بخشی از مقاله
چکیده
ریسک از شاخصهای اصلی تصمیمگیری برای سرمایهگذاری است که از مطرح شدن آن با این عنوان بیش از نیم قرن نمیگذرد. در طول این مدت تحقیقات زیادی در خصوص معرفی ریسک انجام شده است و در حال حاضر مدیریت ریسک به عنوان یکی از مهمترین بخش های یک فراگردهای یک سازمان به حساب میآید. از مشکلات افراد نداشتن آشنایی با این شاخص است که باعث عدم توانایی کنترل و مدیریت آن میشود.
در این مقاله سعی در معرفی مفاهیم و تعاریف ارائه شده برای ریسک و آشنایی مختصر با دیدگاههای مطرح شده در مورد آن شده است. سپس بیان شده است که نه تنها ریسک را نباید از جنبه منفی نگاه کرد بلکه میتواند تاثیرات مثبتی نیز برروی یک کسبوکار بگذارد . سپس به طبقهبندی ریسکها و میزان تاثیرات آنها پرداخته می شود. در ادامه به بیان همچنین انواع مختلف ریسک که در یک کسبوکار امکان روبرو شدن با آن است، شرح داده میشود.
مقدمه
از زمانهای گذشته، زندگی انسان با خطراتی همراه بوده است. محیطی که انسان در آن زندگی می کند همواره شرایط عدماطمینان در آن حکم فرما بوده است. عدماطمینان بخشی جدانشدنی زندگی میباشد و بر همین رو تصمیمات افراد باید با توجه به شرایط احتمالی و ریسکی گرفته شود. دانشمندان معتقدند بدون ریسک زندگی انسان پیشرفت نمی کند. ریسک یک مفهوم است. مفهومی که از سالیان دور در زندگی بشری قد علم کرده است. حتی در زمانی که فرد میخواهد از منزل خود خارج شود، ریسک می کند و زندگی خود را به خطر میاندازد.
با این حال مفهوم ریسک در ذهن بسیاری از انسانها به معنای مالی آن به کار میرود، در حالی که ریسک در مورد هر چیزی که به کار برود این مفهوم را میرساند که احتمال از دست دادن آن چیز یا تهدید آن وجود دارد. شناخت مفاهیم ریسک، به فرد این قدرت را میدهد تا خود و سرمایه خود را در مقابل خطرات احتمالی آماده نموده و بتواند بهترین راهبرد را در هنگام خطر انتخاب کند. ریسک یکی از مفاهیم اولیه، پایهای و بسیار مهم در مدیریت مالی است که اغلب افراد حتی دانش آموختگان مدیریت مالی نیز برداشت درستی از آن ندارند. افراد در زندگی روزمره از کلمه ریسک برای بیان مفاهیم متفاوت استفاده میکنند و یکی از علل برداشت نادرست از ریسک در مدیریت مالی کاربرد چند منظوره این کلمه است. از اینرو در این مقاله سعی شده است تا به معرفی مفاهیم پایهای از ریسک پرداخته شود.
-1 ریسک
بهطورکلی ریسک، در لغت به معنای احتمال خطر، صدمه، ضرر و یا هر چیز ناخوشایند است - نیاکیان، . - 1388 فرهنگ اکسفورد ریسک را یک اتفاق غیرمطمئن میداند که میتواند در حین وقوع بر چند موضوع تاثیرگذار باشد - فرهنگ آکسفورد، . - 2014 سازمان بینالمللی استاندارد، ریسک را تاثیر عوامل شک برانگیز بر یک موضوع میداند. - سازمان بینالمللی استاندارد1، - 2013 در اینجا شک برانگیز به معنای رخدادهایی است که در مورد رویداد آن اطلاعی نداریم.
همچنین از نظر راعی "ریسک در زبان عامه خطری است که به علت نبود اطمینان در وقوع حادثهای در آینده ایجاد میشود و هر چه این نبود اطمینان بیشتر باشد به اصطلاح می گوییم ریسک آن زیادتر است". - راعی و سعیدی، . - 1392 همچنین میتوان تمام نوسانات یک شاخص، چه مثبت و یا منفی را ریسک نامید، - گالیتز، - 1996 یعنی به طور کلی هر اتفاقی که ما را از مقدار مورد انتظارمان منحرف سازد را میتوان ریسک نامید - گیلب، . - 2002 ریسک در استاندارد 2PMBOK چنین تعریف شده است" به اتفاق و حادثه غیرمطمئن که در صورت رخداد میتواند برروی اهداف پروژه تاثیر مثبت و یا منفی بگذارد، ریسک اتلاق میشود". - مدیریت پروژه، - 2004
-2 اثر انواع ریسک
ریسک در تمام جنبههای زندگی یک فرد چه در حال مدیریت یک سازمان بزرگ باشد چه در زمانی که در حال عبور از خیابان میباشد وجود دارد و باید آنرا کنترل و مدیریت کند. برای ریسک تقسیمبندیهای متفاوتی وجود دارد و بسته به شرایط برای آن حالتهای مختلف بیان میشود - رن، . - 1992 اما یکی از بهترین تقسیمبندی براساس ، تاثیرات ریسکها در شرایط مختلف میباشد. تاثیر ریسک را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:-1 ریسک خطرناک -2 ریسک سوداگرانه. - یانگ و تیپین، . - 2001 به معنای دیگر دو دیدگاه در مورد ریسک وجود دارد:
-1 دیدگاه اول: ریسک به عنوان هر گونه نوسانات احتمالی بازدهی اقتصادی در آینده است.
-2 دیدگاه دوم: ریسک به عنوان نوسانات احتمالی منفی بازدهی اقتصادی در آینده است. - راعی و سعیدی، - 1392
در دیدگاه اول، تنها سعی در بیان نوسانات بازده شده است، به بیان دیگر، تغییر در بازده پیشبینی شده باعث ایجاد ریسک میشود، و میتوان این نوسانات را به عنوان ریسک در نظر گرفت. اما در دیدگاه دوم سعی در تمرکز در بعد منفی نوسانات شده است، و تغییر در بازده را اگر باعث افزایش سوددهی شده باشد ریسک نمیدانند. همچنین ریسک در استاندارد PMBOK در مورد پروژهها اینگونه تعریف شده است که:" اتفاق و حادثه غیرمطمئن که در صورت رخداد می تواند برروی اهداف پروژه تاثیر مثبت و یا منفی بگذارد، ریسک اتلاق می شود". - مدیریت پروژه ، - 2004 از این تعریف دو نتیجه میتوان گرفت:
.1 ریسک های مثبت: که تحت نام فرصت نیز یاد میشوند. این ریسک با توجه به ماهیت خود، فرصتی را برای ذینفعان پروژه فراهم میآورد. بعنوان مثال دستیابی به راههای ارتباطی را به عنوان یک ریسک مثبت در پروژهها، بخصوص پروژههایی که تأمین مواد در زمان مقرر برای آنها از اهمیت خاصی برخوردار است، میتوان نام برد.
.2 ریسک های منفی: که تحت نام تهدید نیز از آن یاد می شود. این ریسک در صورت بروز در طول چرخه حیات پروژه میتواند باعث بروز مشکلاتی در روند پروژه شود. بعنوان مثال می توان از احداث یک پروژه ساختمانی در کنار یک مکان بالقوه خطرناک مانند رودخانه که امکان طغیان دارد، به عنوان یک تهدید نام برد - شادرخ و کمکی،1387 - .
