بخشی از مقاله
چکیده
مسئله خواب و رویا همواره مورد توجه جوامع انسانی بوده و هست. محققان در رشتههای مختلف، به مقوله خواب پرداخته اند و اظهار نظرهای زیادی درباره آن شده است. ادبیات نیز از سایر حوزه ها مسثنا نیست و رویای صادقه تاثیر بسزایی بر آن داشته است. یکی از مسائلی که در مجموعه کتاب-های این حوزه مشهود است، بحث رویای صادقه است. کتاب خاک های نرم کوشک به قلم سعید عاکف یکی از برجسته ترین آثار ادبیات دفاع مقدس است که حول شخصیت شهید عبدالحسین برونسی است. در این کتاب رویاهای صادقه ای از قول خود شهید و یا اطرافیان یافت می شود. در این نوشتار رویاهای صادقه موجود در کتاب خاک های نرم کوشک به سه قسمت شامل:
1. رویاهای مربوط به مددرسانی اهل بیت - ع - به دفاع مقدس
2. رویاهای مربوط به مددرسانی اهل بیت - ع - به شهید و در طول آن به جبهه
3. رویاهای مربوط به شخص شهید برونسی تقسیم میشوند و بطور مفصل به هر مورد پرداخته میشود.
کلمات کلیدی: ادبیات پایداری، دفاع مقدس، رویای صادقه، خاکهای نرم کوشک.
مقدمه
بحث خواب یکی از بحثهایی است که مورد توجه اندیشمندان هر مکتبی، علمای هر دینی و حتی عموم مردم در هر زمانی بوده است. این بحث بسیار مفصل است و شامل ابعاد متفاوتی است، حتی در بین علما و متفکرانی که علی الظاهر متفق القول به نظر میآیند، در زمینه مقوله خواب، گاهی تفاوت-های بارزی دیده میشود. البته باید توجه داشت که در این میان، دانشمندان اسلامی نظراتی نزدیک به هم دارند و آنچه در این مجال به آن میپردازیم، خواب از منظر دین مبین اسلام و علمای اسلامی است. خواب و رویا از نظر اسلام به انواع مختلفی تقسیم میشود اما آنچه مرتبط با موضوع این مقاله است بحث رویای صادقه است. رویای صادقه ریشه در تعالیم دین مبین اسلام دارد.
در ادبیات معاصر ایران اسلامی، فصل جدیدی به نام ادبیات دفاع مقدس رقم خورد که از برکات 8 سال دفاع رزمندگان غیور میهن اسلامیمان در برابر دشمن بعثی است. از آنجا که سرچشمه مفاهیم ادبیات دفاع مقدس آموزههای اسلامی است، در این پژوهش، خواب از منظر دین اسلام و طبق نظریات علمای اسلامی، تعریف میشود. البته انواع خواب مورد بحث نیستند و فقط رویای صادقه، تحلیل میشود. در کتب دفاع مقدس رویاهای صادقه بسیاری ذکر شده است که یا خود شهیدان و یا اطرافیان ایشان، خواب دیده اند. در این پژوهش، رویاهای صادقه موجود در کتاب خاک های نرم کوشک بررسی میشوند. کتاب خاک های نرم کوشک، یکی از آثار ارزشمند ادبیات انقلاب است که ضمن فصل های بعدی این نوشتار بطور مفصل معرفی خواهد شد.
در این پژوهش، انواع رویا از نظر دین اسلام تعریف و مسئله رویای صادقه تحلیل خواهد شد و سپس جایگاه رویای صادقه در کتاب خاکهای نرم کوشک، بیان میشود. باید به این نکته توجه کرد که جایگاه رویای صادقه در ادبیات دفاع مقدس چیست؟ رویای صادقه در کتاب خاکهای نرم کوشک، بعنوان یک کتاب موفق در حوزه ادبیات اسلامی، چه نقشی دارد؟ ضرورت و اهمیت این تحقیق در آن است که مقوله خواب و رویای صادقه در سایر حوزههای ادبیات، مورد توجه است و کتب و مقالات فراوانی درباره این مبحث، در ادبیات عرفانی، حماسی و... وجود دارد، لیکن در ادبیات پایداری، جایگاه رویای صادقه، جایگاهی سراسر ابهام است و علیرغم رویاهای فراوانی که در کتب دفاع مقدس وجود دارد، پژوهش شایان توجهی پیرامون این کتب صورت نگرفته است. این مقاله سعی دارد به تحلیل رویای صادقه، در یکی از بهترین کتب دفاع مقدس؛ خاکهای نرم کوشک بپردازد. امید است که این پژوهش، زمینهساز تحقیقیات بعدی در این زمینه باشد.
پیشینه پژوهش:
بحث خواب و رویای صادقه جایگاه شایان توجهی در ادبیات ما دارد. نویسندگان و شاعران ایران زمین از دیر باز به این موضوع پرداختهاند و محققان نیز از این حوزه غفلت نکردهاند. اما همانطور که پیش از این ذکر شد، اکثر تحقیقات در این زمینه، پیرامون کتب ادبی قدیم، مثل مثنوی است و در زمینه جایگاه خواب در ادبیات دفاع مقدس آثار زیادی در دست نیست. محمد شجاعی در کتابی با عنوان: خواب و نشان های آن - شجاعی، - 1379، نمونه خواب های شهدای جهاد سازندگی را ذکر میکند. کتاب رویاهای نورانی: گلشنی از خواب های شهدا و بازماندگانشان، - رخ، - 1384، به ذکر نمونه خواب هایی از شهدا به همراه برخی نکته های قرآنی، علمی، روایی، تعبیر و... میپردازد. محبوبه حیدری در مقاله »نقش راوی و مخاطب در قصه های خواب صوفیه« - حیدری،-59 :1387 - 91، تاکید بر فرم روایی و داستانی خواب ها در ادبیات عرفانی دارد و متن مقاله حول ویژگی روایت ×خواب و نقش راوی و مخاطب در شکل گیری داستان پیش میرود. هم چنین در مقاله »انواع خواب و رویا در مثنوی« - پارسا و واهیم، پاییز و زمستان - 58- 33 :1388 به این بحث پرداخته میشود که مولوی در مثنوی چگونه با بحث خواب برخورد کردهاست. »خواب و رویا
