بخشی از مقاله

چکیده

کاربرد مفاهیم پایداری و توسعه پایدار در معماری مبحثی به نام معماری پایداروبه تَبَعِ آن ساختمان سبز را به وجود آوردهاست و استفاده از ظرفیتهای ساختمان سبز، با توجه به مشکلات و ضعفهای ساختمانهای موجود که در نهایت ساختمان و معماری سبز را برای آینده قابل پیش بینی میکند درصورتی که وقتی به معماری و شهرسازی بومیمان با نگاهی فرازمانی مینگریم برخوردی آگاهانه با این موضوع میبینیم برای مثال وقتی از کنار بنایی در شهر یا محلهمان عبور میکردیم زندگی در کلیت بنا بدون کمترین مشکل محیطی، به صورت ناخودآگاه حس می شد.

این ساختمان، سبز و زنده بود که برای هریک از مشکلات موجود راهکاری ارائه میکرد اما بنای امروزه انگار یک قطعه بیجان و منفک از محیط است که نه تنها نشانی از زندگی ندارد بلکه میخواهد به زندگی طبیعت اطرافش هم پایان دهد و آن جدایی از حقیقت بنا و محیط میباشد و آن تعریفی که ما از ساختمان سبز به عنوان یک موجود زنده و خودسازماندهنده که میتواند تاثیر بگذارد، تاثیر بگیرد و در نهایت در بافتی بزرگتر و شهرسازی، جامعهای را شکل دهد در گذشتهی معماری و شهرسازی بومی شمال کشور کاملا مشهود بودهاست باید حقیقت دوباره تعریف شود و راهکارهای گذشته اینهمانی شود که در نهایت میتوان به ساختمان و معماری سبزی رسید که پایدار باشد و بتواند خود را با الگوهای فرهنگی و اقتصادی و زیست محیطی آینده هماهنگ کند خود را سازمان دهد خود را تولید کند و در نهایت بتواند سیستمی زنده و زندگیبخش و مفید در طول زمانیِ تاریخ باشد.

-1 مقدمه

اصطلاح توسعه پایا یا پایدار در اوایل سالهای دهه 1970 درباره محیط و توسعه بکار رفت که نگرشی است کاربردی به مفاهیم پایداری و اهداف توسعه پایدار که در جوامعی که با الگوهای ناپایداری در جوامع مدرن دست و پنجه نرم میکند جلوه ای نه پیش هنگام بلکه دیرهنگام می باشد و با توجه به معماری معاصر کشورمان که به دلیل پیروی و برداشتی اشتباه از فرهنگ و معماری غرب که خود در منجلاب سنت های سرمایه داری و تفکرات ایداالیسم قرن 19 فرو رفته و رفته رفته خود را پیدا میکرد معماران و روشنفکران غرب زده اشتباه آنان در نحوه نگرش صحیح به زیست جهان را دوباره تکرار کردند بدون آنکه از فلسفه و ایجاد آن اطلاع داشته باشند.

در حالی که در این سوی گیتی و در شرق عالم برخوردی متفاوت با نگرش پایداری و توسعه دیده میشود که در این نوشتار نگارنده در صدد آن است که پایداری و توسعه پایدار و معماری بومی در محله ای به نام پایین بازار آمل دوباره تعریف شود و نگرش ناشی از آگاهی و بینش سازندگان این بناها که توانسته اند معماری ای همساز با اقلیم با تمام جنبه های پایداری را جلوه بخشند؛ که شاید گذشته وتجربههای پیشین راهی باشد برای تولید و باز تولید و" تامین رشد لازم برای بهبود سطح زندگی عموم و آینده ای مرفه تر در عین حال حفظ اکوسیستم ها"، و یا می توان " بر این عقیده بود که حتی تکنولوژی بسیار کهن هم میتواند معماری نو به وجود آورد".

-2 تارخچه جهانی

قبل از پرداختن به پایداری بهتر است از ناپایداری که نیاز به پایداری را ایجاد کرده سخن به میان آید موضوعات مرتبط با ناپایداری الگوهای مدرن توسعه شهری دارای تاریخچه طولانی تری هستند، آگاهی از این تاریخجه و موضاعات گوناگون شکل دهنده مباحث پایداری برای مشخص شدن وضعیت تلاشهای آینده امری مهم به شمار می‎ آید. برای اولین بار در اواسط قرن نوزدهم میلادی، تعداد زیادی از مردم در محیطهای شلوغ شهری دور از روستا زندگی می‎کردند" - ویلر: 1384، - 3و پیشرفتهای فنی و تکنولوژیکی ناشی از آن بیش از پیش به ایجاد فاصله بین مردم و محیط منجر شد و جنگل زدائی در روستاها و آلودگی هوا و آب به حدی بی سابقه رسید و مشکلات زیادی را در رابطه با سلامت عمومی و بهداشت به وجود آوردند و به گونه ای موازنه بین انسان و محیط به انحراف و ناکجاآباد کشیده شد و در این بین که انگار طبیعت به فراموشی رفته بود.

گروهی با عنوان اصلاح طلبان اجتماعی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی برای جلب افکار عمومی به تخریب وضعیت شهرها و نیاز به محیط های جایگزین تلاشهای زیادی کردند، تلاشهای صورت گرفته مبنی بر احیائ پایداری، جنبه های ناپیدایی از نگرش غلط به شهر و بنا و انسان و رابطه آن با طبیعت را جلوه گر شد.این گروه همچنین توانسته با تلاش فراوان با استفاده از آموزش و آگاهی های لازم و ایجاد و القای نگرش درست در عموم مردم بازنمایی ذهنی درستی از طبیعت و رابطه آن با انسان، علاقه و میل همگانی را مبنی بر تغییر الگوی رفتاری و کاهش رفتارهای مخرب محیطی برانگیزند که نتیجه آن در سالهای اخیر تولد نگرشی عملی به نام معماری پایدار و به تبع آن ساختمان سبز که جلوه ای از توسعه پایدار میباشد.

-3 تاریخجه ایجاد پایداری در ایران

اما در شرق عالم و در ایران عزیزمان آنچه را که میتوان به عنوان ریشه گسترس شهر و شهرسازی مدرن عصر حاضر یاد کرد، مشابه با غرب بوده است و نطفه شهرهای جدید را میتوان خیابان های عریض ابتدایی دانست" این خیابان ها در طی 40 تا 50 سال اخیر در تمامی شهرهای ایران »از جمله شهر آمل« ریشه دوانیده و سیمای شهرها را به کلی دگرگون نمود" - وشتاسبی: 1390، - 125 "با افزایش مشکلات دنیای مدرن، سامانه های پایدار در اولویت سیاست های کشورهای توسعه یافته قرار گرفت. کشورهای در حال توسعه مانند ایران نیز هم اکنون در پی اجرای این سیاست ها در جهت حل مشکلات مختلف فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی و با در نظر گرفتن پیامدهای اقتصادی هستند.

" - کشتکار انصاری نازی: 1389، - 15ولی باید کمی تامل کرد که غرب این مرحله تاریخی را گذراند و بعد از شکستهایی که در این عرصه به یادگار گذاشتند توانستند رویکردی را بیابند که نه تنها در معماری و شهرسازی این مرز و بوم بلکه در ایده، فکر و ناخودآگاه و اعتقاد این مردمان در نحوه نگرش به روستا، شهر و در نهایت عالم میتوان دید ولی این مهم روش و باور کسانی که سیمای کلی شهر را شکل میدادند نبود و تنها توانسته اند یک جنبه از هزاران جنبه را در قبال فدا کردن جنبه های ناپیدا و به شدت تاثیر گذار به سرانجام برسانند.

-4 توسعه پایدار

اصطلاح توسعه پایدار اولین بار در کتاب حدود رشد مورد استفاده قرار گرفت و از ابتدای دهه 90 در برنامه ریزی شهری و معماری به طور گسترده بکار گرفته شد، توسعه پایدار در سال 1983 در اجلاس نروژ اینگونه تعریف شد» توسعه ای که نیازهای کنونی را بدون کاهش توانایی نسلهای آتی در تامین نیازهایشان برآورده کند - "« صیادی: 1390، - 14 یعنی توسعه ای که نیاز امروز را بدون کاهش توان نسلهای بعدی در تامین نیازهایشان محقق سازد؛ باید اذعان کرد که به این رویکرد در چند بعد، میتوان نگریست ابتدا؛ محیط زیست، که ناپایداری شیوه های توسعه شهری و ناتوانی در حل مشکلات و نیاز به طراحی کاملا اندیشیده شده، برای حفظ این مهم خواهد بود، دوم؛ عدالت، نبود تعادل بین شهر و طبیعت که سبب بی عدالتی در نیاز به جامعه عدالت محور را بیش از پیش مینمایاند و جنبه اخر؛ اقتصاد، که ناپایداری اقتصادی که سبب رشد بی پایان تولید و مصرف خواهد شد که هرکدام از این سه قطب در درون خود جنبه های پنهان دیگری را نهفته که تنها زمانی میتوان از لفظ توسعه پایدار به عنوان هدفی متعالی استفاده کرد که این سه در کنار هم و با تعادلی هم شکل رشد و احیاء شوند.

-5 پایداری

پایداری در معماری را نمیتوان یک سبک خاص و متعلق به زمانی خاص دانست چرا که آن نگرش و رویکردی اخلاقی است که هرگاه اخلاق و عدالت در جامعه حکم فرما شود این مهم هم احیاء میشود حال با تمام آنچه گفته شد پایداری در زمان و مکانی پدید خواهد آمد که تعادل میان نیازها و خواستهای انسان و برقراری تعادل و ارتباط با محیط در حال و آینده پدید آید همانطور که" معماری پایدار دو هدف» تکنولوژی و اهداف انسانی« را کنار هم آورده و به ایجاد رابطه های انسانی، اعتبار معنوی بخشیده است" و به طور کلی پایداری مجموعه ای از وضعیت هاست که در طول زمان تداوم داشته باشد همانگونه که چنین برخوردی در محله مورد بحث، پایین بازار آمل میتوان دید پایداری که از نیاز نوع انسان بر میآید آنچنان که هم نیازهای که برای بقاء و حیات نوع انسان ضروری می‎ باشد و هم نیازهای فرد را در ارتباط با سایر افراد به عنوان موجود اجتماعی و در نهایت نیاز ادراکی که مربوط است به سلامت و پویایی ذهن ، همهگی را میتوان در آن فضا و مکان دید آنچه را که به نظر نویسنده در محله مورد بحث وجود دارد.

-6 ساختمان سبز

طراحی ساختمان ها و شهر ها و نوع ارتباط آنها با طبیعت در هر گوشه از جهان میتواند باعث تخریب یا بهبود شرایط زیست محیطی در زمین گردد، به همین دلیل و با در نظر گرفتن تاثیرات متقابل، طراحی ساختمان هایی که ویژگی صرفه جویی در انرژی و همچنین حفاظت ار محیط زیست را در خود داشته باشند در زمره اصلی ترین وظیفه معماران قرار میگیرد ساختمان پایدار یا سبز رویکردی بود بر این مدعا که میتواند هدفی باشد برای دست یابی به این اهداف که طبق تعریف" ساختمان های سبز علاوه بر برآوردن نیازهای جسمی انسان ها، نیاز های روحی آن ها را نیز مرتفع میسازند و در واقع نظام هایی هستند که توسعه پایدار را در سطح جامعه بر اساس سلامت بشر، بهرهوری و رفاه، بیان میکنند" - بانی مسعود: 1390، - 205که برای رسیدن به این مهم نیاز به تغییر و دگرگونی روش و سنت ساخت، که این خود مستلزم درک کل چالش هایی است که در گذشته هیچ گاه وجود نداشت چالش هایی که امروزه معماری در راه رسیدن به پایداری، با آنها دست به گریبان است.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید