بخشی از مقاله
چکیده :
برونزدهای نسبتاً وسیعی از رسوبات کامبرین در استان کرمان وجود دارد. این برونزدها داری قطعات تریلوبیت میباشند. یکی از مناطق مناسب جهت بررسیهای فسیل شناسی برش شبجره در 95 کیلومتری شمال غربی شهر کرمان است. این برش با داشتن 94 متر ضخامت، بر اساس حضور فسیلهای بی مهرگان به ویژه تریلوبیتها به سازند کوهبنان نسبت داده میشود. بررسیهای فسیل شناسی در این برش به شناسایی 11 جنس و 17 گونه از تریلوبیتها شامل Afghanocera lategenatum، Anomocarella chainensis، A. sp.، Blountia blountia، Cheliedonocephalus farsia، Iranoleesia pisiformis، Kermanella lata lata، Kermanella lata minuta، Kermanella sp.، Kobayashiella sp.، Latouchella? huckriedea، Paragralous? dahuensis، Redlichia cf. chinensis، Redlichia noetlingi، Redlichia sp.، Stoecklina spinosa و Syspachelius sp. انجامیده است.
مقدمه :
برونزدهای نسبتاٌ وسیعی از رسوبات کامبرین در نواحی شمالی استان کرمان وجود دارد. این رسوبات در قالب سریهای ریزو، دزو و سازندهای داهو و کوهبنان معرفی و مورد مطالعه قرار گرفته اند. از میان مجموعه های فوق تنها در بخشهای میانی و بالایی سازند کوهبنان می توان آثار و بقایای بی مهرگانی همچون: تریلوبیت، براکیوپود، دوکفه ای و گاستروپود را یافت نمود. سازند کوهبنان در ناحیه کرمان عمدتاً از دوبخش تخریبی - آواری حاوی شیل و ماسه سنگ های ارغوانی و نخودی در قاعده و آهک های دولومیتی و مارنی در قسمت فوقانی که سرشار از قطعات بیهرگان می باشد تشکیل شده است. باتوجه به اهمیت و حضور فراوان قطعات بدنی تریلوبیت ها در بخش هایی از سازند کوهبنان مطالعات بیواستراتیگرافی دقیقی برروی این سازند و این مجموعه فسیلی صورت پذیرفت.
بحث:
برش مورد مطالعه به لحاظ زیستی دارای آثار و بقایای گروه های تریلوبیت، براکیوپود، دوکفه ای، گاستروپود، استروماتولیت می باشد. از این میان تریلوبیت ها دارای فراوانی بوده و اهمیت بسزایی در این دوره از حیات کره زمین دارند. باتوجه به مطالعات صورت پذیرفته 17گونه در قالب 11 جنس از تریلوبیتها جمع آوری و شناسایی گردیده است که شامل گونههای Afghanocera lategenatum، Anomocarella chainensis، A. sp.، Blountia blountia، Cheliedonocephalus farsia، Iranoleesia pisiformis، Kermanella lata lata، Kermanella lata minuta، Kermanella sp.، Kobayashiella sp.، Latouchella? huckriedea، Paragralous ? dahuensis، Redlichia cf. chinensis، Redlichia noetlingi، Redlichia sp.، Stoecklina spinosa و Syspachelius sp. است. باتوجه به وجود این فسیل ها و درنظر گرفتن برد سنی آنها، سازند کوهبنان به 2بایوزون تریلوبیتی تقسیم گردید.
بایوزون: Redlichia noetlingi Biozone I
این بایوزون حاوی فسیل های Redlichia noetlingi, Redlichia cf. chinensis, Redlichia sp. می باشد ابتدا و انتهای این بایوزون با اولین ظهور و انقراض گونه Redlichia noetlingi مشخص می گردد. به لحاظ فراوانی جنس Redlichia sp. بیشترین نرخ حضور را دارا می باشد. بیشترین فراوانی و تنوع گونه ای در 8 متری قاعده سازند کوهبنان به وقوع پیوسته است. ستبرای این تجمع زیستی 8 متر می باشد که از 3 متری قاعده سازند کوهبنان آغاز می گردد. باتوجه به برد زیستی گونه Redlichia noetlingi در ایران و سایر نقاط دنیا این محدوده زیستی سن اواخر کامبرین زیرین را برای این بخش از برش نشان می دهند.
بایوزون: Kermanella kuhbananensis Biozone
این زون زیستی متشکل از گونههای Kermanella lata lata، Kermanella lata minuta، Kermanella sp.، latouchella? huckriedea، Paragralous? dahuensis و Stoecklina spinosa میباشد. ابتدا و انتهای بایوزون با اولین و آخرین ظهور گونه Kermanella kuhbananensis مشخص میگردد. گونه مذکور تقریبا در تمام پهنه بیوزون حضور دارد، بیشترین فراوانی آن در قسمتهای قاعده ای بیوزون است. ستبرای این بیوزون 45 متر می باشد که از 35 متری قاعده سازند کوهبنان آغاز می گردد. بیشترین فراوانی گونه ای در این محدوده زیستی متعلق به زیر گونه Kermanella lata lata می باشد که 35 درصد از کل فراوانی نمونه ها را دارا می باشد. باتوجه به مجموعه فسیلی و برد سنی آنها، سن این بخش از برش کمرسیاه معادل با اوایل کامبرین میانی می باشد.
با تکیه بر اطلاعات فسیل شناسی و بیوزوناسیون تریلوبیت های برش مورد مطالعه، رسوبات کامبرین موجود در این ناحیه را می توان با سایر برونزد های ایران مطابقت داد، از آنجایی که بخش های زیرین برش مذکور، محدوده زیستی زون Redlichia noetlingi Biozone را در برمی گیرد و با توجه به سن دقیق گونه Redlichia - noetlingi اواخر کامبرین پیشین - ، این محدوده از برش با بخش های انتهایی سازند کالشانه در ناحیه طبس و پاره سازند 1 میلا در البرز معادل می باشد.
بر اساس برد زیستی بایوزون های Kermanella kuhbananensis Biozone می توان این بخش از برش شبجره را با سازند درنجال در حوضه طبس و پاره سازند های 2 و 3 میلا معادل دانست با توجه به حضور فراوان گونه های جنس Redlichia و عدم حضور آرکئوسیاتیت ها و بر اساس مدل ایالتی Kobayashi 1972 خرده قاره ایران مرکزی در ایالت Redlichian قرار می گیرد بطوری که این جایگاه جغرافیای دیرینه در سایر نواحی دنیا - افغانستان، استرالیا، جنوب چین و کره جنوبی - توس فونای تریلوبیتی مشابه با ایران مرکزی انطباق داده شده است. - عامری - 1388
نتیجه گیری :
بررسیهای چینه شناسی و فسیل شناسی رخنمونهای مختلف سیستم کامبرین در ناحیه کرمان به ویژه برش کمرسیاه نشان دهنده حضور گسترده زیای تریلوبیتی است که امکان زون بندی را در برش مذکور فراهم می-نمایند. این برش براساس محدوده زمانی گسترش تریلوبیتها به 2 زون تجمعی تقسیم گردیده است. با توجه به بایوزونهای مذکور سن برش شبجره از اواخر کامبرین پیشین تا اکامبرین میانی پیشنهاد میشود.
براساس دادههای چینه شناختی و زیست چینهای، سازند کوهبنان در حوضه کرمان قابل قیاس با بخشهای انتهایی سازند کالشانه و سازند درنجال در حوضه طبس و همچنین پاره سازندهای 1 تا 3 و بخش زیرین پاره سازند 4 سازند میلا در حوضه البرز است. بر اساس وجود فونای تریلوبیتی در برش مورد مطالعه جایگاه جغرافیایی این برونزدها در ایالت Redlichian می-باشند. تریلوبیتهای موجود در این برش با بیوزونهای تریلوبیتی سرزمینهای چین، استرالیا، پاکستان و افغانستان قرابت نزدیک دارند. باتوجه به دادههای موجود و مقایسه فونای زیستی این ناحیه میتوان چنین نتیجه گرفت که برش مورد مطالعه در زمان نهشته شدن در حاشیه شمال شرقی ابرقاره گندوانا قرار داشته و نشان دهنده محی رسوبی فلات قاره میباشد.
