بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به تحلیل میزان احساس امنیت زنان در استفاده از فضاهای شهری در شهر مشهد می پردازد. توجه به امنیت زنان به عنوان افرادی که حدود %50 از جمعیت شهر مشهد را تشکیل می دهند امری ضروری است. پارک ملت مشهد از لحاظ موقعیت قرار گیری درمنطقه یازده شهرداری مشهد و امکانات موجود مورد استقبال زنان ساکن در نقاط مختلف شهر و بانوان زائر قرار گرفته است.
پژوهش حاضر به دنبال این است که بتواند در شناسایی عوامل تاثیرگذار بر میزان احساس امنیت زنان مؤثر واقع شده و برنامه ریزان و طراحان را در زمینه ایمن کردن فضاهای مختلف موجود در پارک ملت مشهد یاری نموده و به میزانی هر چند اندک از مشکلات و مسائل ناشی از آن بکاهد . این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به شیوه توصیفی- تحلیلی نیز انجام شده است.
همپنین جهت تحلیل و بررسی فرضیه های تحقیق با کمک ابزار پرسشنامه مردمی - شهروندان و زائرین - و با استناد به تحلیل های اماری spss براساس روش های آمار ناپارامتریک به سنجش و تست فرضیه ها پرداخته ایم . روش نمونه گیری به روش تصادفی ساده است. با توجه به اینکه پارک ملت مشهد در مقیاس شهر می باشد، حجم نمونه این تحقیق با توجه به جمعیت ساکن در شهر مشهد و با کمک جدول تعیین حجم نمونه مورگان تعداد 384 پرسشنامه مورد پرسش گری قرار گرفته است .
در همین راستا به منظور تحلیل میزان احساس امنیت زنان در استفاده از پارک ملت مشهد، از متغیرهای ابعاد رضایتمندی، کیفیت طراحی محیط فیزیکی، تجربه جرم و ویژیگی های فردی - سن، جنس و سواد - استفاده شده است. یافته های تحقیق و نتایج آماری آزمون ها نشان می دهد که متغیرهای احساس امنیت، نیروی انتظامی ، کیفیت طراحی محیط فیزیکی و روشنایی فضاهای پارک تأثیر مثبت و مستقیم بر احساس امنیت زنان دارند. به طوریکه هرچه این شاخص ها در حد بالاتری باشند، احساس امنیت زنان افزایش پیدا می کند.
-1 مقدمه
فضای شهری بستر زندگی و فعالیت شهروندان است و با توجه به ویزیگی های افراد و گروه های سنی، اجتماعی و جنسی، باید بتواند محیط امن، سالم، پایدار و جذابی فراهم کند و یه شیوه ی مناسبی به نیازهای مختلف تمام گروه های اجتماعی پاسخ دهد. فضای شهری بیشترین ارتباط را با مردم و محیط زندگی برقرار می کند و در نتیجه، در هویت بخشی و دادن احساس آرامش به شهروندان نقش بسزایی دارد. تحولات دهه های اخیر سبب شده است تا امکانات جدید شهرهای امروز مانند گذشته قادر به تامین آرامش و امنیت شهروندان نباشد. شهرها به دلیل تمرکز بالای جمعیت و فعالیت های خارج از مقیاس انسانی و فراوانی ماشین، از شاخص های آرامش و امنیت فضای شهری کم کم فاصله گرفته اند.
زنان نیمی از جمعیت ساکن شهرها هستند و روند روز افزون حضور آنان در محیط های کار و فعالیت اجتماعی شهری سبب می شود تا در مکان یابی و طراحی و ساخت کالبد شهر، حضور گسترده ی این قشر در فضاها و عرصه های مختلف سکونت، کار، حمل و نقل و... مورد توجه قرار گیرد.
در عصر حاضر، محیط های نامطلوب شهری مشکلات بسیاری را برای امنیت شهروندان ایجاد کرده و در رشد آسیب های اجتماعی موثر بوده اند. با گسترش این آسیب ها، امنیت رنگ می بازد و بر میزان جرم افزوده می شود؛ مردم در کنش های اجتماعی محتاطانه عمل می کنند و با هر اتفاقی، ترس و دلهره آنان دو چندان می شود و در نتیجه، احساس ناامنی می کنند.
امنیت اجتماعی، آرامش و آسودگی خاطری است که هر جامعه ای موظف است در زمینه های شخصی، اقتصادی، سیاسی و فضایی آن را برای جامعه و اعضای آن فراهم کند. امنیت نداشتن زنان در فضاهای شهری مشارکت کامل آنان را در اجتماع محدود می کند و علاوه بر آسیب های روانی بر فرد، خانواده و جامعه را نیز متاثر خواهد کرد
امنیت اجتماعی با فضا و ساخت و ساز های شهری ارتباط معناداری دارد. برنامه ریزان و طراحان شهری معتقدند شهرها برای اینکه ایمن باشند باید برای همه ی گروه های سنی و جنسی ساخته شوند و در ساخت آن ها تفاوت های سنی و جنسیتی مورد توجه قرار گیرد. در حالیکه جامعه ما روز به روز بیش از گذشته شهری می شود، باید با تاکید بر جمعیت، سن و طبقه، به نیازهای ملموس و محسوس شهروندان نیز توجه کرد.
کلان شهرها به دلیل تراکم بالای جمعیت، تحولات اجتماعی و اقتصادی زیاد دارند. این تحولات سبب شده تا مفاهیمی مانند امنیت اقتصادی - بیکاری فزاینده و شغل های کاذب - ذهنیت نا امنی در جامعه به ویژه ناامنی در خیابان ها و فضاهای عمومی، آ سیب پذیری مسکن ها و سایر تهدید ها در باره ی سلامت شهروندان را افزایش دهد.
تحقیقات انجام شده در سطح کشور نشان می دهد احساس ناامنی در میان زنان، در کلانشهرها بیش از شهرهای میانی و کوچک است. در مشهد به عنوان یکی از کلانشهرهای ایران، احساس امنیت زنان به ویژه در فضاهای عمومی ، مسئله ای است که به بررسی و پژوهش نیاز دارد. پارک ملت شهر مشهد فضایی عمومی با سطح عملکرد فراشهری است. در این پژوهش به بررسی احساس امنیت در بین زنان استفاده کننده می پردازیم.
مبانی نظری
تعریف امنیت
امنیت از جمله مفاهیم مطرح در علوم انسانی است که مانند بسیاری مفاهیم دیگر - جامعه،فرهنگ، ارزش و . ... - پیچیدگی و گنگ بودن خصیصه ذاتی و ماهوی آن است. پر رمز راز بودن و فرو رفتن آن در هاله ای از پیچیدگی های تئوریکی، ایدئولوژیکی و روزمرگی امنیت، تا جایی است که بوزان، از نظریه پردازان برجسته در این باره بیان کرده که »هرکوششی برای درک مفهوم امنیت،بدون آگاهی کافی از تناقضات و نارسایی های موجود در خود این مفهوم ساده اندیشانه است.« نزد اعضای خود در حیطه های مذکور است.
تعریف امنیت از دیدگاه نظریه پردازان
· از نگاه جان تی مورز امنیت یعنی رهایی نسبی از تهدیدات زیان بخش
این تهدیدات می تواند هم شامل ارزش های عینی مانند جان انسان و هم شامل ارزش های ذهنی مانند هویت باشد.
· از دیدگاه آرتولد ولفرز ، امنیت به معنای عینی آن یعنی فقدان تهدید نسبت به ارزش های کسب شده و در معنای ذهنی آن یعنی فقدان هراس از اینکه ارزش های مزبور مورد حمله قرار گیرد - همان . - 32:
· مک سوئینی امنیت را واژه ای لغزنده و بی ثبات می خواند که در گستره ای گیج کننده ای از زمینه های متنوع و در جهت اهداف چند گانه بوسیله افراد ، شرکت ها ، حکوت ها ، و متخصصات آکادمیک بکار رفته است و در این فضا مجموعه ای از چیزها ، مردم ، وسایل ، اهداف ، حوادث خارجی و احساست درونی منظور شده اند
امنیت و زنان
جنسیت به عنوان تاثیرگذارترین عامل شخصیتی در احساس نا امنی مطرح شده است. نوع جنایت در مورد زنان ومردان متفاوت است و حس امنیت آنان نیز تبعا متفاوت است. عموما زنان نسبت به مردان بیشتر احساس ترس می کنند، گرچه ممکن است کمتر از مردان قربانی خشونت در محیط های عمومی شهری شوند. به طور کلی مردان احساس مثبت تر در مورد امنیت محیط خودشان نسبت به زنان دارند مثلا ؛ هم مردان و هم زنان در تاریکی احساس نا امنی می کنند ، اما درجه ی حس ناامنی در زنان بالاتر است
آسیب ها و پیامدهای ترس از جرائم برای همه گروه های اجتماعی به یک اندازه نیست. زنان، بنا به برخی مشاهدات و تجارب خود درزندگی بیشتر دچار احساس ترس از جرم می شوند.استانکو - E. Stanko - معتقد است که به طور ثابتی ترس از جرم در زنان سه برابر مردان است. دلایل این امر عبارتند از:
- الف - زنان به لحاظ جسمانی توان کم تری در دفاع از خود دارند.
- ب - در زنان گرایش فزاینده ای برای به یاد آوردن تجارب اولیه زندگی و تسری ترسشان به سایر موقعیت های زندگی وجود دارد.
- ج - نگهداری و حفاظت از کودکان ، زنان را بیشتر مستعد ترس از جرم می سازد.
- د - زنان کنترل کم تری بر حیطه خصوصی شان دارند، از این رو بیشتر می ترسند.
- ه - زنان نسبت به سایر انواع آسیب ها بیشتر در معرض تعرض جنسی قرار دارند از این رو به خطراتی که با آن مواجه می شوند عکس العمل واقع گرایانه ای نشان می دهند.
- و - سطح ترس زنان معقول است ولی مردان تمایل دارند ترس های خود را طبیعی جلوه دهند.
فرارو معتقد است که احساس ناامنی و ترس در زنان جوان بیشتر تحت تاثیر ترس از تعرض جنسی است.
