بخشی از مقاله
زیبایی شناسی و تاثیر آن بر فناوری نوین ساخت در معماری پایدار
چکیده
این مقاله با نگرش و بررسی زیبایی شناسی و تاثیر آن بر فناوریهای نوین ساخت در معماری پایدار است. در دراز مدت طراحی پایدار یک گزینه نیست یک اجبار است زیرا ما به نابود کردن منابع، آب و خاکمان پرداخته ایم؛ زمین را آلوده ساخته ایم و آینده و نتایج فاجعه آمیز این روند را نادیده گرفته ایم. زیبا شناسی به انسان حس تشخیص زیبائی ها و امکان لذت بردن از آنها را ارزانی می دارد. زیبایی آثار معماری ازنظر پاک و خالص بودن، ظرافت و تناسب خطوط و… قرینه خطوط و تعادل قواست و رعایت آئین و اصول زیبایی شناسی قاعده مسلم آنست. لوکوبوزیه در سال 1923 میلادی زیبای شناختی معماری و زیبا شناختی هندسی را قیاس کرده و معتقد است زیبای شناختی مهندسی در اصول اولیه یکی هستند ,یکی متعاقب دیگری آمده است اما یکی در نهایت شکو فایی و دیگری وا پسگرایی شرم آور مهندسی به تبعیت از قانون صرفه جویی و با هدایت محاسبات مارا به سوی هستی سوق داده و به هماهنگی دست می یابد ولی معماری در بازی با اشکال نظمی را به وجود می آورد که زاییده ذهن اوست آثار معماری بر خلاف آثار سایر هنرهای زیبا خیلی بندرت منظور و هدف صرفأ زیبا شناسی دارند. آنها تابع شرایط دیگری هستند که از مقوله هنر بکلی خارج و ناظر به فایده عملی هستند.
اصول زیباییشناسی به اضافه جنبههای ساختاری به ساختن یک ساختمان موفق کمک میکند. معماری هم فرآیند و هم محصول برنامه ریزی طراحی و ساخت وساز است. آثار معماری، در قالب موضوعات ساختمان، اغلب به عنوان نمادهای فرهنگی و سیاسی و به عنوان آثار هنری درک می شوند. روش پژوهش از نوع توصیفیBتحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای می باشد. به دلیل نقشی که استفاده از تکنولوژی میتواند در آسایش انسان داشته باشد، شناساندن و معرفی فناوریهای نو و مرتبط با ساخت و ساز میتواند گام مهمی در مسیر پیشرفت و توسعه بردارد. برای ایجاد یک تحول تکنولوژیکی در بخش ساختمان و معماری لازم است مراحل و ابعاد مختلف بخش ساختمان چه از نظر زیبایی و چه از نظر پایداری به دقت مورد بررسی قرار گیرد. از این رو در این پژوهش تاثیر زیبایی در مساکن ایران و تکنولوژیهای جدید ساختمانی که میتواند با شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور همخوانی داشته باشد ذکر شده است. در این راستا باید روشهای جدیدی در بحث ساخت و ساز کشور اتخاذ کرد که بتوان به اهداف پیش رو رسید که یکی از این روشها قطعا بهرهگیری از فناورهای نو در ساخت و ساز است، روشی که در آن اصول زیباشناسی مورد استفاده قرار میگیرد و در ایران با توجه به نیاز فزاینده کشور به مسکن از این نوع تکنولوژی بهره گرفته می شود.
کلمات کلیدی: زیبایی شناسی؛ فناوری های نوین ساخت؛ معماری پایدار؛ معماری ساختمان
مقدمه
یکی از مهمترین و تاثیر گذارترین ار کان هویت ساز در همه ابعاد فرهنگی و انسانی جامعه را بایـد زیبـایی شناسـی آن دانسـت ویژگی های زیبایی شناسانه می توانند هم علت و هم معلول هویت باشند(فیضی محسن ، بلوغی زهره ، .(1390 مفهـوم پایـداری در دهه 1970 میلادی، نتیجه آگاهی بشر نسبت به مسائل محیط زیست و مشکلات فرهنگی -اجتماعی و اقتصادی و مسـائلی از قبیـل زیبایی شناسی بوده است. امروزه، بحث توسعه پایدار، یکی از بحثهای بسیارمهم و ر ایج در سـطح بـین المللـی اسـت . سـازمان هـا ونهادهای طرفدار محیط زیست در جهان و همچنین سازمان ملل از مهمترین ارگانهای دخیل در این امرهستند.
یکی از مهمترین اهداف توسعه پایدار، حفظ طبیعت و اصلاح نگاه به آن است و تجلی توسعه پایدار در حوزه محیط ساخته شده، معماری پایدار نامیده میشود(گرجی مهلبانی یوسف.(1389 نیاز گسترده و روزافزون جامعه به ساختمان و مسکن، ضرورت اسـتفاده از سیستم های ساختمانی و مصالح جدید به منظور افزایش سرعت ساخت، سبک سازی، افـزایش عمـر مفیـد و نیـز مقـاوم نمـودن ساختمان ها در برابر زلزله را بیش از پیش مطرح ساخته است(گلابچی محمود،.(1385 تولید صنعتی ساختمان یکی از مهـم تـرین روش های حل مشکل مسکن در ایران محسوب می شود تا عـلاوه بـر رعایـت اسـتانداردها و ضـوابط مربـوط بـه پایـداری و پایـایی ساختمان ها در شرایط مختلف اقلیمی و لرزه خیزی کشور، سرعت اجرای پروژه های ساختمانی به ویژه در پروژه های ا نبوه سـازی مسکن افزایش یابد(فصل ششم آیین نامه اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن مصوب سال.( 1388 آنچه که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است، رویکرد معماری پایدار نسبت به مسائل و اصـول زیبـایی شناسـی اسـت؛ و تـاثیری کـه بـر معماری مسکن در ایران دارد با توجه به تکنولوژهای جدیدی که در صنعت ساختمان سازی در حال پیشرفت روز افـزون اسـت هـر چند که جدا کردن این موضوع از سایر جنب ههای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، کاری دشوار است.
اهمیت و ضرورت موضوع
نظر به این که پیشرفت تکنولوژیهای جدید ساخت وساز در کشور در حال رشد و افزایش است و این تکنولوژی ها در اکثر موارد تابع آیین ها و اصول زیبایی نمی باشند و بیشتر به صنعتی سازی و سرعت در ساخت مورد توجه قرار می گیرد پرداختن به این موضوع با توجه به خلاء نسبی علمی- پژوهشی ضروری به نظر می رسد.
اهداف پژوهش
بررسی معماری پایدار و جایگاه آن در ساختار زیبایی شناسانه معماری در حوضه مسکونی در ایران تاثیرات فن آوری های نوین معماری مسکن بر زیبایی با در نظر گرفتن پایداری بنا
روش پژوهش
این مطالعه از نوع تحلیلی - محتوایی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات به صورت تحلیل مفاهیم و نظریه های موجود از نحوه به کارگیری فناوری های نوین در معماری مسکونی ایران بوده است. برای بدست آوردن نتایج مطلو ب در این مقاله و ارائه پاسخ مناسب به سؤالهای فوق از تحقیق کتابخانه ای اعم از کتاب، رساله، مقالات و سایت ها استفاده شده است و در نهایت سعی شده است با استفاده از امکانات موجود و آوردن نمونه های موردی از گونه های مختلف در ساخت و ساز صنعتی مسکن، مطالب به دست آمده را تحلیل و تکمیل نموده و به جمعبندی نهایی رساند.
معماری پایدار
-1-3 پایداری از نظر لغوی فارسی:
در لغت نامه دهخدا پایداری به معنای با دوام وماندنی آمده است . در فرهنگ معین این واژه به معنای پایدار بودن و مقاومت از مصدر" پایش " به معنای پایداری کردن و استقامت نشان دادن است.
انگلیسی:
فعل Sustain از ریشه لاتین Sustinere و از دو جزء Sus (به معنای از پایین به بالا) و Tinere (به معنای محافظت کردن ) تشکیل شده است و از سال1290 در زبان انگلیسی به کار گرفته شده است ، این فعل بامفاهیمی از قبیل : حمایت، پشتیبانی و تداوم آمیخته است و صفت Sustainable در توصیف شرایط، حالت و یا چیزی به کار می رود که مورد پشتیبا نی قرارگرفته یا به واسطه کمک یا تأمین معاش ، همچنان تداوم یافته است.
معماری پایدار به قرن 19 بر می گردد . جان راسکین ، ویلیام موریس و ریچارد لتابی از پیشگا مان نهضت معماری پایدار محسوب می شوند . راسکین در کتاب" هفت مشعل معماری " خود میگوید که برای دستیابی به رشد و پیشرفت می توان نظم هارمونیک موجود در طبیعت را الگو قرار داد . موریس بازگشت به فضای سبز حومه شهر و خودکفایی و احیای صنایع محلی را توصیه می کرد. هدف از طراحی ساختمان های پایدار کاهش آسیب آن بر روی محیط از نظر انرژی و بهره برداری از منابع طبیعی است
بحث جدی و کارشناسانه در این مورد، پس از بحران مذکور، آغاز شد که نقطه اوج این بحثها، درسال 1992 به کنفرانس جهانی توسعه پایدار، معروف به "اجلاس زمین" در شهر ریودوژانیرو برزیل انجامید که بعدها به اجلاس ریو مشهور شد و در آن قطعنامهای برای ارائه راه بردهایی در جهت توسعه پایدار کشورهای جهان صادر شد و کشورهای جهان ملزم به پیروی از این قطعنامه شدند . 10 سال بعد، در سال 2002 ، کنفر انس دیگری در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی در سطح وزرای کشورها و کارشناسان محیط زیست برگزار شد و هدف آن تاکید بر مصوبات کنفرانس ریو و اجرایی تر کردن این مصوبات در سطح جهانی بود
قوانین مورد تاکید در معماری پایدار: -1کاهش مصرف منابع غیر قابل تجدید -2توسعه محیط طبیعی
-3حذف یا کاهش مصرف مواد سمی و یا آسیب رسان بر طبیعت در صنعت ساختمان
اصول معماری پایدار
.اصولی که باید رعایت شود تا یک ساختمان در زمره بناهای پایدار طبقه بندی شود به شرح زیر است :
.اصل اول :حفظ انرژی
.اصل دوم :هماهنگی با اقلیم
.اصل سوم :کاهش استفاده از منابع جدید
.اصل چهارم :برآوردن نیازهای ساکنان
.اصل پنجم :هماهنگی با سایت
.اصل ششم :کل گرایی
مفهوم زیبایی و زیبایی شناسی در معماری پایدار
"طراحی پایدار به مفهوم درونی و اساسی از مکان منتج خواهد شد. فرآیندی که به احیا شدن بیش از تحلیل بردن می انجامد و در واقع علم و هنر برقراری ارتباطی مناسب بین محیط انسانی و جهان طبیعت است (ون در رین). در بحث توسعه پایدار و به طبع آن
معماری پایدار اینکه هر ساختمان باید با بستر و محیط طبیعی پیرامون خود تعامل داشته باشد به امری بدیهی مبدل شده است. معماری پایدار در بر دارنده آمیزه ای از ارزشهای زیباشناختی ، محیطی، اجتماعی، سیاسی واخلاقی است "(سامویل موک بی). از منظر زیباشناختی دنیای امروز دنیای بی ثباتی ارزش هاست . هیچ معیار ثابتی برای اینکه بگوییم این اثر خوب است یا بد وجود ندارد. بررسی حسن شناسی و زیبایی شناسی از اهداف اصلی مورد بررسی است. و در این راستا زیبایی شناسی و فلسفه ی زیبایی در شرق و غرب را بررسی کرده و در انتها زیبایی شناسی معماری را بررسی کرده و زیبایی شناسی را از منظر معماری پایدار در بناهای مسکونی بررسی میکنیم.
از تحلیل این موضوع در حوضه معماری میتوان چنین نتیجه گیری کرد که اصول زیباشناسی در معماری (بر طبق نظریه گشتالت)، اصولی ثابت و نامتغیر نیستند، بلکه این اصول برای هر منطقه، هر فرهنگ و سنت، هر معمار، و هر بنایی متفاوت است.
با نگاهی به نتایج تحلیل آثار منتخب معماری پایدار، بر اساس اصول نظریه گشتالت، میتوان کثرت افکار و تنوع در ایدهها را مشاهده نمود. علیرغم این که آثار همگی از یک سبک معماری، یعنی معماری پایدار، هستند و آثار معماران هم یک دوره زمانی واحد میباشند، باز شاهد تفاوتهای اساسی و ساختاری در اصول طراحی آنها، چه از نظر ظاهری (ترکیب حجمی) و چه از نظر معنایی هستیم. تفاوتهای موجود، بیشتر معنایی هستند و از گشتالت بیان ناشی میشوند.
بررسی معماری پایدار در ایران
هنر معماری در ایران از سابقه ای کهن برخوردار است و در هر زمان دستهای توانا، ذهن خلاق و ذوق و سلیقه مردم هنر دوست این سرزمین، پدیده های شگرفی بوجود آورده که در بسیاری از موارد، اصول آن ریشه هنر معماری جهان شده است. پاره ای از این آثار در گوشه و کنار کشور پهناور ایران حکایت از معماری باشکوه ادوار هزارساله را در قامت های استوار بناها نگهداری میکنند. در معماری سنتی ایران بناها با توجه به هویت و فرهنگ ایرانی و قومی شکل گرفته اند و هیچگاه ترکیب و معماری بنا بر خلاف باور های فرهنگی، دینی و قومی مردم آن ناحیه نبوده است. حتی تزیینات بکار برده شده نیز که از ارکان فرعی معماری بشمار می آیند، از این قاعده مستثنا نبوده اند. در این بناها، ضمن حفظ هویت های فرهنگی در ساخت وساز، همواره پنج اصل مردم واری, پرهیز از بیهودگی, درونگرایی, نیایش و استفاده از مصالح بوم آورد (اصول کلی معماری ایرانی مطرح شده توسط استاد پیرنیا) رعایت شده است. بنابراین با استفاده از مصالح موجود در محیط و استفاده خردمندانه از زمین و محیط، ساخت وساز این خانه ها نیز در نهایت دقت و توجه بوده و از جنبه اقتصادی نیز با توجه به باورهای دینی و فرهنگی از اسراف، نهایت دقت وکوشش به عمل می آمده است تا کار و هزینه اضافی بر صاحب کار تحمیل نشود.
تحولات پایداری در معماری ایران
همگرایی و همسویی اصول معماری گذشته ایران با اصول طراحی پایدار اتفاقی و تصادفی نیست، بلکه پایداری ، تدوام و استمرار مفاهیم و اندیشه های عالی معماری گذشته، گویای وجود چنین تفکراتی در گذشته معماری ایران است، البته در این بین روح زمانه و مقتضیات زمانی به عنوان اصل غیر قابل انکار پذیرفتنی است و باید در ملاحظات ما گنجانده شود.
هرگاه پدیده ای در اثر تحول تاریخی خاص خود دچار دگرگونی شود، شکل جدید پدیده از انسجام، همبستگی ، انتظام و اعتبار برخوردار می گردد و نظم جدید از دل سازمان کهن جوانه خواهد زد. قطع این فرا گشت در نقطه ای و مداخله در کنشهای درونی به منظور دستیابی به شکل جدید (رجوع غیر اندیشمندانه و استفاده بی توجه به پیامد آن نسبت به محصولات و روشهای وارداتی غربی که عمدتاً از نما و ظاهر آراسته و فریبنده ای برخوردارند که عمدتاً بدلیل دیکته کردن نوعی آسایش ورفاه در مورد نوع بشر می باشد، اگر چه ممکن است چهره ای تازه و معنایی دیگر را برای پدیده سبب شود، ولی بی گمان این همان نیست که می بایست از دل تحول تاریخی به دست می آمد. تقابل و تعارض بین اصول رایج مورد استفاده در عرصه معماری معاصر ایران و اصول پایدار (در هر دو رویکرد
سنتی و اکولوژیکال) نتیجه قطعی این فراشد تاریخی است.
