بخشی از مقاله
چکیده
رشد فزایندهی استفاده از فناوریهای دیجیتال در زندگی روزمره حوزهی معماری و آموزش معماری را نیز با خود درگیر نموده است. پژوهشهای مختلف حاکی از وجود نگرشها و یافتههای متفاوتی راجع به چگونگی تأثیر استفاده از فناوریهای دیجیتال و تکنولوژی معماری بر میزان خلاقیت دارند. در این نوشتار طراحی رایانهبنیان - CAD - به عنوان یکی از مظاهر فناوریهای دیجیتال که در حوزهی آموزش معماری ورود پیدا کردهاند و تاثیر آن بر میزان خلاقیت با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی موردبررسی قرار گرفته است. تحلیل مبانی نظری و یافتههای پژوهشهای انجامشده در این خصوص نشان میدهد که بهکارگیری طراحی رایانهبنیان به سبب افزایش قدرت تجسم و تخیل، امکان تولید راههای متفاوت خلق اثر، بالا بردن سرعت طراحی و افزایش انگیزهی کاربران موجب ارتقای خلاقیت در آنان میشود.
مقدمه
پژوهش درباره خلاقیت از دهههای میانی سدهی گذشته به یکی از دلمشغولیهای عمده دانشمندان علوم اجتماعی، روانشناسان، روانکاوان، انسانشناسان، ناقدان هنر، بازرگانان، رفتارشناسان، مربیان و پزشکان تبدیل شده است. بدون درک مناسبتهای مفاهیم »واقع« و »مجاز« و »تجسم« و »خیال«، نمیتوان به درک روشنی از شرایط لازم برای فرایند آفرینش رسید، یا کار دشوار رشد و پرورش آنها را به سرانجام رساند - آنتونی سی،1382، ص . - 45 از دهههای پایانی این سده تاکنون، همسو با استفادهی فزاینده از کامپیوتر و نرمافزارهای گوناگون، بررسی رابطهی خلاقیت با بهکارگیری تکنولوژی نیز به موضوعات موردتوجه پژوهشگران تبدیل گردیده است.
واقعیت آن است همگانی شدن استفاده از رایانهها و نرمافزارهای رایانهای/کامیپوتری در تمامی حرف و مشاغل موجب شده تا بررسی آثار و پیامدهای آن بر یادگیری و آموزش اهمیت یابد. طی دهه گذشته، حوزهی آموزش و تحصیلات در رشته معماری نیز با رشد فزایندهای در فناوریهای دیجیتالی روبرو بوده است و این موضوع در سرفصلهای درسی استودیوهای طراحی لحاظ شده است. بر همین اساس روندهایی در این حرفه پدید آمده است و این فناوریهای نوین و متنوع با کمک کامپیوتر در خصوص تهیه پیشنویس، شمارش، مدلسازی و تحلیل، نهتنها تبدیل به گروههای آموزشی و تربیتی کلیدی در استودیوهای طراحی شده است، بلکه این فناوریها توانسته در ساختار سرفصل دروس کلی رشتههای تحصیلی معماری نیز تغییر ایجاد کند. این تغییرات باعث شده تا آموزش این فناوریها در دورههای پشتیبانی و تقویتی دروس لحاظ شود تا در منحنیهای یادگیری و تعداد نرم-افزارهای در دسترس معماران نقش ایفا کند.
فناوریهای دیجیتال گستره وسیعی دارند و از یک سر طیف که تنها مربوط به تهیه پیشنویس ساده طرح میشود، یا مدلسازی سهبعدی سنتی شروع میشود و در ایجاد انیمیشنهای تخصصی ساختمانها با کامپیوتر، یا ابداع طرحهای تکتونیکی و هندسههای فضایی با استفاده از محاسبات پارامتریک در انتهای دیگر طیف امتداد مییابد. در همین زمینه، چندان واقعگرایانه نیست که در خصوص آموزش و استفاده از فناوریهای دیجیتال در تحصیلات معماری بحث و استدلال نماییم. تنها کافی است کهصرفاً به چگونگی تحول این رشته تخصصی و تکامل آن در دهه گذشته توجه کنیم، به راحتی بهضرورت پذیرش این ابزارهای جدید در سرفصل دروس معماری پی خواهیم برد.
در این نوشتار ضمن بررسی مفهوم طراحی رایانهبنیان و مروری بر سیر تحول تاریخی ورود این نوع از طراحی به حوزهی معماری بر آنیم تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ دهیم که طراحی با استفاده از نرمافزارهای رایج رایانهای در حوزه آموزش معماری، بر خلاقیت چه تأثیری دارد؟ موجب افزایش خلاقیت یا کاهش آن میشود؟ بدین روی نوشتار حاضر در سه بخش اصلی تنظیم شده است که در بخش اول مفاهیم اصلی پژوهش مورد بررسی قرار میگیرد؛ در بخش دوم تأثیر طراحی رایانهبنیان بر معماری مرور گردیده و سپس در بخش نهایی با بررسی رابطهی خلاقیت و تکنولوژی میزان تأثیر بهکارگیری کامپیوتر در فرایند طراحی برافزایش یا کاهش خلاقیت موردبحث و تحلیل قرار میگیرد.
1. مفهومشناسی .1,1 طراحی رایانهبنیان
»طراحی رایانهبنیان«، »طراحی با کامپیوتر« یا »طراحی تکنولوژیک/فناورانه« برابرنهادههای مرسوم و متفاوت در ادبیات معماری، برای ترکیب انگلیسی Computer Aided Design - CAD - است که به فرایند استفاده از کامپیوترها و نرمافزارهای تخصصی برای ساخت مدلهای سهبعدی مجازی و ترسیمات دوبعدی طرح گفته میشود. انواع بسیار مختلفی از نرمافزارهایکَد - CAD - برای استفاده و کاربرد در صنایع مختلف و نهتنها معماری به وجود آمدهاند«. - Bryden, 2014, 11 -
طراحی به کمک رایانه- کد، بهعنوان روش بهرهبرداری از فناوری اطلاعات - IT - در فرآیند طراحی تعریفشده است. سیستم کد مرکب از سختافزار فناوری اطلاعات - H/W - ، نرمافزار تخصصی - S/W - - برحسب محیط کاربرد خاص خود - و قطعات جانبی آنستکه کاملاً مختص برخی کاربردهای خاص است. هسته یکسیستم کد نرمافزار - S/W - آنست که از گرافیک برای معرفی محصول و از پایگاههای داده برای ذخیرهسازی مدل محصول بهره میبرد و قطعات جانبی را برای نمایش محصول راهاندازی میکند. بهرهگیری از این سیستم در ماهیت فرآیند طراحی تغییری ایجاد نمی-کند، اما همانگونه که از نام آن پیداست، به طراح محصول کمک میکند. طراح بازیگر اصلی این فرآیند در تمامی فازها، از شناسایی مسئله تا فاز پیادهسازی است.
