مقاله ساختمان سبز و مزایای محیطی

بخشی از مقاله

چکیده

کاهش منابع طبیعی و آلودگی محیط زیست، یکی از بزرگترین چالشهای دنیای امروز است. به عنوان محیط زیست بشر، ساختمان در نقش یکی از مهادترین عوامل مصرف انرژی و گسترش آلودگی بوده و صنعت ساختمان کانون توجهات بسیار در جهت کاهش تلفات انرژی و گسترش آلودگی قرار گرفته دارد. از این رو و با توجه به رشد آگاهی عمومی نسبت به آثار زیست-محیطی بخش ساختمان، ساختمان سبز در حال رشد سریع قرار دارد. ساخت ساختمان سبز در جهان، در جهت تطبیق با شرایط محلی و فراگیرشدن، رو به توسعه قابل توجهی است. در زمینه مطالعات انجام یافته در ارتباط با بررسی هزینهها و مزایای مرتبط با توسعه ساختمان سبز، غنای مناسبی مشاهده میگردد. تحقیق حاضر تنها به ارزیابی ارزش حرکت به سمت ساختمان سبز با عنایت به بهبود محیط زیست و جهت فرآیند تصمیمسازی میپردازد.

1 مقدمه

صنعت ساختمان آثار محیطی، اجتماعی و اقتصادی مهادی در جامعه دارد. به عنوان یکی از بروندادهای کلیدی این صنعت، میتوان به آثاری که ساختمانها طول دوره عمر منعکس میکنند، اشاره نمود. آثار مثبت فعالیتهای ساخت و ساز شامل بر تدارک ساختمان و تسهیلات جهت تأمین احتیاجات بشری، فراهم نمودن فرصتهای شغلی - به طور مستقیم و غیرمستقیم - ، مشارکت در جهت اقتصاد ملی و شهریسازی است. آثار منفی فعالیتهای ساخت و ساز نیز دربردارنده سر و صدا، گرد و خاک، ازدحام ترافیک، آلودگی آب و زبالههای ساخت و ساز است. همچنین مقدار زیادی از منابع انسانی و طبیعی در این صنعت استفاده میشود و بعد از اتمام ساخت، ساختمان به تأثیرگذاری بر محیط ادامه میدهد.

بنابر گزارش شورای تجارت جهانی برای توسعه پایدار در سال 2007، شاخه ساخت و ساز، مصرفکننده %40 مصرف جهانی مواد اولیه و انرژی است .[1] جدا از مصرف انرژی، این صنعت باعث انتشار گازهای گلخانهای - مسبب گرمایش جهانی - نیز میگردد. نشر کربن این صنعت در سال 2035 با یک رشد 43 درصدی نسبت به سال 2007 به 42/4 میلیارد تن خواهد رسید.[2] نوسازی، بهبود و مقاومسازی ساختمانها نیز شامل مصرف منابع طبیعی، انرژی، انتشار گازهای گلخانهای، تولید سر و صدا و سایر آلایندهها میگردد.

همچنین پس از پایان عمر ساختمان انهدام آن، باعث مصرف انرژی و تولید مواد زاید میگردد. افزایش تقاضا برای زبالهگاه نماینده چالشی نوین و جدی برای تمامی کشورهای مالک زمینهای محدود است. به عنوان یک مطالعه موردی در سال 2007 و در کشور استرالیا، زباله و ضایعات حاصل از صنایع ساخت و ساز، به 16.6 میلیون تن رسید که معادل %38 کلیه ضایعات این کشور بود و %43 از ضایعات صنعت ساختمان به زبالهگاهها ارسال گردید .[3] معزل مذکور با توجه به پیشبینی آژانس انرژی بین المللی مبنی بر رشد %100 ساختمانهای تجاری و سازمانی، جدیتری رخ مینماید .[4]

برای تبیین مفهوم ساختمان سبز، تعاریف گوناگونی صورت گرفته است. در سال 1960یک معمار ایتالیایی-آمریکایی، پائولو سولری مفهوم آرکولوژی1 را به عنوان ترکیبی از معادل انگلیسی معماری2 و بومشناسی3 ارائه نموده و به ساختمان سبز نیز اشاره کرد .[5] در سال 2009 شورای ساختمان سبز آمریکا از انقلابی در ساختمان سبز سخن میگوید که قصد تغییر محیط ساخت و ساز را با ایجاد ساختمانهایی دارد که آثار مهاد ساخت و ساز را بر زندگی شهری و محیط زیست جهانی کاهش دهد.

این تغییر را با فرآیندهای ساخت و ساز مولد، دوستدار با محیط زیست و صرفهجو در انرژی ممکن میداند .[6] کیبرت در سال 2008 ساختمان سبز را به عنوان سازهای تعریف می کند که طراحی آن با تأمین سلامتمدارانه تسهیلات و امکانات و ساخت آن با شیوهای مبتنی بر استفاده پربازده از منابع و لحاظ نمودن اصول بومشناسی انجام شود .[7] لی و همکاران در سال 2014 سه مقوله را برای تحقق ساختمان سبز طرح کردند.

مقوله نخست را مصرف کارا از انرژی، آب، مصالح و سایر منابع تعریف کرده و مقوله دوم را محافظت از سلامت ساکنان و بهرهوری عاملان ساخت و ساز تعیین کردند. در مقوله سوم نیز به کاهش ضایعات و زباله، آلودگی و تخریب محیط زیست اشاره نمودند .[5] واضح و مبرهن است که مزایای ساختمان سبز در رشد کیفیت محیط زیست و محافظت از آن بسیار است. در این بررسی به برخی از این مزایا و به طور خلاصه اشاره میگردد.

-2 سبک پژوهش

رشد سریع تعداد مقالات منتشرشده در دهههای گذشته، حکایت از مطالعات گسترده در حوزه ساختمانهای سبز دارد و در مقاله حاضر شیوه پژوهش کتابخانهای و مرور ادبیات علمی بکار گرفته شده است. هدف اصی از این بررسی، دستیابی به برخی از اصلیترین مزایای زیست محیطی از جمله کاهش مصرف انرژی، کاهش آلودگی هوا، کاهش انتشار گاز مونوکسید کربن، مدیریت مصرف آب و حفاظت از محیط زیست است.

-3 نتایج

-1-3 کاهش انتشار گاز مونوکسید کربن

در تاریخ سوم دسامبر سال 2012، مجله مشهور نیچر4 گزارش یک تحقیق علمی معتبر را چاپ کرد. طبق گزارش مذکور انتشار جهانی گاز مونوکسید کربن به مرز 35.6 میلیون تن در سال 2012 رسید .[8] مقدار زیار انتشار این گاز، شکاف بین انتشار واقعی و میزان انتشاری که برای نگهداشت گرمایش جهانی به مقدار کمتر از دو درجه تعیین شده است را افزایش میدهد. طبق تحقیقات انجام یافته، جهت نگهداشت گرمایش جهانی به میزان کمتر از دو درجه، بایستی میزان انتشار این گاز تا سال 2020 به میزان قابل ملاحظهای کاهش یابد .[9]

بخش ساختمان و صنایع وابسته در میان کلیه عوامل موثر، باعث تولید و انتشار %50 از گاز مونوکسید کربن است. این تولید گاز مونوکسید کربن برخاسته از مصرف منابع اولیه و گازهای گلخانهای ناشی از آن در طول دوره عمر ساختمانها است. بنابراین صرفجویی در مصرف انرژی و کاهش تولید گاز مونوسید کربن یک موضوع کلیدی و حساس در صنعت ساختمان و توسعه پایدار میباشد. دغدغه اصلی ساختمان سبز نیز کاهش مصرف منابع و انرژی و همچنین کاهش تولید گاز مونوکسید کربن است.

-2-3 کاهش مصرف انرژی

ساختمان سبز در کاهش تغییرات دمای داخل و فروکاستن از سطح مصرف انرژی در اقلیم سرد و گرم، عملکرد بسیار موفق و اثربخشی را با ارائه مفهوم سقف سبز ارائه کرده است. در اقلیمهای گرمسیر، دمای داخل با استفاده از لایه روسقفی به عنوان سایبان کاهش یافته و از تأثیر مستقیم تشعشعات خورشیدی ممانعت به عمل میآید .[10] در مورد مزایای ساختمان سبز و مفوم سقف سبز در اقلیم سردسیر اطلاعات فراوانی در دسترس است. با بکارگیری سقف سبز، میتوان در تابستان، گرمای دریافت شده توسط داخل ساختمان را کاهش داده و هدررفت گرما را در فصل زمستان فروکاست .[11] توان سقف سبز در کاهش سیلان گرما در اقلیمهای بسیار سردسیر از جمله زمستانهای برفی بسیار قابل ملاحظه است.

-3-3 کاهش اثر جزیره گرمایی شهر5

در شهرها به ویژه در ابرشهرها، پهنه گسترده ای از سطح شهر مانند سقف ساختمانها و خیابانها تیره رنگ هستند. این سطوح تیره رنگ به ویژه در طی فصل تابستان، گرما را در خود جذب نموده و نابه هنگام آن را به هوا گسیل میدارند. این پدیده باعث افزایش دمای مناطق مسکونی از 2 تا 15 درجه سانتیگراد شده و به نام پدیده جزیره حرارتی شهری شناخته میشود. در این راستا سقف سبز در ساختمان سبز میتواند سهم بسزایی در حل این مشکل داشته و استفاده از آنها نه تنها باعث حل مشکل تبادل حرارتی خود ساختمان میگردد، بلکه آثار جزیره گرمایی را نیز کاهش میدهد .[12]

-4-3 کاهش آلودگی هوا

سقفهای سبز متمرکز توانایی کاهش آلودگی هوا را دارا میباشند. از یک جهت فضای سبز کاشتهشده بر روسقفی میتواند تقریبا جایگزین فضای سبز تخریب شده در هنگام فرآیند ساخت باشد. از طرف دیگر سقف سبز با کاهش پدیده جزیره گرمایی و مصرف انرژی به طور غیرمستقیم باعث کاهش آلودگی هوا میگردد .[13]