله است ،پرداختن به نوع و شیوه مبارزه و مقابله کارآمد علیه افراطی گری و افراطیون ترورریست در جهان و بررسی ابعاد مختلف آن شیوه است. در این مقاله بهترین شیوه را مبارزه ایدئولوژیکی با اقدامات فرهنگ ساز و تمدن آفرین معرفی نموده و به اثبات این ادعا می پردازد. همچنین اصول و اساس چنین شیوه مبارزه ای را نیز برمی شمارد و در هر کجا که لازم است به بیان پیشنهادات لازم و اظهارنظرهای مستند اقدام نموده است تا شاید نتیجه پژوهش به ارائه راهکاری مفید و عملی بینجامد و یا روشنگر آغاز اقداماتی در این زمینه باشد.
پیشینه تحقیق
تروریسم بی شک یکی از مسائل و مشکلات مهم جامعه کنونی است. دنیای کنونی تروریسم را بسان آفتی بزرگ برای زندگی بشری شناخته است. قدر مسلم تحقیقات و مطالعات بسیاری در این زمینه در نقاط مختلف دنیا انجام شده است ،در ایران نیز پژوهش های زیادی به این مهم اختصاص یافته اند ،اما کمتر دیده شده است که به موضوع افراطیگری و شیوه مبارزه با آن ،با نگاهی عملی و کاربردی توجه شده باشد. آنچه مدنظر این مقاله است،یافتن و شناسایی شیوه مقابله ای اثربخش با افراطی گری در دنیا می باشد و از آنجا که نمونه کارهای مرتبط با این موضوع کمتر یافت میشوند،این مقاله با روش توصیفی و در کنار آن تحلیل یافته ها ،قصد دارد تا شیوه مبارزه فکری و ایدئولوژیکی را بعنوان شیوه ای فرهنگی و موثر معرفی و به اثبات برساند.
نمونه برنامه های علمی موجود در این زمینه به انتشار برخی مقالات و برگزاری همایش ها برمی گردد مانند مقاله آقای ظریف وزیر امور خارجه در خصوص اصول شکلگیری و راهکارهای مقابله با افراطی گرایان تروریست چاپ شده در روزنامههای بینالمللی در سال 94 ،متن سخنرانیهای متعدد آقای روحانی رئیس جمهور در مناسبت ها و فرصتهای مختلف داخلی و خارجی،برگزاری اولین کنفرانس بینالمللی جهان علیه خشونت و افراطی گری به میزبانی ایران در سال 93 در راستای ارائه طرح ابتکاری رئیس جمهور در مجمع سالانه سازمان ملل و همایش بینالمللی امام خمینی - ره - و سیاست خارجی در سال 94 با موضوع امام خمینی ،خشونت و افراطیگری.
.1مبانی نظری
.1-1افراطیگری
افراطی گری یعنی ناتوانی در تنظیم تعادل بین دو سر یک طیفمفاهیم ، برخاسته از شرایط هستند و استفاده از هر مفهومی باید منطبق با محیط آن باشد.افراطی گری به معنای انحراف و عدول از نقطه وسط و گرایش به دو انتهای یک طیف است - العطاس ،. - 1393 بنابراین در هر زمینهای چنانچه تعادل فکری حفظ نشود ،تمایل به افراطیگری محتمل است. افراطی گری خطر آشکار طراحی ایدئولوژی های غیرمکتبی و فردمحور است - اظهارنظر نگارنده - . طرز تفکر و ایدئولوژی افراطی گرایی درواقع نوعی ادعای مطلق نسبت به یک حقیقت است که منجر به رد اثبات از هرگونه نظر و عقیده مخالف آن ایده می شود.
پس از رسیدن به چنین مرحله فکری ،تمامی عناصر محیط اطراف زندگی را با اسناد و چشم انداز ذهنی و فکری خود هماهنگ و همسو میکند - آنها را به صورتی میپذیرد و جلوه میدهد که کاملا مطابق با چارچوب فکری و ذهنی اش باشد و در هر زمان که نیاز باشد ،آن موارد را به صورتی که می خواهد تفسیر و تبدیل می نماید - . بنابراین افراطی گری تنها انحراف از نظرات ،هنجارها و ایده های موجود در اصول مکاتب فکری و دینی نیست ،بلکه باید افراطی گری را تلاش در تحمیل عقاید و مقبولیت های ذهنی خود به دیگران و جهانیان نیز تعریف نمود . - AlRaffie,2013 -
درمورد افراطی گری نوعی از تغییر محتوایی زمان حاضر نسبت به گذشته مشاهده می شود. در گذشته افراطی گری در قاره اروپا و آمریکا بسیار نمودار بود ،افراطیگری نازیستم با عقیده برتری نژاد ژرمن ،بحران بالکان با کشتار جمعی بسیاری از مسلمانان و نسل کشی افراطی و مواردی از این دست در دل مهد تمدن اروپایی رخ دادهاند. امروز اما ،این افراطیگری با تغییر موضع از اروپا به آسیا و آفریقا و در دل آن خاورمیانه خیز برداشته است. به نحوی که امروز ، خاورمیانه را در کنار بسیاری از موارد دیگر با بنیادگرایی اسلامی و افراط گری میشناسند که معادل ترور،جزماندیشی،انعطافناپذیری و تهدیدگر ثبات و صلح در جهان تلقی می شود. این موضوع به طور مشخص در حدودا سه دهه آخر قرن بیستم بیشتر تجلی یافت که خاورمیانه را بیش از هر چیزی با تحجر و خشونت نمودار کرد .
