بخشی از مقاله
چکیده
مطالعهاي جهت ارزیابی اثرات آللوپاتیک غلظتهاي مختلف بقایاي گیاهی جو - شاهد، 2، 4، 8، 16 و 32 گرم در یک کیلوگرم خاك لوم - در مراحل مختلف فنولوژیکی - گیاهچهاي، گلدهی و رسیدگی کامل - بر صفات درصد و سرعت جوانهزنی، کلروفیل a و b و کل برگچه و ساقهچه یولاف وحشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثرات اصلی بقایای گیاهی جو در مراحل مختلف فنولوﮊیکی تنها بر درصد جوانهزنی یولاف وحشی تاثیر معنیداری در سطح اطمینان یک درصد داشت. در این مطالعه اثرات اصلی غلظتهای مختلف بقایای گیاهی تاثیر معنیداری بر تمام پارامترهای مورد بررسی داشت.
اثر متقابل بقایای گیاهی در مراحل مختلف فنولوﮊیکی و غلظتهای مختلف بر درصد جوانهزنی و کلروفیل b به ترتیب در سطح اطمینان یک و ۵ درصد معنیدار بود. غلظت های مختلف بقایای گیاهی در مرحله گلدهی و رسیدگی تاثیر معنیداری بیشتری بر سرعت جوانهزنی نسبت به مرحله گیاهچهای داشتند در صورتی که بر روی سایر صفات تاثیر معنیداری مشاهده نشد. مقایسه میانگین اثر غلظتهاي مختلف بر سرعت جوانهزنی نشان داد که این صفت با افزایش غلظت، کاهش یافت. بیشترین کاهش مربوط به غلظت 16 و 32 گرم پودر جو در یک کیلو گرم خاك به ترتیب در حدود - 22/56 - و - 20/24 - درصد بود. در غلظتهاي پایین بقایاي گیاهی سایر صفات مورد اندازهگیري نسبت به شاهد افزایش یافت.
کلمات کلیدي: مراحل فنولوژیکی،بقایاي گیاهی، جو، صفات فیزیولوژیکی
مقدمه
دگرآسیبی از دیر باز توسط زارعین شناخته شده و مشاهده شده است که بسیاري از گیاهان داراي اثرات شیمیایی برروي خود و سایر گونههاي گیاهی میباشند - مظاهري،. - 1378 پدیده دگرآسیبی عبارت است از اثرات بازدارنده یا تحریک کننده مستقیم یا غیر مستقیم یک گیاه بر روي گیاه دیگر یا موجود دیگر که از طریق تولید و آزاد شدن ترکیبات شیمیایی توسط گیاهان در محیط اعمال میگردد - رایس،. - 1974این پدیده در اکوسیستمهاي گیاهی وجود دارد و به طور گسترده در اجتماعات گیاهی اتفاق میافتد - گریس و همکاران،. - 1964 تحقیقات صورت گرفته نشان میدهد که در گیاهان ترکیبات آلی مختلفی وجود دارد که بر شیوههاي رفتاري جوامع گیاهی تاثیر میگذارند. این مواد جزء ترکیبات ثانویه گیاهی و شامل ترپنها، آلکالوئیدها، فلاونوئیدها کوئینون و فنلها هستند که از قسمتهاي مختلف گیاه از قبیل شاخه و برگ گیاهان و ریشه تولید و به محیط وارد میشود - روآ،. - 2000
وجود ترکیبات آللوپاتیک در بسیاري از گیاهان زراعی به اثبات رسیده است. مشاهده شده در شرایط مزرعهاي ترکیبات آللوپاتیک ناشی از تجزیه بقایاي و آبشویی آنها جوانهزنی و رشد اولیه علف هاي هرز را کاهش میدهد - الیت و همکاران،1978 و گانزل و همکاران،. - 1962 چما و همکاران - - 1988 پتانسیل دگرآسیبی عصاره بقایاي گندم را بر جوانه زنی و رشد پیچک صحرایی و علف پنجهاي در آزمایشگاه و گلخانه مورد ارزیابی قرار دادند و مشاهده کردند که عصاره آبی گندم باعث کاهش معنیدار رشد هر دو علفهرز در همه غلظت ها شد. تحقیقات اصغري و تواري - - 1384، بیانگر کاهش رشد گیاهچهاي خردل وحشی تحت تاثیر عصاره آبی جو بود. تحقیقات لبافی حسین آبادي و همکاران - - 1387 نشان داد که رشد گیاهچهاي یولاف وحشی و ماشک گل خوشهاي تحت تاثیر بذر گندم در حال جوانهزنی کاهش یافت. هدف از این تحقیق زیست سنجی غلظتهاي مختلف تجزیه بقایاي گیاهی جودر مراحل مختلف فنولوژیکی گیاهچهاي، گلدهی و رسیدگی کامل بر صفات جوانهزنی، کلروفیل a، b و کل علف هرز یولاف وحشی بود.
مواد و روشها
جمع آوري و آماده سازي علفهاي هرز مورد مطالعه جهت آزمایش:
در این مطالعه اندامهاي مختلف جو رقم صحرا در مراحل مختلف فنولوژیکی - گیاهچهاي، گلدهی و رسیدگی کامل از سطح مزرعه دانشگاه گنبد کاووس جمع آوري شد. سپس نمونهها براي مدت کوتاهی جهت زدودن گردو غبار مورد شستشو قرار گرفت. نمونه ها در آون با دماي 60 درجه سانتی گراد تا رسیدن به وزن ثابت خشک شدند و سپس توسط آسیاب پودر گردید.
آزمایشات زیست سنجی:
آزمایشات زیست سنجی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم علفهاي هرز دانشگاه گنبد کاووس در سال 1392 انجام شد. جهت آزمایش، پودرهاي تهیه شده علف هاي هرز مورد مطالعه در غلظت هايمختلف 0، 4،2، 8، 16و 32 گرم در یک کیلو گرم خاك لوم - پور حیدر غفاربی و همکاران،. - 1391 مخلوط و به مدت 40 روز جهت پوسیده شدن نگهداري شدند. روزانه 40 میلی لیتر آب مقطر به هر گلدان اضافه شد. پس از پوسیدن بقایا، خاك گلدان ها به آزمایشگاه انتقال یافت. سپس براي هر غلظت 20 گرم خاك به پتري دیشهاي ضد عفونی شده با اتانول در سه تکرار اضافه شد.
سپس تعداد 25 عدد بذر در پتري دیشها قرار داده شد. به هریک از پتریدیشها، 10 میلی لیتر آب مقطر اضافه شد. پتري دیشها در اطاقک رشد با نور تناوبی 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی در دماي 25+3 درجه سانتیگراد نگهداري شدند. شمارش بذور جوانهزده بصورت روزانه انجام گرفت و در پایان روزهفتم پارامتر هاي مورد نظر اندازه گیري شد. درصد جوانهزنی از رابطه - وستون، - 2004 محاسبه شد. سرعت جوانهزنی با استفاده از رابطه - خانداکار و همکاران، - 2004 محاسبه گردید. سنجش کلروفیل a، b و کل برگچه و ساقهچه یولاف وحشی تیمار شده بر اساس روش - آرنون - 1949انجام شد.
تجزیه و تحلیل دادهها:
تجزیه واریانس داده ها با استفاده از نرم افزاره SAS با نسخه 9/1 انجام شد. مقایسه میانگین ها داده ها با کمک آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثرات اصلی بقایاي گیاهی جو در مراحل مختلف فنولوژیکی تاثیر معنیداري بر سرعت جوانهزنی یولاف وحشی در سطح یک درصد داشت. در حالی که اثر معنی داري بر سایر صفات مورد اندازهگیري نداشت. در این مطالعه اثرات اصلی غلظتهاي مختلف بقایاي جو تاثیر معنیداري بر پارامترهاي درصد و سرعت جوانهزنی، میزان کلروفیلa، کلروفیل bو کلروفیل کل داشت.اثر متقابل بقایاي گیاهی جو در مراحل مختلف فنولوژیکی و غلظتهاي مختلف بر درصد جوانهزنی و کلروفیل b به ترتیب در سطح یک و 5 درصد معنی دار بود - جدول . - 1
مقایسه میانگین اثر اصلی بقایاي گیاهی جو در مراحل مختلف فنولوژیکی بر سرعت جوانهزنی نشان داد که بقایاي گیاهی جو در مرحله گلدهی و رسیدگی کامل تاثیر معنیداري بر این صفت نسبت به مرحله گیاهچهاي داشتند. در صورتی که بر روي سایر صفات تاثیر معنیداري مشاهده نشد - جدول . - 2 وو و همکاران - - 2000 و نارول - 1994 - طی آزمایشی بیان نمودندارقام گندم مورد بررسی بر روي هر دو گونه علف هرز چچم سخت و جو وحشی اثر آللوپاتی داشتند.میزان این تأثیر بین ارقام مختلف گندم در مراحل مختلف رشد و نمو بر درصد جوانه زنی، طول برگ و ریشه، وزن خشک برگ و ریشه هر دو علف هرز متفاوت
