بخشی از مقاله
مقدمه
نظر به اينکه کتاب الکترونيکي بخش هس ـتهاي تجارت ناشـران امريکا محسـوب ميشود، کتابخانهها و فروشندگان کتاب، برنامههاي امانت کتاب الکترونيکي را با هدف ايجاد مشتري، با ابزار خوانش الکترونکي از راه دور مجهز و طراحي کردهاند.
به گفتة آمازون1، دارندگان کتابخانة کيندل2، برنامة جنجالبرانگيز امانت کتاب الکترونيکي که براي مشترکان اصلي آمازون طراحي شد، فروش کتابهاي خود را براي عناوين کتابخانة الکترونيکي باال برد. دارندگان کیندل که دارای عضویت اولیه و اصلی در سـایت آمازون هسـتند، میتوانند از بین هزاران کتاب موجود در کتابخانة آمازون کتابی را بهرایگان امانت بگیرند. کتابخانة تازهتأسیس آمازون، متشکل از هزاران عنوان کتاب از جمله بیش از صد عنوان کتاب از بهترین و پرفروشترین کتابهای نيويورکتايمز است که کاربران میتوانند به مدت یک ماه به رایگان به امانت بگیرند.
اما جالب اينجاست که اخيراً ناشر بزرگ نيويورک، پنگوئن3، در امريکا اعالم کرده است که ارائة عناوين جديد کتاب الکترونيکي به مشتريان و اعضاي کتابخانه را از طريق اوردرايو4 )از مهمترين توزيعکنندگان کتاب الکترونيکي و محتواي ديجيتال به 15000 کتابخانة عمومي و دانشـگاهي در سراسر دنيا که بيش از 11000 اين کتابخانهها در امريکاست( ادامه نخواهد داد.
در حالي که عامالن اصلي صنعت کتاب از جمله پنگوئن، اوردرايو و سايرين با فناوريهاي جديد فروش کتاب و خوانش الکترونيکي روبهرو هستند و کتابخانهها همچنان به کار خود براي نسل جديد در عصر کتاب ديجيتال ادامه ميدهند: ايجاد مشتري با دسترسي رايگان به اطالعات با استفاده از فناوريهاي موجود و خريد کتابهاي الکترونيکي از ناشران و امانت آنها به مشتريان درست مثل کتابهاي چاپي.
49
تابستان1391 شماره ششم
Archive of SID
گسترش امانت کتاب
فـصلنــا مه تحلیــــــلی پـــژوهشی کــتـاب مهر
ناشران هم به فروش کتابهاي چاپي و الکترونيکي به کتابخانهها ادامه ميدهند و از مؤسسات عمومي به عنوان سکوهاي بازاريابي براي کتابهاي جديد خود استفاده ميکنند.
امانت کتاب الکترونيکي در سال 2012
براساس گزارش مجمع کتابخانههاي امريکا در شيکاگو، بيش از 120000 کتابخانة عمومي، دانشـگاهي، دانشآمـوزي، نظامي، دولتـي و ويژه در امريـکا وجود دارد که قريـ ب به صد درصد کتابخانههاي عمومي و دانشگاهي مجهز به اينترنت براي دسترسي کارکنان و عموم هستند.
مطابـق يک فصلنامة امريکايي با عنـوان Patron Profiles، دوسـوم کتابخانهها گزارش کردهاند که براي مشـتريان خود امکانات کتاب الکترونيکي فراهم کردهاند. پژوهش صورتگرفته ميان 1029 کتابخانه در سال 2011 نشانگر آن است که کتابخانهها در کل خواهان امکانات بيشتر و راحتتر براي دسترسي مشتريانشان به کتابهاي الکترونيکي هستند.
در حقيقت، امانت کتاب الکترونيکي آنقدر در کتابخانههاي عمومي امريکا طرفدار دارد که کتابداران منبع اطالعات کتاب الکترونيکي به نام e-book central را بعد از تعطيالت کريسمس در دسامبر راهاندازي کردند تا از هجوم خوانندگان بيتجربة کتاب الکترونيکي پيشگيري کنند.
شرکتهاي خصوصي هم کتاب امانت ميدهند. در نوامبر، آمازون کتابخانهاي را براي صاحبان ابزار کيندل خود راهاندازي کرد. در حال حاضر اين شرکت 50000 عنوان کتاب براي امانت دارد.
ناشران و امانت کتاب
مدير ارشد مجمع کتابخانههاي امريکا اخيراً مالقاتي با نمايندگان برخي از ناشران بزرگ امريکا از جمله پنگوئن، مکميالن5، رندم هاوس6، سـيمون و شاسـتر7 و گروه پرسوس8 داشته است. در آن
50
تابستان1391 شماره ششم
Archive of SID
گسترش امانت کتاب
فـصلنــا مه تحلیــــــلی پـــژوهشی کــتـاب مهر
نشست، دو ناشر رندم هاوس و پرسوس توافق کردند که کتابخانهها کتابهاي الکترونيکي آنها را خرداري کرده و امانت دهند. پنگوئن تنها کتابهاي قديمي خود را به کتابخانهها عرضه کرد و مک ميالن و سيمون و شاستر هيچ کتابي به کتابخانهها نفروختند.
در نتيجة اين نشسـت، رندم هاوس از اول مارس ارزش کتابهاي الکترونيکي خود را براي توزيعکنندگان اوردرايو اينگرام و 3M باال برد. عمدهفروشان خود ارزش کتابها را براي کتابخانهها تعيين ميکردند.
ناشران مستقل کوچکتر تمايل يشتري براي تعامل ديجيتالي با کتابخانهها دارند. آن اربر9، نشر دانشگاهي، با کتاب الکترونيکي همانند کتابهاي چاپي برخورد ميکند. ناشر با مشورت توزيعکنندة کتاب الکترونيکي، کتابهاي الکترونيکي خود را به فروشندگان آنالين کتاب و کتابخانهها ميفروشد. اين ناشر همچنين کتابهاي الکترونيکي را مستقيماً به کتابخانهها ميفروشد و آنها را به سرورهاي کتابخانه آپلود ميکند و به کتابخانهها اجازه ميدهد که کتابها را با فرمت کيندل يا EPUB عرضه کنند و در نهايت کتاب را به مدت دو يا سه هفته بدون محدوديتهاي کپي به کاربران کتابخانه امانت دهند. از نظر بسياري از ناشران، امنيت محتواي کتاب الکترونيکي بسيار مهم است و درست به همين دليل نشر پنگوئن از اين کار ممانعت ميکند.
امانتاجتماعي،توزيعکنندگان
در حالي که ناشران و کتابخانهها در حال بررسي تعداد کاربران کتابهاي الکترونيکي هستند، روزبهروز بر تعداد شرکتهايي که کتاب الکترونيکي امانت ميدهند، اضافه ميشود.
در حال حاضر اوردرايو بزرگترين توزيعکنندة کتابهاي الکترونيکي به کتابخانههاست. اين شرکت بيش از 650000 عنوان کتاب دارد و اين عناوين را به بيش از يک ميليون کاربر توزيع
51
تابستان1391 شماره ششم
Archive of SID
گسترش امانت کتاب
فـصلنــا مه تحلیــــــلی پـــژوهشی کــتـاب مهر
ميکند. اينگرام و 3M هم توزيعکنندگاني هسـتند که هم با کتابخانهها کار ميکنند و هم به ارائة خدمات دانشگاهي و تحقيقاتي ميپردازند.
توزيعکنندگان سنتي هم به ديگران ملحق شدند تا روشهاي مختلف امانت کتاب الکترونيکي به کاربران را از طريق شبکههاي اجتماعي چون کوپيا، شرکت مديريت زنجيرة تأمين ديجيتال، تسهيل کنند. در اين حالت ناشر خالق محتواي کتاب الکترونکي، با شبکة اجتماعي و گروهي از خوانندگان وايرلس الکترونيکي ارتباط برقرار ميکند و تجربة کشف جديد در صنعت کتاب رقم ميخورد.
در دسامبر، شبکة آزاد اجتماعي امانت کتاب الکترونيکي مديريت حقوق ديجيتال کتابهاي الکترونيکي را با دسترسي کامالً محدود و حفظ حقوق کپيرايت به اشتراک گذاشت.
اوردرايو هم شـبکة اجتماعي را با سيسـتم خود ادغام کرد تا بستههاي کتاب را با دوستان به اشتراک بگذارد و سيستم عدم نمايش کتاب بر روي صفحة اصلي کتابخانه، توييتر و فيسبوک را ترغيب کند. اين توزيعکننده همچنين برنامهاي طراحي کرد که به کاربران اجازه ميدهد در صورت موجود نبودن کتاب براي امانت، کتابها را مستقيماً از آمازون خريداري کنند. اين طرح روند فروش کتاب را تسهيل ميکند.
آيندةامانتکتابالکترونيکي
در حالي که توزيعکنندگان، الگوهاي جديد توزيع کتاب الکترونيکي را از طريق کتابخانهها تجربه ميکنند، کتابخانهها خود در جستوجوي راههاي جديد دسترسي به اطالعات هستند و همچنين تالش ميکنند اعتماد ناشران را جذب کنند.
به عنوان مثال، کتابخانة کنگرة امريکا با آرشيو اينترنتي محتواي آنالين و کتابخانة ديجيتال دانشـگاه ميشيگان هاتيتراسـت10 کار ميکند تا کتابهاي الکترونيکي را ديجيتالي و توزيع کند.
52
تابستان1391 شماره ششم
Archive of SID
گسترش امانت کتاب
فـصلنــا مه تحلیــــــلی پـــژوهشی کــتـاب مهر
کتابخانة کنگره همچنين با همکاري ناشـران در جسـتوجوي راههاي دستيابي به نسخههاي دائمي کتابهاي چاپشده است.
البراتوار نوآوريهاي آموزشي کتابخانة هاروارد در دانشکدة حقوق هاروارد تالش ميکند به پرسشهايي که در خصوص چگونگي امانت کتاب ديجيتال در کتابخانهها در آينده مطرح ميشود، پاسخ دهد. اين البراتوار در حال طراحي ابزارهاي فناوري مدرن براي تسهيل روند اشتراک کتاب ميان ناشران، کتابخانهها و مشتريان است. طبق گزارش جف گولدنسون11، طراح وب و متخصص ارتباطات چندرسانهاي)مولتي مديا( در البراتوار، مهمترين نگراني اين البراتوار اين است که کتابخانهها چگونه جستوجوي کاربران را در آينده پشتيباني، و براي پيدا کردن کتابهاي جديد براي مشتريان از چه فناورياي استفادهخواهند کرد.
