بخشی از مقاله
چکیده
نهشتههای سازند قم به سن الیگو-میوسن در جنوب شهرستان ارومیه در منطقهجلبر با 226 متر ضخامت، عمدتاً شامل سنگ آهکهای متوس تا ضخیم لایه، سنگ آهک مارنی، سنگ آهک ماسهای، ماسه سنگ،مارن و کنگلومرا میباشد. مرز زیرین این واحدها با کنگلومرا و مرز بالایی توس رسوبات کواترنری مشخص است. نهشتههای این سازند در برش جلبر به منظور بررسی چینهشناسی، تحلیل رخسارهای و تفسیر محی های رسوبی مورد مطالعه قرار گرفته است. با استفاده از مشاهدات صحرایی، بررسی مقاطع نازک و تفکیک ریزرخسارههای موجود، به طور کلی 6 ریزرخساره متعلق به 3 محی رسوبی - لاگون، سد و دریای باز - شناسایی گردید. این ریزرخسارهها عبارتاند از:گروه میکروفاسیس دریای محصور - لاگون - : بایوکلاستیک کورالیناسهآ پکستون-رودستون، گروه میکروفاسیس سد بایوکلستی یا ریف: باندستون مرجانی، گروه میکروفاسیس دریای باز:Algal benthic foraminifera bioclast packstone،Benthic foraminifera lime packstone،
بایوکلاست کورالیناسهآ بنتیک فرامینیفرا - منفذدار - پکستون، بایوکلاستیک اکینوئید کورالیناسهآ وکستون-پکستون.با توجه به مطالعات محی رسوبی سازند قم در منطقه مورد مطالعه یک پلتفورم کربناته از نوع - - Carbonate Ramp تشخیص داده شد.
-1 مقدمه
در الیگوسن بالایی، در بخش باختری ایران مرکزی، شواهدی از یک پیشروی دریایی وجود دارد که تا میوسن پیشین دوام داشته است. به سنگ آهکهای این دریای پیشرونده "سازند قم" گفته شده که در بیشتر جاها سن الیگوسن-میوسن دارد - آقانباتی،. - 1385 نهشتههای الیگوسن-میوسن برای نخستین بار توس لوفتوس - - 1855 و آبیک - - 1859 از دریاچه ارومیه و تتیز - - 1875 از ایران مرکزی و اشتال - - 1911 از قم گزارش شده است. نامهای گوناگونی به این واحد سنگ چینهای اطلاق شده بود ولی از سال 1955 به بعد، به پیشنهاد گانسر برای این واحد از نام سازند قم استفاده میشود. طی اکتشافات نفتی سازند قم واقع در جنوب شهر قم - گانسر،1955 و فورر و سودر، - 1955 شش واحد لیتولوژیکی - a تا - f در این سازند مشخص گردید: -a آهک قاعدهای، -b مارن ماسهای، -c تناوب مارن و سنگ آهک، -d تبخیریها، -e مارنهای خاکستری-سبز، -f سنگ آهک بالایی. برش مورد مطالعه در جنوب شرق شهرستان ارومیه و در نزدیکی روستای جلبر - شکل - 1، بهمختصات جغرافیایی، طول شرقی 30 َ45œ 23 و عرض شمالی 52 َ37œ10در محدوده چهارگوش ارومیه دارای رخنمون می-باشد. روستای جلبر از توابع بخش مرکزی شهرستان ارومیه و در دهستان دول قرار دارد. راه دسترسی به برش مورد مطالعه از طریق جاده ارومیه-مهاباد امکان پذیر میباشد. از آنجایی که نهشتههای الیگوسن-میوسن در این منطقه تاکنون به طور تفصیلی از منظر رخساره-های رسوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است، بنابراین هدف از انجام این پژوهش بررسی تغییرات رخسارهای و تفسیر محی رسوبی در ناحیه مورد مطالعه است.
-2بحث و روش مطالعه
پس از مطالعات صحرایی و با استفاده از نقشه زمین شناسی چهارگوش ارومیه، برش چینهشناسی مناسبی در جنوب شرق ارومیه انتخاب و از نمونههای برداشت شده مقاطع نازک تهیه شد. پس از مطالعه دقیق مقاطع نازک، عکسبرداری از میکروفسیلها صورت گرفت. برای نامگذاری ریزرخسارهها و محی رسوبی از مدلهای ارائه شده توس ویلسون - - 1975 و فلوگل - - 2010 استفاده شد. در این تحقیق جهت تعیین ریزرخسارهها و همچنین تعیین نحوه، شرای و مدل رسوبگذاری نهشتههای الیگو-میوسن در منطقه جلبر شهرستان ارومیه، در حوضه رسوبی مطالعاتی انجام پذیرفت که موارد ذکر شده در زیر جز موضوعات مهم آن به شمار می-آید: -1 مطالعه میکروفسیلهای موجود در برش جلبر. -2 تعیین گسترش چینهشناسی میکروفسیلهای موجود در رسوبات سازند قم. -3 تعیین ریزرخسارهها، نحوه و شرای دقیق محی تهنشست رسوبی نهشتههای سازند قم در منطقه و ارائه مدل رسوبی آن.سازند قم در این برش حدود 226 متر ضخامت دارد و عمدتاً شامل سنگ آهک متوس تا ضخیم لایه میباشد. در ناحیه مورد مطالعه مرز زیرین واحدها کنگلومرایی است که به ترتیب به سمت مرز بالایی شامل واحدهای: سنگ آهک، ماسه سنگ، سنگ آهک ماسهای، سنگ آهک مارنی نازک لایه، سنگ آهک ماسهای، سنگ آهک مارنی متوس لایه، سنگ آهک متوس لایه، سنگ آهک مارنی نازک لایه، مارن، سنگ آهک نازک لایه، سنگ آهک مارنی متوس لایه، مارن، سنگ آهک متوس لایه، سنگ آهک ضخیم لایه، سنگ آهک تودهای میباشد و مرز بالایی این واحدها، رسوبات کواترنری است - شکل . - 1 شکل - : - 1 موقعیت جغرافیایی و ستون چینهنگاری برش مورد مطالعه.
-3رخسارههای میکروسکوپی چینهشناختی در برش جلبر
ویژگیهای میکروسکوپی مقاطع نازک از جمله بافت سنگ، اندازه، شکل، فسیلهای موجود و نوع دانهها سبب تشخیص 6 میکروفاسیس کربناتی میباشد. با یک بررسی اجمالی و مقایسه این ریزرخسارهها با ریزرخسارههای استاندارد ارائه شده توس فلوگل و ویلسون، میتوان دریافت که این ریزرخسارهها از جهت محی تشکیل در 3 گروه - .1گروه میکروفاسیس دریای محصور، .2گروه میکروفاسیس سد بیوکلستی، .3گروه میکروفاسیس دریای باز - قرار میگیرند که هر گروه بیانگر محی خاص خود میباشد. ریزرخسارهها بر اساس عمق، از ریز رخساره مناطق کم عمق به عمیق به شرح زیر میباشند:
1-3 گروه میکروفاسیس دریای محصور،لاگون - Restricted marine : - microfacies
- A بایوکلاستیک کورالیناسهآ پکستون-رودستون:
جلبک قرمز - از نوع لیتوفیلوم و لیتوتامنیوم - ، با بیشترین فراوانی اصلیترین آلوکم تشکیل دهنده این رخساره است. از دیگر
